T’cooh Giàng Seo Giáo xay moon, lâh k’zêt c’moo a hay, pr’loọng đong t’cooh công đha rưt cơnh bâc pr’loọng đong ma nưih Mông coh chr’val zr’lụ da ding Tả Văn Chư, chr’hoong Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Tr’mông tr’meh pr’loọng đong t’cooh năc za nươr ooy choh a bhoo lâng ha roo căh vêy bâc bh’nơơn. Bâc bêl đọc báo, lêy ti vi, t’cooh lêy bâc pr’đhang bh’rợ bhrợ cha, liêm glăp lâng pr’đơợ da ding ca coong cơnh đhị t’cooh ma mông. Tơợ đêêc, t’cooh năc tơơp t’bơơn năl đoọng tr’xăl tơơm chr’noh liêm choom lâh. T’cooh ta luôn ting pâh apêê lơp pa choom đoọng đhị vel đong đoọng ch’mêêt lêy apêê pr’đhang bh’rợ, học tâp ooy kỹ thuật… t’bhlâng k’rong z’hai bhrợ cha.

C’moo 2010, t’cooh Giàng Seo Giáo năc tơơp k’rong băn bh’năn ting c’lâng hàng hóa. T’cooh Giàng Seo Giáo đoọng năl, tr’nơơp t’cooh băn t’rí c’rooc. T’cooh choh k’tang ruôih, đươi dua bh’nơơn ha rêê đhuôch cơnh: a bhoo, ha roo, n’cam… đoọng ra văng ha ch’na bh’năn.

Ting t’cooh Giàng Seo Giáo: coh zr’lụ da ding ca coong, zr’năh bhlâng năc hân noo ha ot , cha kêêt za nghit cr’đơơng tươc bh’năn băn. Tu cơnh đêêc, t’cooh k’rong bhrợ c’roọl nhâm mâng, cach đoọng u ngăn ha bh’năn. Lâh n’năc, pr’loọng đong dzợ k’rong đơc n’jăng, choh k’tang ruôih bhrợ cha n’na ha bh’năn apêê t’ngay cha kêêt za nghit; đoọng ha t’rí, c’rooc ộm đac a êêm luc lâng bhooh, zêệ pr’chơh đa đac đoọng ha t’rí c’rooc. Zâp c’moo, t’cooh zêng câl vaccine đoọng tiêm cha groong cr’ay ha t’rí c’rooc. Đươi veye cơnh đêêc, cr’năn bh’năn âng pr’loọng t’cooh Giáo doó lâh pr’luh cr’ay lâng ta luôn k’đhơợng zư đơc lâh 20 p’nong t’rí, c’rooc zâp c’moo. Tơơp c’moo đâu, pr’loọng đong t’cooh Giáo t’mêê pa câl 2 p’nong acoon t’rí cơnh lâng k’noọ 50 ưc đồng.

Tơợ c’moo 2017, pr’loọng đong t’cooh Giàng Seo Giáo pa dưr p’xoọng pr’đhang choh tơơm z’nươu đương quy lâng cát cánh coh đhăm k’tiêc m’pâng hecta. Xang 3 c’moo zư x’mir lêy, tơơm z’nươu cát cánh lâng đương quy chô đơơng ha pr’loọng đong k’noọ 100 ưc đồng, lãi bâc 5-6 chu choh abhoo, ha roo. Lêy liêm choom, c’moo đâu (2021), t’cooh Giáo bhrợ t’bhưah p’xoọng 1 hecta tơơm z’nươu cát cánh. Đh’rưah lâng n’năc, pr’loọng đong Giàng Seo Giáo dzợ k’rong bhrợ choh tơơm mận lâng lê đoọng  pa chô tơợ 20-50 ưc đồng/c’moo. Xooc, pr’loọng đong t’cooh Giàng Seo Giáo vêy pa chô yêm têêm k’noọ 200 ưc đồng zâp c’moo. T’mêê đâu, pr’loọng đong t’cooh Giàng Seo Giáo dzợ k’rong bhrợ p’xoọng xưởng bhrợ n’loong, pa dzooc râu pa chô ha pr’loọng đong.

T’cooh Tráng Seo Sảng, Chủ tịch Hội Nông dân dân chr’val Tả Văn Chư, chr’hoong Bắc Hà, tỉnh Lào Cai đoọng năl, pr’loọng đong t’cooh Giàng Seo Giáo năc muy coh bâc ngai choom bhrợ cha âng vel đong bâc c’moo ha nua. Cr’chăl tươc, vel đong vêy bhrợ t’bhưah lâng p’too moon đha nuôr pa dưr ting pr’đhang âng pr’loọng đong t’cooh Giáo./.

