Pr’loọng đong a moó Zơrâm Thị Nhơơnh ặt đhị vel Tà Vàng, chr’val A Tiêng, chr’hoong da ding ca coong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam nắc muy coh pazêng pr’loọng đong vêy đơơng chô bh’nơơn bh’rợ z’zăng đhị vel đong. Đọong vêy tr’mông tr’meh k’bhộ ngăn cơnh t’ngay đâu, díc điêl a moó Nhơơnh ơy z’lâh bấc k’đhap zr’năh. A moó đoọng năl, n’niên lâng dưr pậ coh pr’loọng đong đha rựt đha răh zr’năh k’đhap, đhi noo bấc, tơợ ơy bơơn k’dic nắc mị a nhi cung căh vêy bh’rợ tr’nêng tệêm ngăn, chếêc bhrợ têng ha rêê ha lai ha dợ cung căh zập cha. Tước ơy 3 p’nong ca coon cung căh ơy choom z’lâh đha rựt, tr’mông tr’meh ting zr’năh lâh mơ. A moó Zơrâm Thị Nhơơnh moon, nắc tợơ  vêy apêê cán bộ tợơ chr’hoong chô pa choom cơnh bhrợ têng cha, nắc a nhi ting pa choom bhrợ: “Tợơ ơy chếêc năl, pa choom bhrợ, a cu xay lâng k’dic cơnh bhrợ têng đọong choom z’lâh đha rựt, lâh mơ bhrợ têng ha rêê, nắc zi ting pâh apêê lớp pa choom bhrợ têng, rau apêê cán bộ pa choom đoọng, nắc ting lêy bhrợ.”

C’moo 2013, dic điêl amoó Zơ râm Thị Nhơơnh k’rong lưch đợ zên prặ k’bơch k’miah, a zi câl 2 p’nong a’ọc m’ma, 1 p’nong k’roọc, choh bhơi rơ veh, lâng 5hecta cao su, 1 sào keo, 30 sào ha roo ruộng lâng pa câl hàng tạp hoá. Đươi vêy cơnh đếêc, tr’mông tr’meh pr’loọng đong nắc r’dợ ha dưr, tước x’rịa c’moo 2014 pr’loọng đong amoó ơy z’lâh đha rựt đanh mâng. C’moo 2017, a moó vặ pa xoọng 10 ức đồng tợơ zên âng Hội pân đil chr’val A Tiêng đoọng câl pa xoọng m’am a’ọc lâng gọ zệê a lắc. C’moo 2018, a nhi vặ cớ 40 ức đòng tợơ Ngân hàng Chính sách xã hội chr’hoong Tây Giang, k’rong câl máy xát ha roo. Tước nâu kêi, bh’rợ pa câl, b’băn âng a moó Nhơơnh liêm choom, đơơng chô bh’nơơn dal. Nâu kêi, coh c’rọol a’ọc ta luôn vêy 30-40 p’nong a’ọc lệê lâng a’ọc k’tứi. A moó Zơ râm Thị Nhơơnh đoọng năl: Tơơ cr’noọ bh’rợ pa zưm b’băn, cha choh lâng pa câl hàng tạp hoá, zập c’moo pr’loọng đong amoó vêy đơơng chô tợơ 80-120 ức đồng: “A cu năl ghit, đoọng z’lâh đha rựt nắc pa zay bhrợ têng cha. Vêy z’lâh đha rựt nắc vêy mặ k’rang apêê ca coon cha học, tr’mông tr’meh pr’loọng đong vêy ta clơơ oó lâh zr’năh. Nâu kêi, pr’loọng đong zi cung doó lâh cơnh lalăm a hay.”

A moó Bhling Thị Ooch, Chủ tịch k’bhuh pân đil chr’val A Tiêng, chr’hoong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam đoọng năl, nắc coh bơr pêê c’moo pa zay bhrợ têng cha cơnh liêm choom, tợơ muy pr’loong đha rựt, pr’loọng  a moó Nhơơnh ơy dưr vaih nắc pr’loọng bhrợ cha choom đhị vel đong. Vêy pr’ặt tr’mông tệêm ngăn, díc điêl a moó nắc ơy choh đhr’nong đong liêm mâng, câl xe máy lâng băn apêê ca coon cha học ta nih liêm: “A đoo căh muy u choom têng cha bhơr nha ca van coh pơr loong đoo, amóo Nhơơnh tăn hội viên zay zup zooi p'đil âng lum ca đhap, xơr ngat coh bhươl cr’noon, pa choom p'too đhi noo p'đil âng lơơng zooi têng cha.”

