M’mơ 24 c’moo, ađoo pân juyh Võ Mạnh Tú coh chr’val Hành Phước, chr’hoong Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi ơy đoọng zập ngai lêy, cr’noọ tơơp bhrợ cha êêh râu đơơh lâng zơ lưa năc muy crêê bêl.

C’moo 2019, Tú lâng 4 pr’loỌng đong n’lơơng vêy chính quyền vel đong bhrợ pr’đơợ đoọng vặ k’tiêc coh toor k’ruung vêy cr’chăl đanh đươnh t’đui đoọng; ting n’năc zup zooi zên, pa choom đoọng khoa học kỹ thuật đoọng bhrợ têng bh’rợ choh a băng tây. Cơnh axiu bơơn lum đác, Tú đơơh k’rong bhrợ ooy bh’rợ n’nâu, lêy năc đoo năc bêl đoọng xay p’căh đhr’năng âng đay lâng liêm choom lâh mơ năc xay bhrợ liêm xang cơnh cr’noọ cr’niêng bhrợ t’vaih cr’van cr’bhộ đhị đhăm k’tiêc âng đay n’niên lâng pậ banh.

Xang cr’chăl căh mơ đanh choh bhrợ a băng tây, bâc pr’loọng đong đhanuôr năc lơi tu ta luôn căh râu bơơn pay pa chô, tu căh vêy kinh nghiệm choh lâng zư lêy ch’noh t’mêê n’nâu. Bâc bh’rợ cơnh đêêc coh chr’hoong Mộ Đức, Sơn Hà công ăt lâng đhr’năng cơnh đêêc. Lum zr’năh k’đhap cơnh đêêc, đoọng choom xay bhrợ, Võ Mạnh Tú ơy ma chêêc lêy ta mooh coh mạng xang n’năc bhrợ t’vaih zơ nươu pa dưa pr’luh coh tơơm a băng tây tơợ pazêng pr’đươi ng’pay tơợ bhơi xấc, liêm crêê lâng môi trường đoọng trôông dzâc 1 héc ta a băng tây lâng mơ 14 r’bhâu t’nơơm.

Tú năc tơợ xay moon, ra lóc pazêng vi chất vêy coh prớ, tỏi, bhăng xi, a hự, n’căr pih, n’hang axiu, n’hang c’roọc, a tuông, prí, lâng bâc pr’đươi cơnh lơơng… xang n’năc ra lúc đh’rưah, đơơng ủ đơc vaih men lâng đươi pr’đươi n’nâu clai lâng đac tưới ooy a băng tây. Đươi vêy cơnh đêêc, tơơm chr’noh mặ zâl pr’luh, dưr vaih liêm. Coh tr’nơơp, bâc ngai căh đươi ooy bh’rợ n’nâu. Bâc apêê pa bhrợ dzợ xay moon oó bhrợ bh’rợ ủ đơc a tuông, tu bhrợ t’vaih râu n’nặ mốp bhrợ ha apêê đoo căh choom pa bhrợ. Hân đhơ cơnh đêêc, đợ a tuông tr’nơơp vêy ta bhrợ têng xang năc vêy n’nặ đha hum pa bhlâng ngoọ cơnh men buah bhrợ ha bâc ngai doọ dzợ k’noọ cơnh c’xu.

K’noọ bhrợ la lay cơnh năc bhrợ ha Tú ting t’ngay liêm choom. Bhươn a băng tây ta luôn bơơn pay pa chô, lâng đợ râu liêm choom bâc lâh mơ. Bâc apêê chêêc câl năc tươc ooy bhươn pay câl, đươi vêy cơnh đêêc doọ k’pân căh vêy ngai câl. Muy bơr c’bhuh câl năc dzợ chêêc ch’mêệt lêy ooy râu liêm choom âng a băng tây vêy la lua u sạch cơnh xa nay xay moon. Năc đoo bêl apêê câl tươc ooy bhươn lêy Tú t’cặt muy bha lâng a băng tây năc apêê đoo nhâm loom, căh chêêc xay moon cơnh lơơng, Tú xay moon.

Đoọng nhâm mâng râu liêm choom ha manuyh đươi dua, Tú pay pa chô tr’bứi, mơ k’dâng 30kg coh muy t’ngay. Muy c’moo năc bơơn pay pa chô mơ 6 c’xêê, cr’chăl ha mơ dzợ năc đoọng u vaih acoon, xang n’năc m’bhôc xăl bha lâng a căn đoọng doọ dzợ ng’bhrợ m’ma t’mêê. Pr’đươi râu muy (bha lâng ga măc, liêm) vêy ta pa câl lâng chr’năp mơ 110 r’bhâu đồng muy kg, bâc bhlâng năc pa câl ooy đong pa câl chr’na đha năh, zr’lụ đhanuôr ăt mamông. Pr’đươi râu bơr (hàng căh lâh liêm) vêy ta pa câl tơợ 70 r’bhâu tươc 80 r’bhâu đồng muy kg, bâc bhlâng năc manuyh doọ lâh kiêng đươi ađoo đơ liêm.

