T’cooh Nguyễn Kim coh vel Hiệp Phổ Bắc, chr’val Nghĩa Hành (pa zêng zâp chr’val Hành Thuận, Hành Trung lâng thị trấn Chợ Chùa, chr’hoong Nghĩa Hành ty), tỉnh Quảng Ngãi đoọng năl, t’nooi a’ọc lâh 40 p’nong âng pr’loọng đông xoọc vêy c’leh cr’ay  pa zruah a’ọc Châu Phi. Xang bêl t’nooi a’ọc căh cha cha, t’cooh Kim ơy k’đươi manưih zư pa dưah a’ọc chô zư pa dưah. Bêl tr’nơợp, manưih zư pa dưah nâu moon nâu đoo năc pr’luh cr’ay pa zruah a’ọc Châu Phi. Mơ xang mưy r’dưm, 6 p’nong a’ọc hi lêệng tơợ 30-40 ký zêng chêêt, t’cooh Kim lêy đơơng tập lơi đợ a’ọc chêêt lâng lêy tiêu độc khử trùng zr’lụ c’roọl bh’năn lâng zr’lụ tập lơi: “Pr’luh cr’ay nâu mưy nặc t’viêng c’toọr, bơr nặc pa zruah a’ọc Châu Phi, hân đhơ cơnh đêêc apêê anoo zư pa dưah moon năc pa zruah a’ọc Châu Phi. Hân đhơ cơnh đêêc, năc dưr vaih k’rơ cung căh năl cơnh bhrợ, bêl ahay pr’luh cr’ay năc lêy a’ọc zêng ma bhrông mơ 3-4 t’ngay năc vêy chêêt, ha dợ nâu cơy chêêt đâh bhlâng, căh cha cha mơ 1-2 t’ngay xang nặc chêêt. Nâu cơy năc tiêm zanươu, khử trùng n’toh vôi. Pr’loọng đông lêy pêch k’tiêc, tập lơi xang nặc n’toh vôi coh piing”.

Đhị bha nụ 1, vêêl Tân Hội, chr’val Tư Nghĩa (pa zưm tơợ zâp chr’val Nghĩa Trung, Nghĩa Hoà, Nghĩa Thương lâng thị trấn La Hà, chr’hoong Tư Nghĩa ty), tỉnh Quảng Ngãi, pr’luh pa zruah a’ọc Châu Phi dưr vaih k’rơ đhị bâc pr’loọng b’băn, bhrợ bâc apêê b’băn bil bal zêng. Pr’căn Cao Thị Nhàn đoọng năl, pr’loọng đông vêy băn 2 p’nong a’ọc căn, cr’chăl đâu ahay a’ọc căh cha cha lâng chêêt đâh bhlâng, pr’loọng đông cung ơy tập lơi. Tơợ đông pr’căn Nhàn nâu cung vêy bâc pr’loọng băn bâc cung vaih cơnh đâu. Pr’căn Tiêu Thị Lùng, coh vêêl Tân Hội, chr’val Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi ta u loom moon: “Bil bal bâc bhlâng. Zên câl a’ọc m’ma mơ 1,4 ực đồng mưy p’nong, băn mơ 5 c’xêê, pa xoọng 4 c’xêê bhrợ m’ma năc xoọc đâu ơy rưah 9 c’xêê. Năl mơ zên câl n’cám đoọng cha, nâu cơy rưah vaih năc zêng crêê pr’luh cr’ay zêng chêêt. Bơr p’nong a’ọc căn cung lâh chêêt, rưah 25 p’nong cung zêng crêê pr’luh cr’ay ma chêêt. 9 c’xêê zên câl n’cám zêng bil, căh moon tươc ooy zên a’ọc”.

Tơợ t’ngay 1/7 tươc đâu, pr’luh pa zruah a’ọc Châu Phi dưr vaih đhị 1.685 đhị đông băn a’ọc coh 243 vêêl âng 34 chr’val, phường đhị vel đông tỉnh Quảng Ngãi lâng pa zêng đợ a’ọc crêê cr’ay, ta tập lơi lâh 9.600 p’nong. T’cooh Đỗ Văn Chung, Chi cục trưởng Chi cục b’băn lâng Thú y tỉnh Quảng Ngãi đoọng năl, Chi cục ơy k’đươi moon cán bộ chuyên môn chô ooy zâp vel đông xoọc vaih pr’luh cr’ay pa zưm lâng moon pa choom zâp vêêl đông bhrợ zâp c’lâng bh’rợ pa liêm, tập lơi đợ a’ọc crêê cr’ay, lêệng tập lơi zêng đợ a’ọc crêê cr’ay; t’bhlâng bh’rợ zư lêy vệ sinh tiêu độc khử trùng môi trường đhị c’roọl bh’năn băn lâng zâp đhị c’năt c’lâng c’tôch.

Chi cục b’băn lâng Thú y tỉnh Quảng Ngãi pa zưm lâng zâp vel đông pa đhâng c’lặ pa rơơt moon pr’luh cr’ay đhị zr’lụ vaih pr’luh, đhị ta tập lơi; K’đhơợng zư liêm nhâm bh’rợ đơơng pa câl, lêệng bhrợ râu bh’năn đhị zr’lụ vaih pr’luh cr’ay. T’cooh Đỗ Văn Chung, Chi cục trưởng Chi cục b’băn lâng thú y tỉnh Quảng Ngãi đoọng năl: “Azi ơy k’đươi moon zêng cán bộ xiêr đhị chr’val vêy pr’luh cr’ay căh cậ đhị doọ vaih pr’luh, oó đoọng cán bộ tơợ zr’lụ nâu lươt ooy zr’lụ n’tôh, bhrợ trơơi boọ pr’luh cr’ay. Lâng azi cung ơy pay đoọng văc xin, hoá chất đoọng zâp chr’val sát trùng, tiêu độc lâng zâp đhị tập lơi, oó đoọng lơi jợ đhơ đhị vêy lâng xay moon đoọng đhanuôr oó pa câl, lơi jợ căh liêm crêê bhrợ trơơi boọ pr’luh cr’ay”./.

