Pr’loọng đong t’cooh Phạm Văn Trung, ma nưih Hre ăt coh vel Làng Teng, chr’val Ba Thành, năc muy coh bâc pr’loọng bơơn chr’hoong Ba Tơ chơơih pay tơơp bhrợ têng pr’đhang choh crâng lâng m’ma keo lai cấy mô đhị đhăm bhưah lâh 1 ha. Lâh mơ zooi đoọng m’ma keo cấy mô, t’cooh Trung dzợ bơơn zooi đoọng phân bón lâng zooi đoọng ng’cơnh choh lâng zư x’mir lêy keo. T’cooh Phạm Văn Trung xay moon, keo lai cấy mô 3 c’moo ma mơ lâng keo giâm hom 4 c’moo, keo lai cấy mô n’nâu doó buôn ha đêêh, ma mông k’rơ. Pa đhang cơnh g’luh đhí a muốt số 5, số 6 năc a hay, nang keo n’lơơng âng t’cooh zêng crêê ha đêêh, n’đhang nang keo cấy mô n’nâu doó cr’đơơng râu  rí bâc.“C’moo 2017 bơơn Trạm Khuyến nông bhrợ pr’đhang choh keo cấy mô, apêê đoo pa choom đoọng ng’cơnh choh bhrợ, pêch boọng, bón phân  l’lăm xang n’năc vêy choh. Ting cơnh bh’rợ choh lâng zư lêy keo đanh âng cu, a cu lêy t’piiing lâng keo giâm hom, keo cấy mô vêy bâc râu liêm choom. Keo cấy mô n’jưah đơơh u pậ, n’jưah u griing n’loong lâng doó buôn ha đêêh, n’loong công clơợng lâh, năc chr’năp công dal bâc lâh.”

Đoọng xay bhrợ liêm choom pr’dhang n’nâu, Trạm Khuyến nông chr’hoong Ba Tơ âi bhrợ bâc lơp pa choom đoọng xay truih ng’cơnh choh crâng keo lai cấy mô ha pêê pr’lọong ting pâh. Đhị lớp pa choom đoọng, đha nuôr âi ma bơơn năl ng’cơnh choh, zư x’mir lêy, bón phân công cơnh  bâc râu liêm choom âng m’ma keo cấy mô. Tơợ zên bh’rợ xa nay 30a, c’moo 2017, Trạm Khuyến nông chr’hoong Ba Tơ âi xay bhrợ pr’đhang choh crâng keo lai cấy mô đhị apêê chr’val Ba Thành, Ba Vinh lâng thị trấn Ba Tơ đhị đhăm bhưah knoọ 20 ha, vêy 23 pr’loọng ting pâh cơnh lâng zên lâh 270 ưc đồng. Nâu đoo năc pr’đhang tơơp bhrợ têng lêy âng chr’hoong, ma nưih choh bơơn zooi đoọng zâp râu tơợ m’ma, phân bón pa tươc ng’cơnh choh lâng zư x’mir lêy keo. N’đhơ đhêêng pr’đhang tơơp bhrợ têng lêy, n’đhang tr’nơơp âi bơơn tr’xăl cơnh bhrợ têng tơợ đanh a hay căh liêm crêê âng đha nuôr acoon coh coh đâu. Xang lâh 2 c’moo xay bhrợ choh keo lai cấy mô đoọng lêy choom p’rơơm bâc, đợ tơơm ma mông lâh 99%, dưr pâ đơơh bhlâng. P’căn Nguyễn Thị Vân, Trưởng Phòng Nông nghiệp chr’hoong da ding ca coong Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi đoọng năl, tơơm keo lai cấy mô năc vêy mă ăt zâng lâng đhí k’rơ, doó buôn ha đêêh, c’lâm, doó buôn răng chêêt: “Cơnh lâng vel đong da ding ca coong Ba Tơ buôn vêy đhí k’rơ năc tơơm keo cấy mô n’nâu vêy mă ăt zâng pa bhlâng k’rơ. Năc đoo doó buôn ha đêêh, c’lâm. Râu bơr, râu tơơm keo cấy mô cr’chăl dưr pậ pa bhlâng đơơh lâng bh’nơơn bơơn công pa bhlâng dal.”

Xoọc, pr’đhang tơơm keo lai cấy mô căh âi bơơn đha nuôr da ding ca coong Ba Tơ choh bhưah bâc, n’đhang đhị pr’đhang tơơp choh choom moon tr’nơơp, tơơm keo lai cấy mô buôn choh, liêm glặp lâng pr’đơợ plêêng k’tiêc âng chr’hoong da ding ca coong cơnh coh Ba Tơ. Đh’rưah lâng tơơm keo cấy mô dưr pâ đơơh lâh koe giâm hom, chô đơơng râu pa chô dal lâh đh’rưah đhị muy đhăm k’tiêc. Choh tơơm keo lai cấy mô năc c’lâng lươt t’mêê chroi đoọng bhrợ pa dưr cớ bh’rợ ha reee đhuôch ting c’lâng chr’năp dal lâng pa dưr nhâm mâng coh chr’hoong da ding ca coong Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi./.