Ơy năl cơnh bhrợ têng cha, tợơ bhrợ ha rêê ha lai xăl đoọng kinh doanh, dịch vụ nắc đoo  bh’rợ căh vêy u buôn cơnh lâng pân đil Cơ Tu. Tu ma nuyh Cơ Tu tợơ đanh  ahay nắc ơy g’bọ lâng bh’rợ ha rêê. Xọoc đâu, ếêh rau pr’loọng n’đoo cung choom xăl bh’rợ tr’nêng. Tu cơnh đếêc, đh’rưah lâng rau pa zay âng đhanuôr, nắc chính quyền zập cấp lêy k’rang xay bhrợ apêê xa nay chính sách lalua ta nih, liêm choom, zooi đhanuôr pa dưr kinh tế đanh mâng. Pa căn Briu Thị Nem, Chủ tịch k’bhuh pân đil chr’hoong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam đoọng năl, đhơ dzợ lưm bấc k’đhap zr’năh coh bh’rợ t’pâh, zooi pân đil acoon coh pa dưr tr’mông tr’meh pr’loọng đong, pa xiêr đha rựt đanh mâng, ha dợ apêê cấp hội nắc ơy pa too pa choom pân đil Cơ Tu cơnh xăl bh’rợ tr’nêng, cơnh bhrợ têng cha choom: “A cu lêy vêy bấc a moó choom xăl  bh’rợ tr’nêng, doó dzợ bhrợ bh’rợ g’lêêh, apêê bhrợ rau n’hil lâh ha dợ đơơng chô bh’nơơn dal. Nắc cơnh lalăm a hay, apêê hội viên zêng lưm đha rựt đha răh - zr’năh k’đhap , muy năl bhrợ têng ha rêê, căh zập cha. Nâu kêi c’lâng p’rang ơy liêm buôn, bấc apêê a đhi a moó năl pa dưr pr’ặt tr’mông, ặt coh đong pa câl hàng hoá. Đươi cơnh đếêc nắc pr’loọng đong a pêê doó dzợ zr’năh, vêy rau cha rau đớc, coon nạ bơơn học hành ta nih liêm.”/.

Phụ nữ Cơ Tu biết cách thoát nghèo

                                                                        (Vơnich Oang)

Càng ngày, phụ nữ Cơ Tu càng biết cách vượt khó, chuyển đổi ngành nghề theo hướng lợi nhuận cao. Tại huyện miền núi Tây Giang, tỉnh Quảng Nam, nhiều chị em không chỉ ngày hai buổi lên rẫy mà còn biết đầu tư kinh doanh, buôn bán, nâng cao thu nhập. Từ đó, nhiều hộ gia đình thoát nghèo, cuộc sống khấm khá hơn.

Gia đình chị Zơrâm Thị Nhơơnh ở thôn Tà Vàng, xã A Tiêng, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam là một trong những hộ có thu nhập khá tại địa phương. Để cuộc sống gia đình ấm no như ngày hôm nay, vợ chồng chị Nhơơnh đã vượt qua bao khó khăn, vất vả. Chị cho biết, xuất thân từ một gia đình nông dân nghèo, sau khi lập gia đình, vợ chồng chị không nghề nghiệp ổn định, ai thuê làm gì thì làm việc ấy, thu nhập chẳng đáng là bao. Rồi 3 đứa con lần lượt ra đời, cuộc sống bám nương làm rẫy, cơ cực đeo bám quanh năm. Chị Zơrâm Thị Nhơơnh bảo, từ khi cán bộ huyện xuống nhà hướng dẫn cách làm kinh tế, tập huấn kỹ thuật trồng trọt và chăn nuôi, chị bắt đầu làm theo: "Sau thời gian tìm hiểu, tôi đã mạnh dạn bàn bạc với chồng tìm cách thoát nghèo, ngoài thời gian làm rẫy, tôi tranh thủ tham gia học tập các lớp tập huấn của các dự án, của trạm nông nghiệp, Ban nông nghiệp xã… học hỏi kinh nghiệm các chị đã làm trước, cách nuôi heo cỏ và làm chuồng cho heo. Có được kiến thức từ các lớp tập huấn và các hộ đi trước vợ chồng tôi quyết định xây dựng mô hình chăn nuôi heo để phát triển kinh tế cho gia đình",

