Lướt lêy chi’ớh cóh dading k’coong đhêl chăng Đồng Văn nắc g’lúh đoọng lêy loom grơơ nhool âng pr’zợc tu râu bôl dal, ta’huung ni’hụ k’pân lêy. Hân đhơ cơnh đêếc, pr’zợc nắc bơơn ắt pazưm ađay lâng crâng dading bhứah liêm, ắt mamung lâng đợ acoon manứih đha’rứt zr’nắh, hân đhơ cơnh đêếc nắc bấc râu bhui har, têêm ngăn cóh pr’ắt tr’mung. Pr’zợc cung bơơn xơợng đợ xa’nưl khèn, a’luốt pr’hay…

            Đhị thị xã Hà Giang ch’ngai mơ 132km ting c’lâng 4C, dading k’coong chăng đhêl Đồng Văn nắc mưy zr’lụ chăng zr’nắh k’đhạp, k’rang k’pân bhlâng cóh cực bắc, hân đhơ cơnh đêếc liêm pr’hay bhlâng.

Dading k’coong chăng Đồng Văn ắt dal mơ 1.000-1.600m ting lêy lâng mặt đác biển, đhị k’tiếc bhứah k’noọ 2.356km vuông, lướt zi’lấh 4 vel đông pazêng chr’hoong Quản Bạ, Yên Minh, Mèo Vạc lâng Đồng Văn âng tỉnh Hà Giang. Đhị đâu nắc 1 ooy đợ đhị zr’lụ dading chăng chr’nắp âng k’tiếc k’ruung, vêy bấc c’léh bh’rợ liêm chr’nắp ooy lịch sử padưr pa’xớc âng n’căr p’lêê k’tiếc. Đồng Văn vêy tước 80% k’tiếc đhêl vôi, bơơn bhrợ padưr tơợ đợ pr’đơợ môi trường lâng cr’chăl padưr pa’xớc lalay cơnh n’juối đenh k’ha riêng ực c’moo.

           Tơợ Tp.Hà Giang, ting lướt truíh c’lâng 4C mơ 43km tước chr’hoong Quản Bạ, xang nặc lướt cớ ting c’lâng nâu zi’lấh dading Cán Tỷ k’rang k’pân, đợ đhị crâng h’ngoo pậ bhứah, đợ acoon c’lâng đhr’đấc zâp cơnh, ta’mooi lướt nắc lêy zi’lấh zâp chr’hoong Yên Minh, Đồng Văn lâng Mèo Vạc đoọng lêy cha’mêết dading đhêl nâu.

            Zr’lụ c’cir kiến trúc đông Vương, xa’nay bh’rợ liê chr’nắp, bơơn bhrợ padưr tơợ tơợp thế kỷ 20, bhrợ têng ting cơnh Trung Quốc-xoọc lang MãnThanh lâng đợ cơnh bhrợ têng liêm chr’nắp. nâu đoo cắh nặc mưy dinh thự nắc dzợ pháo đài buôn đương zêl cha’groong đhị m’pâng dading đhêl xoọc g’lúh lịch sử. đông Vương vêy k’tiếc bhứah lấh 1.000 mét nắc ơy bơơn công nhận nắc c’cir kiến trúc nghệ thuật quốc gia. Zr’lụ đông nâu nắc ơy bơơn bhrợ bhr’lậ paliêm cớ lâng dưr váih nắc 1 đhị chr’nắp ooy g’lúh lướt lêy chi’ớh cóh dading đhêl Đồng Văn.

          Phố ty Đồng Văn, truíh phố n’juối dal k’noọ 1 km bơơn bhrợ padưr cr’chăl đâu k’noọ 1 thế kỷ, lâng đợ cơnh kiến trúc liêm chr’nắp âng đhanuôr cóh zr’lụ k’coong ch’ngai lâng đông tường, chr’tốp ngói âm dương, nền lét đhêl… lướt moót nắc lưm lêy l’lăm chợ ty, bơơn bhrợ padưr lâng đhêl, chr’tốp ngói âm dương. Phố ty Đồng Văn dzợ lấh 40 đhr’nông đông 100-300 c’moo, ooy đâu đhr’nông đông tô bhúh Lương bơơn năl gít nắc đenh bhlâng. Đợ hi’dưm tr’cuôl, pazêng đợ c’lâng phố bơơn pa’ang lâng đợ đèn lồng bhrông lâng bấc cơnh pậ tứi, bhrợ têng ch’na đh’nắh lâng zâp bh’rợ văn hoá lơơng.

            T’noọl cờ Lũng Cú nắc đhị lướt lêy chi’ớh pr’hay chr’nắp lịch sử. dzoọng đhị bôl dading Lũng Cú, nắc choom lêy zêng dading k’coong pậ bhứah cóh đâu. t’noọl cờ Lũng Cú ắt dal mơ 1.600 mét lâng mặt đác biển, đắh a’đai nắc clung k’tiếc Thèn Ván, đắh a’tâm nắc tu k’ruung Nho Quế tơợp tơợ Vân Nam Trung Quốc chô hooi ooy Đồng Văn, Mèo Vạc.

                 Đhị bha’nụ đhêl ty, di chỉ khảo cổ, cr’chăl tơợ trung tâm chr’hoong Xí Mần mơ 17km, nắc zêng đợ bôl chăng đhêl lâng đợ c’léh bh’rợ cóh đâu nắc ting cơnh zâp đông khoa học moon, đợ râu ta boọc bhrợ nâu nắc ơy váih mơ 2.000 c’moo. đhị bãi đhêl nâu vêy k’dâng 7 bêệ đhêl pa’pậ lâng 2 c’cọ đhêl pậ bhlâng cóh đâu vêy boọc xrặ k’dâng 80 hình zâp cơnh… đhị bãi đhêl nâu nắc đhị lướt lêy chi’ớh pr’hay lâng zâp đông khoa học lâng ta’mooi chắp kiêng lêy cha’mêết, chấc lêy lịch sử.

             Chợ phiên k’coong ch’ngai Hà Giang cung cơnh bấc đhị zr’lụ dading lơơng buôn vêy zâp chợ phiên. Cóh đâu cắh nặc mưy c’lâng bh’rợ bhrợ têng kinh tế nắc dzợ pr’ắt tr’mung văn hoá liêm chr’nắp, vêy bấc râu chr’nắp đắh truyền thống văn hoá acoon cóh. Hà Giang buôn vêy zâp phiên chợ ắt đhộ cóh zâp chr’val. Ta moon chợ rạch tu họp tr’xăl zâp thứ cóh tuần. pa’đhang moon tuần nâu họp bêl chủ nhật nắc tuần t’tưn họp bêl thứ 7, xang nặc moót thứ 6… đhị đâu cắh nặc mưy đhị liêm chr’nắp đắh pr’hoọm văn hoá acoon cóh âng k’coong ch’ngai.

            Du lịch Đồng Văn, Hà Giang lâng pr’ắt bh’rợ pậ chr’nắp, vêy đợ bha’nên ruộng, clung k’tiếc chóh a’bhêy laliêm pr’hoọm văn hoá acoon cóh k’coong ch’ngai, nắc đhị lướt lêy chi’ớh pr’hay chr’nắp, t’pấh bấc ta’mooi. Moót t’ngay 1/12/2011, UB quốc gia UNESCO VN lâng UBND tỉnh Hà Giang nắc ơy độp pay bằng công nhận công viên địa chất dading đhêl Đồng Văn nắc thành viên âng công viên địa chất prang bha’lang k’tiếc./.