Triển vọng từ mô hình trồng cây keo lai cấy mô ở miền núi Ba Tơ

                   Alăng Lợi

Trồng rừng gỗ lớn với cây keo lai cấy mô là một trong những giải pháp quan trọng góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị rừng trồng của huyện miền núi Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi. Năm 2017, từ nguồn kinh phí Chương trình 30a, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện miền núi Ba Tơ phối hợp với các xã: Ba Thành, Ba Vinh, thị trấn Ba Tơ xây dựng và triển khai thí điểm mô hình trồng rừng thâm canh cây keo lai cấy mô. Mô hình bước đầu đem lại hiệu  quả cho bà con ở miền núi này.

Gia đình ông Phạm Văn Trung, dân tộc Hre ở thôn Làng Teng, xã Ba Thành, là một trong những hộ được huyện Ba Tơ chọn thí điểm thực hiện mô hình trồng rừng bằng giống cây keo lai cấy mô trên diện tích hơn 1 ha. Ngoài  hỗ trợ giống cây keo lai cấy mô, ông Trung còn được hỗ trợ phân bón và hỗ trợ kỹ thuật  trồng và chăm sóc cây keo. Ông Phạm Văn Trung chia sẻ, keo lai nuôi cấy mô 3 năm tuổi tương đương keo giâm hom 4 năm tuổi, giống keo lai nuôi cấy mô này ít bị gãy đổ, tỷ lệ sống cao. Điển hình như đợt bão số 5, số 6 vừa rồi, vườn keo khác của ông bị gẫy đổ gần như hoàn toàn, nhưng vườn cây keo cấy mô này không bị ảnh hưởng gì nhiều:“Năm 2017 được Trạm Khuyến nông làm mô hình keo cấy mô, được Trạm hướng dẫn kỹ thuật, đào hố, bỏ phân rồi mới trồng. Theo kinh nghiệm trồng và chăm sóc keo lâu năm, tôi thấy so với keo giâm hom, thì keo cấy mô có hiệu quả gấp nhiều lần. Keo cấy mô vừa phát triển nhanh, vừa chắc và dẻo cây, trọng lượng nặng, giá trị cũng cao hơn rất nhiều.”

Để triển khai hiệu quả mô hình này, Trạm Khuyến nông huyện Ba Tơ đã tổ chức các lớp tập huấn giới thiệu kỹ thuật trồng rừng thâm canh cây keo lai cấy mô cho các hộ tham gia mô hình. Thông qua lớp tập huấn, bà con đã nắm bắt được kỹ thuật trồng, chăm sóc, bón phân cũng như những ưu điểm của giống keo lai cấy mô. Từ nguồn vốn chương trình 30a, năm 2017 Trạm Khuyến nông huyện Ba Tơ đã triển khai thực hiện mô hình trồng rừng thâm canh keo lai cấy mô tại các xã Ba Thành, Ba Vinh và thị trấn Ba Tơ trên diện tích gần 20 ha, có 23 hộ thực hiện với tổng kinh phí hơn 270 triệu đồng. Đây là mô hình thí điểm của huyện, người trồng rừng được hỗ trợ tất cả các khâu từ cây giống, phân bón đến kỹ thuật trồng và chăm sóc cây keo. Dù mới là mô hình thí điểm nhưng bước đầu đã thay đổi được thói quen canh tác lạc hậu của đồng bào dân tộc thiểu số ở đây. Sau hơn 2 năm triển khai thực hiện trồng cây keo lai cấy mô cho thấy có triển vọng tốt, tỷ lệ cây sống trên 99%, có khả năng sinh trưởng và phát triển vượt bậc. Bà Nguyễn Thị Vân,Trưởng Phòng Nông nghiệp huyện miền núi Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi cho biết:  Cây keo lai cấy mô có ưu điểm chịu gió mạnh, ít gẫy đổ, ít sâu bệnh. “Với địa bàn huyện miền núi thường có những cơn gió lốc thì với cây keo cấy mô này có sức chống chịu rất tốt. Đó là tránh được việc ngã đổ. Thứ hai, loại cây keo cấy mô thời gian sinh trưởng phát triển rất nhanh và sản lượng đem lại rất cao.”

Hiện, mô hình cây keo lai cấy mô chưa được bà con huyện miền núi Ba Tơ trồng đại trà, nhưng qua mô hình trồng thí điểm có thể khẳng định bước đầu cây keo lai cấy mô dễ trồng, phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng ở huyện miền núi như ở Ba Tơ. Đồng thời cây keo cấy mô phát triển nhanh hơn keo giâm hom, đem lại thu nhập cao hơn trên cùng một đơn vị diện tích. Trông cây keo lai cấy mô là hướng đi mới góp phần thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng giá trị gia tăng và phát triển bền vững ở huyện miền núi Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi./.