Lâh pa câl pr’đươi đhị tỉnh Quảng Ngãi, pr’đươi a băng tây âng Võ Mạnh Tú dzợ ta đơơng pa câl ooy thị trường chr’năp năc Đà Nẵng. Tơợ bh’rợ choh a băng tây n’nâu năc chô đơơng ha Tú thu nhập nhâm mâng, m’mơ 500 ưc đồng coh muy c’moo.

T’piing lâng chr’noh râu lơơng, râu liêm choom ooy kinh tế tơợ bh’rợ choh a băng tây bâc lâh mơ lâng bhrợ t’vaih bh’rợ tr’nêng đoọng ha bâc manuyh pa bhrợ lâng đợ zên lương mơ 6,5 ức đồng muy c’xêê. Xoọc đâu, Tú lâng bâc pr’loọng đong chóh a băng tây n’lơơng coh tỉnh Quảng Ngãi ơy pazum bhrợ đh’rưah, xay moon bh’rợ t’mêê n’nâu đoọng bhrợ t’bhưah pr’đươi a băng tây ting cơnh c’lâng bh’rợ hữu cơ, crêê cơnh cr’noọ đươi dua âng đhanuôr. T’cooh Võ Công Thành, Chủ tịch UBND chr’val Hành Phước, chr’hoong Nghĩa Hành, xay moon, bh’rợ choh a băng tây hữu cơ âng Võ Mạnh Tú năc ơy bhrợ t’vaih c’lâng bh’rợ t’mêê liêm choom đhị vel đong. Lâh n’năc, râu t’bhlâng âng Tú ơy bhrợ chr’va k’rơ pa bhlâng tươc ooy apêê ta đhâm c’mor n’lơơng đoọng ting t’ngay vêy bâc apêê bhrợ cha choom; ting chroi đoọng ooy xa nay bh’rợ bhrợ pa dưr vel đong.

P’căn Phan Thị Cẩm Vân, Phòng Quản lý Công nghệ lâng Thị trường công nghệ, Sở Khoa học lâng Công nghệ tỉnh Quảng Ngãi xay moon, bh’rợ choh a băng tây năc ơy vêy ta bhrợ bâc coh tỉnh. Hân đhơ cơnh đêêc, bh’rợ choh a băng tây ting cơnh bh’rợ hữu cơ âng Võ Minh Tú năc dzợ m’bưi. Bh’rợ n’nâu n’jưah đươi pazêng râu pr’đươi coh bhươn n’jưah nhâm mâng râu liêm choom. Võ Mạnh Tú ơy bhrợ t’vaih bh’rợ pa câl hàng lâng xay moon năc bhrợ t’bhưah bh’rợ pa bhrợ./.

Khởi nghiệp thành công bằng mô hình trồng măng tây sạch

                                             Báo ảnh Dân tộc và miền núi

Từng tốt nghiệp Đại học Tài chính - Kế toán Quảng Ngãi chuyên ngành Kinh doanh quốc tế, ra trường có việc làm ổn định, thế nhưng Võ Mạnh Tú (sinh năm 1996) ở xã Hành Phước, huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi lại quyết định về quê làm… nông nghiệp, khiến nhiều người hết sức ngỡ ngàng. Sự quyết đoán này đã giúp chàng thanh niên trẻ có thu nhập cao và ổn định ngay trên quê hương mình với mô hình trồng măng tây.

Chỉ mới 24 tuổi, chàng trai Võ Mạnh Tú ở xã Hành Phước, huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi đã cho mọi người thấy, ước mơ khởi nghiệp không cần sớm hay muộn mà chỉ cần đúng thời điểm.

Năm 2019, Tú và 4 hộ dân khác được chính quyền địa phương tạo điều kiện cho thuê đất bãi bồi ven sông có thời hạn với mức giá ưu đãi; đồng thời hỗ trợ vốn, chuyển giao khoa học kỹ thuật để thực hiện mô hình trồng cây măng tây. Như “cá gặp nước”, Tú mạnh dạn đầu tư vào lĩnh vực này, xem đó là cơ hội để khẳng định năng lực bản thân và xa hơn là hoàn thành tâm nguyện làm giàu trên chính mảnh đất nơi mình sinh ra và lớn lên.

