Đoọng pa dưr pa xớc, t’bhứah k’tiếc chóh tơơm zanươu, Huyện uỷ Tu Mơ Rông nắc ơy pa glúh Nghị quýet lâng UBND chr’hoong bhrợ pa dưr bh’rợ zư lêy, pa dưr pa xớc tơơm zanươu. Đh’rứah lâng nâu, chr’hoong Tu Mơ Rông p’ghít lêy k’đươi moon đhanuôr cóh vel đông tr’xăl tơơm chr’nóh cắh liêm choom đoọng chóh tơơm zanươu, choom t’bil ha ul pa xiêr đha rứt lâng pa dưr pa xớc zr’lụ pr’đươi bhrợ têng. Lấh mơ, chr’hoong cung t’đui đoọng zâp đắn zên zooi zúp, p’too p’zương đhanuôr chóh bhrợ t’bhứah tơơm zanươu.

Tu vêy bhrợ liêm choom bh’rợ xay moon, k’đươi, đhanuôr Tu Mơ Rông nắc ơy xăl chóh tơơm zanươu, lấh mơ nắc sâm a’ngoọn lâng sâm Ngọc Linh. XoỌc đâu, 80% pr’loọng đhanuôr Xơ Đăng cóh chr’hoong Tu Mơ Rông xoọc chóh, pa dưr sâm Ngọc Linh lâng zâp râu t’nơơm zanươu. Đhị chr’val Măng Ri, chính quyền chr’val dzợ bhrợ pa dưr Nghị quyết t’bhlâng zâp pr’loọng đông vêy m’bứi bhlâng tơợ 0,5 sào tơơm zanươu nắc a’tếh. Xoọc đâu lấh 50% ơj pr’loọng đhanuôr cóh chr’val Măng Ri nắc ơy p’têết pazưm lâng Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Kon Tum pa dưr pa xớc sâm Ngọc Linh.

Râu k’đhơợng bhrợ liêm choom âng chính quyền nắc ơy k’đươi moon, zước bơơn bấc đắh pr’đươi pr’dua lâng t’pấh râu k’rong bhrợ âng doanh nghiệp ooy Tu Mơ Rông. Prang chr’hoong nắc ơy chóh lâng pa dưr pa xớc lấh 800ha tơơm zanươu zâp râu. Ooy đâu, vêy k’noọ 145ha sâm a’ngoọn, lấh 625ha sâm Ngọc Linh, 37ha sơn tra, 27ha ngũ vị tử...

Năl ghít doanh nghiệp, hợp tác xã nắc đhị bha lâng ooy cr’chăl p’têết padưr tơơm zanươu lâng zâp râu bh’nơơn pr’đươi đắh tơơm zanươu, t’đang moon zâp doanh nghiệp k’rong bhrợ pa dưr đông máy bhrợ têng tơơm zanươu lâng bấc râu bơơn đươi t’đui đoọng đắh k’tiếc, thuế, nông nghiệp... XoỌc ơy vêy 25 doanh nghiệp, hợp tác xã chô chấc lêy, cha mêết, ting chóh pa dưr, câl pay, bhrợ têng đợ bh’nơơn pr’đươi đắh tơơm zanươu cóh vel đông. Lấh mơ, vêy 2, 3 doanh nghiệp pấh bhrợ pa dưr zâp pr’đươi chr’nắp dal lâng kinh tế dal đắh sâm Ngọc Linh, sâm a’ngoọn. Cơnh Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Kon Tum nắc ơy bhrợ têng 7 bh’nơơn pr’đươi cơnh Dịch chiết sâm Ngọc Linh K5, K5 sâm Ngọc Linh đác g’dợ, sâm Ngọc Linh K5-BLUE, sâm Ngọc Linh K5-GOLD, sâm Ngọc Linh t’mêê K5, trà hi la sâm Ngọc Linh K5, sâm Ngọc Linh k’lung trâm cóh tọ K5 xoọc vêy váih cóh thị trường. công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Tu Mơ Rông Kon Tum vêy 2 bh’nơơn pr’đươi xoọc bơơn xay moon p’cắh cóh thị trường nắc đác ôộm Collagen sâm Ngọc Linh, trà sâm Ngọc Linh...