Mô hình kinh tế tổng hợp của ông Giàng Seo Giáo

Ông Giàng Seo Giáo, 54 tuổi, dân tộc Mông ở thôn Lả Gì Thàng, xã Tả Văn Chư là điển hình tiêu biểu trong phong trào phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo tại huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Với mô hình kinh tế trang trại tổng hợp vườn- chuồng- rừng (VCR) cho thu nhập gần 200 triệu đồng mỗi năm, đã giúp gia đình ông Giàng Seo Giáo có cuộc sống ổn định.   

Ông Giàng Seo Giáo chia sẻ, hơn chục năm về trước, gia đình ông cũng nghèo như nhiều gia đình người Mông ở xã vùng cao Tả Văn Chư, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Kinh tế gia đình ông chỉ dựa vào trồng cây ngô và lúa cho hiệu quả thấp. Những khi đọc báo, xem tivi, ông thấy có rất nhiều mô hình cho kinh tế cao, phù hợp với điều kiện miền núi như nơi ông sống. Từ đó, ông bắt đầu tìm hiểu để chuyển đổi cây trồng cho hiệu quả cao hơn. Ông thường xuyên tham gia các lớp tập huấn tại địa phương để tham khảo các mô hình, học tập về kỹ thuật... tích lũy kinh nghiệm.

Năm 2010, ông Giàng Seo Giáo bắt tay vào đầu tư chăn nuôi gia súc, gia cầm theo hướng hàng hóa. Ông Giàng Seo Giáo cho biết, ban đầu ông chủ yếu nuôi trâu và bò. Ông trồng cỏ voi, sử dụng sản phẩm nông nghiệp như: ngô, lúa, cám ngô, gạo... để chủ động nguồn thức ăn cho đàn gia súc.

Theo ông Giàng Seo Giáo: Ở vùng cao, khổ nhất là mùa đông lạnh giá, rét đậm, rét hại ảnh hưởng đến vật nuôi. Vì thế, ông đầu tư làm chuồng trại kiên cố, kín đáo để chắn gió giữ ấm cho trâu, bò. Ngoài ra, gia đình ông còn tích trữ rơm, trồng cỏ voi làm thức ăn cho gia súc những ngày rét đậm, rét hại; cho trâu, bò uống nước ấm pha muối, nấu cháo loãng, nấu cám ngô để bổ sung sức đề kháng cho trâu, bò. Hàng năm, ông đều mua vaccin để tiêm phòng cho trâu, bò. Nhờ đó, đàn vật nuôi của gia đình ông Giáo ít bị dịch bệnh và luôn duy trì số lượng hơn 20 con trâu, bò mỗi năm. Đầu năm nay, gia đình ông Giáo vừa bán 2 con nghé với giá gần 50 triệu đồng. 

Từ năm 2017, gia đình ông Giàng Seo Giáo phát triển thêm mô hình trồng cây dược liệu đương quy và cát cánh trên diện tích nửa héc ta. Sau 3 năm chăm sóc, cây dược liệu cát cánh và đương quy mang lại cho gia đình gần 100 triệu đồng, lãi cao gấp 5- 6 lần trồng ngô, lúa. Thấy hiệu quả, năm nay (2021), ông Giáo mở rộng thêm 1 héc ta cây dược liệu cát cánh. Cùng với đó, gia đình Giàng Seo Giáo còn đầu tư trồng cây mận và lê cho cho nguồn thu từ 20-50 triệu đồng/năm. Hiện, gia đình ông Giàng Seo Giáo có nguồn thu ổn định gần 200 triệu đồng mỗi năm. Mới đây, gia đình ông Giàng Seo Giáo còn đầu tư mở thêm xưởng mộc, tăng thu nhập cho gia đình.

Ông Tráng Seo Sảng, Chủ tịch Hội Nông dân xã Tả Văn Chư, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai cho biết, gia đình ông Giàng Seo Giáo là một trong những điển hình làm kinh tế giỏi của địa phương nhiều năm qua. Thời gian tới, địa phương sẽ nhân rộng và khuyến khích người dân phát triển theo mô hình của gia đình ông Giáo./.

               Theo Dân tộc và phát triển