T’coóh Bhling Bloó, vel Bhơ Hôồng, chr’val Sông Kôn, chr’hoong Đông Giang t’mêê lướt ooy Gươl vel pay zên zooi zúp ha pêê pấh pa choom lớp taanh dzặc. hân đhơ zên cắh bấc, nắc t’coóh Bloó bhui har bhlâng, tu tơợ đâu t’coóh lâng bấc đhanuôr cóh vel vêy pa xoọng g’lúh pr’lướt t’mêê tơợ bh’rợ taanh dzặc ty chr’nắp âng acoon cóh đay. T’coóh Bhling Bloó đoọng năl: độp zên cung yêm loom, hân đhơ cơnh đêếc, yêm loom lấh mơ nắc lớp pa choom nâu ơy zúp ađay lâng đhanuôr năl pa xoọng lấh mơ bhiệc taanh dzặc đợ bh’rợ pr’đươi t’mêê chr’nắp lấh.

Lớp pa choom taanh dzặc nắc tiểu dự án âng dự án Trường Sơn Xanh âng Cơ quan pa dưr pa xớc quốc tế Hoa Kỳ zooi zúp, Hiệp hội xuất khẩu pr’đươi thủ công mỹ nghệ Việt Nam xay bhrợ. Cr’noọ bh’rợ lêy chô nắc bhrợ pa pa dưr pa liêm pr’ắt tr’mung nhâm mâng ha zâp đhanuôr acoon cóh ooy c’lâng pa dưr pa xớc n’juông chr’nắp âng c’rêê cram ta taanh lâng t’nơơm zanươu. Lâng t’bhlâng bh’rợ zư lêy liêm bấc sinh học cóh Quảng Nam. ooy cr’chăl 1 c’moo tơợ 9/2020, dự án xay bhrợ đhị 5 chr’hoong pa zêng Đông Giang, Tây Giang, Nam Giang, Núi Thành lâng Phước Sơn. Đhị chr’hoong Đông Giang, tước đâu dự án nắc ơy bhrợ 3 lớp pa choom taanh dzặc đhị 2 chr’val Sông Kôn lâng A Ting, t’pấh k’noọ 100 cha nặc pấh bhrợ.

Ting cơnh t’coóh Bhling Bloóh, xang 2 c’xêê pa choom, lớp âng t’coóh nắc ơy bhrợ 275 bh’nơơn pr’đươi zâp râu cơnh pa pan, tr’nớt, tọ đợc pô, a’pướih, rổ... 2, 3 mẫu laliêm nắc âng đơơng cóh Hà Nội lêy cha mêết, ha dang liêm choom cơnh k’đươi moon nắc bơơn Hiệp hội xuất khẩu pr’đươi thủ công mỹ nghệ Việt Nam đặt bhrợ. T’coóh Bhling Bloó moon, pa tơợ ahay nắc mưy bhrợ zâp pr’đươi pr’dua zâp t’ngay, cắh vêy chr’nắp thương mại, nâu cơy dự án moót zooi zúp đhanuôr bhiệc taanh bhrợ bấc mẫu laliêm đoọng pa dưr thu nhập hân đhơ cơnh đêếc cung dzợ zư đợc bh’rợ ty chr’nắp âng đhanuôr nắc ngai cung kiêng.

P’căn Đinh Thị Thìn, cán bộ dự án đoọng năl, lâng cr’noọ bh’rợ bhrợ pa liêm pr’ắt tr’mung, dự án ơy zooi zúp zên lâng kỹ thuật đoọng đhanuôr bhrợ têng bh’nơơn pr’đươi ting mẫu. Ooy cr’chăl pa choom, pr’đươi n’đoo liêm choom nắc Hiệp hội xuất khẩu pr’đươi thủ công mỹ nghệ Việt Nam duyệt đặt hàng. Lớp học nắc bhrợ têng 2 c’xêê, ooy đâu pác bhrợ bấc c’bhúh, zâp ngai cóh c’bhúh nâu nắc vêy đợ bh’nơơn pr’đươi âng đay, ha dang pr’đươi pr’dua âng apêê liêm nắc apêê đặt hàng, đợ ngai cắh bơơn nắc lêy pa choom cớ bhiệc taanh bhrợ ha cơnh liêm đoọng zâp ngai zêng vêy pr’đươi pa câl.

Cắh mưy bhrợ mẫu mã t’mêê, zâp lớp học cung zooi zúp đhanuôr pa dưr p liêm bhiệc taanh bhrợ cơnh t’mêê liêm choom. đhị vel A Rớch, chr’val A Ting, chr’hoong Đông Giang, lớp học pác bhrợ 2 c’bhúh, pa zêng c’bhúh pr’đươi ty chr’nắp, taanh bhrợ cơnh ty ahay, lâng đợ pr’chăm ty chr’nắp âng Cơ Tu đoọng ha pêê ga rựa t’ha, lâng c’bhúh bhrợ têng t’mêê, pr’đươi buôn cher đoọng, lưư niệm... lâng bhiệc taanh bhrợ hiện đại đoọng ha lang p’niên. Giáo viên dzoọng đhị lớp nắc zooi zúp, xay moon zấp c’bhúh bh’rợ đắh chêếh bhrợ c’rêê đoọng k’míah pr’đươi, cr’chăl t’ngay liêm choom.