QUẢNG NGÃI: KHẨN TRƯƠNG NGĂN CHẶN DỊCH TẢ HEO CHÂU PHI

Từ đầu tháng 7 đến nay, dịch tả heo Châu Phi đã lan rộng ở 34 xã, phường thuộc tỉnh Quảng Ngãi. Dịch lây lan rất nhanh, nhiều hộ chăn nuôi trắng tay chỉ sau một đêm.

Ông Nguyễn Kim ở thôn Hiệp Phổ Bắc, xã Nghĩa Hành (gồm các xã Hành Thuận, Hành Trung và thị trấn Chợ Chùa, huyện Nghĩa Hành cũ), tỉnh Quảng Ngãi cho biết, đàn heo hơn 40 con của gia đình ông đang có triệu chứng nhiễm bệnh tả Châu Phi. Sau khi đàn heo bỏ ăn, ông Kim đã mời thú y tư nhân đến điều trị. Bước đầu, nhân viên thú y xác định đây là bệnh dịch tả heo Châu Phi. Chỉ sau một đêm, 6 con heo cân nặng từ 30 đến 40kg đều bị chết, ông Kim phải tự tiêu hủy heo chết và tiến hành tiêu độc khử trùng môi trường chuồng nuôi và khu vực tiêu hủy: “Dịch thì hiện tượng đây một là tai xanh hai dịch tả lợn Châu Phi nhưng mấy anh thú y đoán là dịch tả Châu Phi. Nhưng giờ nó biến chủng sao mình cũng không đoán được trước, hồi trước dịch thì lợn đỏ hột hột rồi 3-4 ngày lợn mới chết, còn giờ thì nó chết nhanh, bỏ ăn 1-2 ngày là chết thôi. Bây giờ chỉ bơm thuốc, khử trùng đổ vôi. Gia đình đào lỗ, bỏ xuống rồi đổ vôi xuống rồi trên mặt thì mình vãi vôi"

Tại xóm 1, thôn Tân Hội, xã Tư Nghĩa (sáp nhập từ các xã Nghĩa Trung, Nghĩa Hòa, Nghĩa Thương và thị trấn La Hà, huyện Tư Nghĩa cũ), tỉnh Quảng Ngãi, dịch tả heo Châu Phi đã bùng phát ở nhiều hộ chăn nuôi, khiến nhiều hộ chăn nuôi trắng tay. Bà Cao Thị Nhàn cho hay, gia đình bà nuôi 2 con heo nái, cách đây mấy ngày, heo có dấu hiệu bỏ ăn và chết rất nhanh, gia đình đã chủ động tiêu hủy. Cách nhà bà Nhàn vài bước chân, nhiều hộ chăn nuôi quy mô lớn cũng xảy ra tình trạng này. Bà Tiêu Thị Lùng, ở thôn Tân Hội, xã Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi buồn bã nói: “Thiệt hại rất là nhiều. Vốn là vừa rồi mua heo giống 1,4 triệu một con heo giống, nuôi 5 tháng, thêm 4 tháng phối giống giờ đẻ nữa thành 9 tháng. Biết bao nhiêu tiền cám cho ăn, giở đẻ ra là dịch "đi" hết. Hai con heo nái lớn "đi" trước, đẻ 25 con rồi cũng dịch bệnh chết hết. 9 tháng trời tiền cám hết bao nhiêu, tiền heo không nói".

Từ ngày 01/7 đến nay, dịch tả heo Châu Phi xảy ra tại 1.685 cơ sở chăn nuôi thuộc 243 thôn của 34 xã, phường trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi với tổng số heo mắc bệnh, tiêu hủy hơn 9.600 con. Ông Đỗ Văn Chung, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Quảng Ngãi cho biết, Chi cục đã huy động và phân công cán bộ chuyên môn về các địa phương đang có dịch phối hợp và hướng dẫn các địa phương thực hiện các giải pháp xử lý tiêu hủy heo mắc bệnh, tiêu hủy triệt để heo mắc bệnh, chết; Tăng cường công tác vệ sinh tiêu độc khử trùng môi trường tại chuồng nuôi và các tuyến đường giao thông.

Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Quảng Ngãi phối hợp các địa phương cắm biển cảnh báo dịch tại khu vực dịch bệnh, hố chôn; Quản lý chặt chẽ hoạt động mua bán, vận chuyển, giết mổ động vật tại khu vực có dịch. Ông Đỗ Văn Chung, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và thú y tỉnh Quảng Ngãi cho biết: “Chúng tôi đã cử tất cả cán bộ xuống trực tiếp xã có dịch hay không có dịch, tránh trường hợp cán bộ đi từ vùng này sang vùng khác, gây lây lan dịch bệnh. Và chúng tôi cũng đã xuất vắc xin, hóa chất để các xã sát trùng, tiêu độc và các điểm tiêu hủy, tránh trường hợp vứt xác gia súc bừa bãi và tuyên truyền người dân không cho bán chạy, vứt xác bừa bãi gây lây lan dịch bệnh”./.