T’coóh Võ Trung Mạnh, Chủ tịch UBND chr’hoong Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum đoọng năl, tơợ pr’đươi zanươu cóh Tu Mơ Rông, zâp doanh nghiệp, pr’loọng đông ơy bhrợ têng, pấh bhrợ ooy xa nay bh’rợ OCOP âng chr’hoong zêng bhrợ tơợ zanươu. C’moo 2019, vêy 7/7 bh’nơơn pr’đươi lâng c’moo 2020 vêy 7/8 bh’nơơn pr’đươi. Ooy đâu vêy 2 bh’nơơn pr’đươi âng tỉnh bơơn 4 sao nắc pr’đươi Collagen sâm Ngọc Linh lâng trà sâm Ngọc Linh âng Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Tu Mơ Rông bhrợ têng. Zâp bh’nơơn pr’đươi n’lơơng cơnh trà chi đhung ngũ vị tử, trà chi đhung sâm a’ngoọn, sâm a’ngoọn t’mêê, sâm a’ngoọn púah pa goóh bơơn 3 sao.

T’coóh Võ Trung Mạnh moon, cr’chăl nâu a’tốh, chr’hoong Tu Mơ Rông pa zưm pa dưr pa xớc zâp zr’lụ chóh tơơm zanươu pazưm lâng bhrợ têng, pa câl pr’đươi, t’đui pa dưr pa xớc zr’lụ chóh tơơm zanươu pazưm âng Quy hoạch zr’nưm pa dưr pa xớc tơơm zanươu tước c’moo 2020 lâng lêy chô tước c’moo 2030 nắc bơơn Thủ tướng Chính phủ đoọng bhrợ, bhrợ pa dưr zâp n’juông p’têết pazưm tơợ bhiệc chóh, bơơn bhrợ, bhrợ têng lâng pác lêy zanươu nâu. T’bhlâng t’pấh apêê k’rong bhrợ tơợ zâp doanh nghiệp cóh cr’loọng tỉnh lâng tỉnh lơơng vêy pr’đơợ chr’nắp đắh công nghệ, kinh nghiệm ting pấh chóh pa dưr, bhrợ têng sâm Ngọc Linh lâng zâp râu zanươu, ooy đâu p’ghít lêy bhrợ pa dưr 2, 3 doanh nghiệp bha lâng dưr váih đợ apêê k’đơơng a’cọ đoọng âng đơơng thương hiệu sâm Ngọc Linh lâng zâp râu zanươu chr’nắp lơơng âng Tu Mơ Rông vêy đhr’năng tr’zêệng cóh thị trường đoọng zanươu Tu Mơ Rông dưr băr dzang ch’ngai liêm lấh mơ./.

Tu Mơ Rông: Tạo sức bật cho dược liệu cất cánh bay xa

                                               (Báo Kon Tum)

Huyện Tu Mơ Rông được xem là ”thủ phủ” dược liệu của tỉnh Kon Tum. Phát huy lợi thế đó, những năm qua, địa phương này đã chú trọng bảo tồn, phát triển vùng diện tích, từng bước nâng cao giá trị cho thương hiệu dược liệu của huyện vươn xa.

Để phát triển diện tích dược liệu, Huyện ủy Tu Mơ Rông đã ban hành Nghị quyết và UBND huyện xây dựng Đề án bảo tồn, phát triển cây dược liệu trên địa bàn nhằm khai thác có hiệu quả tiềm năng, lợi thế về dược liệu. Cùng với đó, huyện Tu Mơ Rông chú trọng vận động đồng bào trên địa bàn chuyển đổi diện tích cây trồng sang trồng cây dược liệu nhằm xóa đói giảm nghèo và phát triển vùng nguyên liệu phục vụ chế biến. Ngoài ra, huyện cũng ưu tiên các nguồn vốn để hỗ trợ, khuyến khích người dân phát triển diện tích dược liệu. 

Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, người dân Tu Mơ Rông chuyển đổi sang trồng cây dược liệu, nhất là sâm dây và sâm Ngọc Linh. Hiện nay, 80% hộ đồng bào Xơ Đăng ở huyện Tu Mơ Rông đang trồng, phát triển sâm Ngọc Linh và các loại dược liệu. Tại xã Măng Ri, chính quyền xã còn xây dựng Nghị quyết phấn đấu mỗi hộ gia đình có ít nhất từ 0,5 sào dược liệu trở lên. Hiện trên 50% số hộ dân ở xã Măng Ri đã liên kết với Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Kon Tum phát triển sâm Ngọc Linh.

Sự điều hành linh hoạt của chính quyền đã huy động nhiều nguồn lực và thu hút đầu tư của doanh nghiệp vào Tu Mơ Rông. Cả huyện đã trồng và phát triển hơn 800ha dược liệu các loại. Trong đó, có gần 145 ha sâm dây, hơn 625ha sâm Ngọc Linh, 37 ha sơn tra, 27 ha ngũ vị tử...

Xác định doanh nghiệp, hợp tác xã là nòng cốt trong quá trình liên kết phát triển dược liệu và các sản phẩm dược liệu, thời gian qua, huyện Tu Mơ Rông đã đẩy mạnh công tác quảng bá, kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà máy chế biến dược liệu với nhiều hưởng chính sách ưu đãi về đất đai, thuế, nông nghiệp... Hiện đã có 25 doanh nghiệp, hợp tác xã đến tìm hiểu, khảo sát, tham gia liên kết trồng, thu mua, chế biến, tiêu thụ sản phẩm dược liệu trên địa bàn huyện. Đặc biệt, có một số doanh nghiệp tham gia chế biến sâu tạo ra các sản phẩm đặc hữu có giá trị và kinh tế cao từ sâm Ngọc Linh, sâm dây. Điển hình như Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Kon Tum đã chế biến ra 7 sản phẩm như: Dịch chiết sâm Ngọc Linh K5, K5 sâm Ngọc Linh mật ong, sâm Ngọc Linh K5-BLUE, sâm Ngọc Linh K5-GOLD, sâm Ngọc Linh tươi K5, trà lá sâm Ngọc Linh K5, sâm Ngọc Linh củ ngâm bình K5 đang có mặt trên thị trường. Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Tu Mơ Rông Kon Tum có 2 sản phẩm đang được giới thiệu ra thị trường là nước uống Collagen sâm Ngọc Linh, trà sâm  Ngọc Linh hòa tan.

Ông Võ Trung Mạnh, Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum cho biết: Từ nguồn dược liệu ở Tu Mơ Rông, các doanh nghiệp, hộ cá nhân đã chế biến, tham gia chương trình OCOP và được hội đồng đánh giá cấp tỉnh công nhận. Đa số sản phẩm OCOP của huyện đều làm từ dược liệu. Năm 2019, có 7/7 sản phẩm và năm 2020 có 7/8 sản phẩm. Trong đó, có 2 sản phẩm duy nhất của tỉnh đạt 4 sao là sản phẩm Collagen sâm Ngọc Linh và sản phẩm trà sâm Ngọc Linh hòa tan do Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Tu Mơ Rông sản xuất. Các sản phẩm còn lại như trà túi lọc ngũ vị tử, trà túi lọc sâm dây, sâm dây tươi hút chân không, sâm dây khô hút chân không đạt 3 sao.

Thời gian tới, huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum tập trung phát triển các vùng trồng dược liệu tập trung gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm; ưu tiên phát triển vùng trồng dược liệu tập trung thuộc Quy hoạch tổng thể phát triển dược liệu đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; xây dựng các chuỗi liên kết từ khâu trồng, thu hoạch, chế biến và phân phối dược liệu. Tiếp tục thu hút đầu tư từ các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh có tiềm lực về công nghệ, kinh nghiệm tham gia trồng, chế biến sâm Ngọc Linh và các loại dược liệu, trong đó chú trọng xây dựng một số doanh nghiệp hạt nhân trở thành nhà tiên phong để đưa thương hiệu sâm Ngọc Linh và các dược liệu khác của Tu Mơ Rông có khả năng cạnh tranh trên thị trường để dược liệu Tu Mơ Rông vươn xa hơn…/.