Ting cơnh t’coóh Pơ Loong Nương, Tổ trưởng Tổ hợp tác pr’đươi pr’dua vel A Rớch, chr’val A Ting, dự án nắc vêy zúp đhanuôr lêy pay đươi c’rêê am đhị đêếc, cung cơnh pa dưr pa xơc k’rơ lấh mơ pr’đươi pr’dua nâu. Lấh 25ha đhi lục lâng 9 quần thể zâp râu. Nâu đoo nắc g’lúh liêm buôn đoọng đhanuôr zư lêy, pa dưr pa xớc pr’đươi pr’dua cung cơnh p’cắh bh’rợ taanh bhrợ pa câl cóh ngoai.

T’coóh Lê Bá Ngọc, Phó Chủ tịch Hiệp hội xuất khẩu pr’đươi thủ công mỹ nghệ Việt Nam moon ghít, lấh mơ bhrợ pa dưr pa liêm pr’ắt tr’mung, Hiệp hội xuất khẩu pr’đươi thủ công mỹ nghệ Việt Nam lâng dự án cung rơơm kiêng pa dưr dal c’năl âng đhanuôr ặt mamung g’nưm ooy crâng k’coong, pa xiêr cắh liêm crêê âng acoon manứih lâng crâng k’coong. Lâng ooy dự án, choom zúp Quảng Nam bhrợ t’bhứah zr’lụ pr’đươi, chrooi pa xoọng bhrợ pa dưr pr’ắt tr’mung t’mêê đoọng ha bh’rợ c’rêê am lâng tơơm zanươu đhị crâng, lêy chô bhrợ pa dưr bhiệc bhrợ têêm ngăn, pa dưr thu nhập ha k’dâng 2.500 đhanuôr zr’lụ dự án, lấh mơ nắc pân đil lâng zâp pr’loọng đha rứt manưíh Cơ Tu.

Đoọng bhrợ liêm xang bh’rợ nâu, dự án nắc ơy pazưm xay bhrợ bấc bh’rợ pa choom kỹ thuật, bhrợ pa dưr c’bhúh giảng viên bha lâng đhị vel đông đoọng zooi zúp chóh ‘mêê 100ha c’rêê, zư lêy bhrợ têng nhâm mâng 50ha c’rêê đhị crâng a’bhưy, pa dưr pa xớc, bhrợ têng bấc cơnh pr’đươi pr’dua zanươu tr’hâu vel đông cơnh đẳng sâm, chè a’ngoọn... ting c’lâng pa dưr pa xớc chr’nắp pr’đươi, bhrợ pa dưr trung tâm bhrợ têng lâng xay moon pr’đươi pr’dua nhâm mâng cóh Hội An, p’têết pazưm lâng Khoa Thiết kế âng Trường đại học Lund-Thuỵ Điển bhrợ pa dưr mưy đhị lướt tước đoọng ha đợ apêê chắp kiêng nghệ thuật lâng zâp pr’đươi tơợ crâng da ding./.

Cải thiện sinh kế cho đồng bào Cơ Tu  

                                                                                                                             Báo Quảng Nam

Dự án “Cải thiện sinh kế bền vững cho các cộng đồng dân tộc thiểu số thông qua phát triển chuỗi giá trị mây tre đan và cây dược liệu nhằm tăng cường công tác bảo tồn đa dạng sinh học ở Quảng Nam” được triển khai từ tháng 9/2019, bước đầu đã mang lại hiệu quả thiết thực. Dự án do Hiệp hội Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam - VietCraft thực hiện, đến  nay đã đi được hơn nửa chặng đường và được bà con đồng bào thiểu số hưởng ứng tích cực.

Ông Bling Blóo, thôn Bhờ Hôồng, xã Sông Kôn, huyện Đông Giang vừa ra Gươl làng nhận tiền hỗ trợ cho người tham gia lớp học đan lát. Dù số tiền không nhiều, nhưng ông Blóo rất phấn khởi, bởi từ nay ông và nhiều người dân trong thôn có thêm cơ hội mới từ nghề đan lát truyền thống của dân tộc mình. Ông Bling Blóo cho biết, “nhận tiền cũng sướng nhưng vui nhất là lớp học đã giúp mình và bà con biết thêm kỹ thuật đan lát những mẫu mã mới.”