Năm 2013, vợ chồng chị Zơrâm Thị Nhơơnh gom hết số tiền tiết kiệm mua 2 con heo giống, 1 con bò giống về nuôi, làm vườn trồng rau, trồng 5ha cao su, 1 sào keo, 3 sào lúa nước và mở quán tạp hóa bán. Nhờ vậy, kinh tế từng bước ổn định, đến cuối năm 2014 gia đình chị đã thoát nghèo bền vững. Đến năm 2017, chị vay 10 triệu đồng từ nguồn Quỹ của Hội Liên hiệp Phụ nữ xã A Tiêng để mua heo và bộ nồi nấu rượu. Không dừng lại ở đó, năm 2018, vợ chồng chị tiếp tục vay thêm 40 triệu đồng từ Ngân hàng CSXH huyện Tây Giang, đầu tư mua máy xay xát lúa. Đến nay, việc buôn bán, chăn nuôi của gia đình chị Nhơơnh thuận lợi, thu nhập tăng lên. Bây giờ, trong chuồng luôn có 30-40 con heo thịt. Chị Zơrâm Thị Nhơơnh cho biết: Từ mô hình kết hợp chăn nuôi, trồng trọt và buôn bán tạp hóa, mỗi năm gia đình chị kiếm được khoảng 80–120 triệu đồng: “Tôi hiểu được rằng, để cuộc sống thoát nghèo đói không còn khổ cực thì không ai hết tự chính bản thân mình phải biết vươn lên. Chỉ có thoát nghèo thì mới có cuộc sống ổn định, gia đình mới hạnh phúc, các con mới được ăn học đến nơi đến chốn. Đến nay, gia đình tôi cũng gọi là tạm ổn.”

Chị Bling Thị Oóch, Chủ tịch Hội LHPN xã A Tiêng, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết, chỉ trong vài năm, từ một hộ nghèo, gia đình chị Nhơơnh đã vươn lên trở thành hộ điển hình trong phát triển kinh tế của địa phương. Có kinh tế ổn định, vợ chồng chị xây được ngôi nhà cấp 4 khang trang, sạch đẹp, sắm 2 chiếc xe máy, nuôi 3 con ăn học: “Không chỉ phát triển kinh tế hộ gia đình, chị Zơrâm Thị Nhơơnh còn là một trong những hội viên phụ nữ tích cực tham gia công tác xã hội giúp các hội viên phụ nữ khó khăn trong thôn, xã. Chị thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm cách làm kinh tế, hỗ trợ con giống, chương trình "ống nứa tiết kiệm" của gia đình chị giúp cho nhiều chị em trong xóm những lúc đau ốm...”

Mạnh dạn chuyển đổi từ sản xuất nông nghiệp sang kinh doanh, dịch vụ không phải là chuyện một sớm một chiều đối với phụ nữ Cơ Tu. Bởi người Cơ Tu lâu nay đã gắn bó với việc phát nương làm rẫy truyền thống. Hiện nay, không phải hộ gia đình nào cũng đủ điều kiện, khả năng để chuyển đổi ngành nghề. Vì vậy, cùng với sự nỗ lực của bà con, thì chính quyền các cấp cần quan tâm triển khai những chính sách thiết thực, phù hợp, giúp bà con phát triển kinh tế bền vững. Bà Briu Thị Nem, Chủ tịch Hội LHPN huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn trong công tác vận động, hỗ trợ phụ nữ dân tộc thiểu số phát triển kinh tế gia đình, giảm nghèo bền vững, nhưng các cấp hội đã có những tác động tích cực đối với phụ nữ là ngườ Cơ Tu trong việc chuyển đổi tư duy, nhận thức về phát triển kinh tế: “Tôi thấy có nhiều chị biết chuyển đổi từ công việc nặng nhọc, hiệu quả thấp sang làm những việc nhà rỗi hơn, thu nhập cao hơn. Chứ như trước đây, điều kiện các hội viên gặp rất nhiều khó khăn, chỉ làm nương rẫy theo phong tục Cơ Tu mình, ăn cũng không đủ, không thoát nghèo được.  Chừ giao thông cũng thuận tiện rồi,  nhiều chị  buôn bán để phát triển kinh tế. Nhờ đó mà con cái họ học hành đến nơi đến chốn, đủ điều kiện chăm lo gia đình tốt hơn.”/.