Sau thời gian ngắn trồng cây măng tây, nhiều hộ dân phải từ bỏ vì liên tục thua lỗ do thiếu kinh nghiệm trong việc chăm sóc giống cây mới mẻ này. Nhiều mô hình tương tự ở các huyện Mộ Đức, Sơn Hà cũng rơi vào cảnh tương tự. Đối mặt nguy cơ đó, để trụ vững, Võ Mạnh Tú tự mày mò, học hỏi trên mạng rồi chế ra các loại thuốc hữu cơ đặc trị các loại bệnh trên cây măng tây từ các sản phẩm tự nhiên sẵn có, thân thiện với môi trường nhằm cứu 1 ha măng tây với 14.000 gốc.

Tú bắt đầu phân tích, sàng lọc các vi chất có trong ớt, tỏi, sả, gừng, vỏ bưởi, xương cá, xương bò, đậu nành, chuối, lá chùm ngây… rồi trộn lại với nhau, đem ủ lên men và dùng hỗn hợp đó pha loãng tưới cho cây măng tây. Nhờ vậy, cây kháng được nhiều loại sâu bệnh, phát triển xanh tốt. Ban đầu, nhiều người không tin tưởng cách làm này. Nhiều nhân công còn phản đối việc ủ đậu nành vì sợ gây mùi khó chịu khiến họ không thể tập trung làm việc. Tuy nhiên, mẻ đậu nành đầu tiên ra lò có mùi thơm hệt như men rượu khiến mọi người thay đổi.

Suy nghĩ khác biệt đã giúp Tú ngày một thành công. Vườn măng tây liên tục cho thu hoạch, với năng suất vượt trội. Nhiều thương lái nghe tiếng đã đến tận vườn thu mua, nhờ đó sản phẩm không lo “bí” đầu ra và thoát khỏi “vỏ bọc” bao tiêu. Một số thương lái khó tính còn muốn kiểm chứng chất lượng măng tây có thật sự “sạch” như quảng bá. Nhưng khi khách ra tận vườn, nhìn Tú tự tay ngắt một thân măng ăn ngay trước mặt là tin tưởng, chẳng cần giải thích gì thêm, Tú chia sẻ.

Để đảm bảo lượng hàng cung cấp cho người tiêu dùng, Tú thu hoạch theo hình thức xen kẽ, bình quân khoảng 30 kg/ngày. Mỗi năm chỉ thu hoạch tầm 6 tháng, thời gian còn lại cho cây nghỉ “dưỡng sức”, tiếp tục đẻ nhánh thay thân mẹ để khỏi phải đầu tư lại giống. Sản phẩm loại 1 (thân to, đều, đẹp) được bán với giá 110.000 đồng/kg, chủ yếu cung cấp cho các nhà hàng, khu chung cư. Sản phẩm loại 2 (hàng xô) được bán với giá từ 70.000-80.000 đồng/kg, tập trung vào nhóm tiêu dùng bình dân.

Ngoài tiêu thụ sản phẩm trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, sản phẩm măng tây của Võ Mạnh Tú còn cung ứng cho thị trường tiềm năng là Đà Nẵng. Từ mô hình trồng măng tây này đem lại cho Tú thu nhập ổn định, bình quân 500 triệu đồng/năm.  

So với các giống cây trồng khác, hiệu quả kinh tế từ mô hình trồng măng tây cao gấp nhiều lần và giúp giải quyết việc làm cho nhiều lao động với mức lương 6,5 triệu đồng/tháng. Hiện tại, Tú và nhiều hộ trồng măng tây khác trong tỉnh Quảng Ngãi đã liên kết, chia sẻ cách thức mới mẻ này nhằm mở rộng vùng chuyên canh măng tây theo hướng hữu cơ, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Ông Võ Công Thành, Chủ tịch UBND xã Hành Phước, huyện Nghĩa Hành, cho hay mô hình trồng măng tây hữu cơ của Võ Mạnh Tú đã mở ra hướng đi mới hiệu quả tại địa phương. Ngoài ra, nỗ lực của Tú  đã lan tỏa mạnh mẽ đến nhiều thanh niên để ngày càng có nhiều hơn những “gương sáng” làm kinh tế giỏi; đóng góp vào công cuộc xây dựng, phát triển quê hương.

Bà Phan Thị Cẩm Vân, Phòng Quản lý Công nghệ và Thị trường công nghệ, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Ngãi đánh giá, mô hình trồng măng tây đã được triển khai khá phổ biến trong tỉnh. Tuy nhiên, cách trồng măng tây theo hướng hữu cơ như mô hình của Võ Mạnh Tú còn rất ít. Mô hình này vừa tận dụng được nguồn nguyên liệu tự nhiên vừa đảm bảo chất lượng, độ an toàn cao. Võ Mạnh Tú đã xây dựng được kênh phân phối bán hàng và có dự định mở rộng quy mô sản xuất./.