Lớp học đan mây là tiểu Dự án thuộc Dự án Trường Sơn Xanh do Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tài trợ, Hiệp hội Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam (VietCraft) triển khai thực hiện. Mục tiêu hướng đến là cải thiện sinh kế bền vững cho các cộng đồng dân tộc thiểu số thông qua phát triển chuỗi giá trị mây tre đan và cây dược liệu. Đồng thời, tăng cường công tác bảo tồn đa dạng sinh học ở Quảng Nam. Trong thời gian 1 năm từ 9/2019 – 9/2020, Dự án triển khai thực hiện tại 5 huyện gồm Đông Giang, Tây Giang, Nam Giang, Núi Thành và Phước Sơn. Tại huyện Đông Giang, đến nay Dự án đã mở được 3 lớp dạy đan lát ở 2 xã Sông Kôn và A Ting, thu hút gần 100 người dân tham gia.

Theo ông Bling Blóo, sau 2 tháng học, lớp của ông đã làm được 275 sản phẩm các loại như bàn, ghế, giỏ, lọ hoa, mâm, rổ…, một số mẫu đẹp đã mang ra Hà Nội kiểm tra, nếu đạt yêu cầu sẽ được VietCraft đặt làm. Ông Bling Blóo cho hay: “Xưa nay mình chỉ làm các vật dụng hàng ngày không có giá trị thương mại, bây giờ dự án vào giúp bà con biết cách đan nhiều mẫu đẹp để nâng cao thu nhập nhưng vẫn giữ được nghề truyền thống của đồng bào nên ai cũng thích.”  

Bà Đinh Thị Thìn, cán bộ Dự án cho biết, suốt quá trình học, sản phẩm nào làm đạt chuẩn sẽ được VietCraft duyệt đặt hàng. Lớp học thường kéo dài 2 tháng, trong đó chia thành nhiều nhóm, mỗi người trong nhóm có những sản phẩm của mình, nếu sản phẩm đẹp họ sẽ được đặt hàng, những ai không đạt sẽ phải học lại cách đan đẹp để mọi người đều có sản phẩm bán.

Không chỉ tạo mẫu mã mới, các lớp học cũng giúp người dân cải thiện kỹ thuật đan sản phẩm hiệu quả. Tại thôn A Rớch, xã A Ting, huyện Đông Giang, lớp học được chia thành 2 nhóm, gồm nhóm sản phẩm truyền thống, đan theo lối cũ với hoa văn truyền thống Cơ Tu dành cho người lớn tuổi và nhóm sản phẩm mới (hàng quà tặng, lưu niệm…) với lối đan hiện đại dành cho lớp trẻ. Giáo viên đứng lớp sẽ hỗ trợ, tư vấn các nhóm về kỹ thuật vót mây nhằm tiết kiệm nguyên liệu, thời gian.

Theo ông Pơ Loong Nương, Tổ trưởng Tổ hợp tác nguyên liệu thôn A Rớch, xã A Ting, Dự án sẽ giúp người dân tận dụng nguồn mây tre tại chỗ cũng như phát triển mạnh hơn nguồn nguyên liệu này. “Ngoài 25ha mây nước được dự án trồng mới, hiện địa phương cũng quản lý hơn 1.000ha mây với 9 quần thể các loại. Đây sẽ là cơ hội thuận lợi để bà con bảo tồn, phát triển nguồn nguyên liệu cũng như quảng bá nghề đan lát ra bên ngoài” .  

Ông Lê Bá Ngọc, Phó Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam khẳng định, ngoài cải thiện sinh kế, VietCraft và dự án cũng mong muốn nâng cao nhận thức của người dân sống phụ thuộc vào rừng, giảm dần áp lực của con người lên tài nguyên rừng. Đồng thời, thông qua dự án, có thể giúp Quảng Nam mở rộng vùng nguyên liệu, góp phần hình thành diện mạo mới cho ngành mây tre và cây dược liệu dưới tán rừng, hướng đến tạo việc làm ổn định, tăng thu nhập cho khoảng 2.500 người dân vùng dự án, nhất là phụ nữ và các hộ nghèo đồng bào Cơ Tu.    

Để hoàn thành mục tiêu này, Dự án đã phối hợp triển khai nhiều hoạt động tập huấn kỹ thuật, xây dựng đội ngũ giảng viên nòng cốt tại địa phương nhằm hỗ trợ trồng mới 100ha mây, bảo vệ khai thác bền vững 50ha mây dưới tán rừng tự nhiên; phát triển, đa dạng hóa sản phẩm thảo dược địa phương như đẳng sâm, chè dây... theo hướng gia tăng giá trị sản phẩm; thành lập trung tâm thiết kế và giới thiệu sản phẩm bền vững ở Hội An, liên kết với Khoa Thiết kế của Trường Đại học Lund - Thuỵ Điển xây dựng một điểm đến cho những người yêu nghệ thuật và các sản phẩm từ thiên nhiên…/.