Nâu đoo năc bh’rợ la lua tr’nơơp đoọng ch’mêệt lêy đhr’năng xay bhrợ âng chính quyền t’mêê. Tơợ đêêc, pazêng chr’val, phường, đặc khu xay p’căh đhr’năng đơơh loon, cr’noọ xa nay trách nhiệm lâng xa nay bh’rợ bha lâng ghít ooy cơ sở coh bh’rợ zâl cha groong đhí boo, tuh bhlong, bhrợ t’vaih rau mâng loom ha đhanuôr.

Đhí amuốt số 10 năc đhí amuốt ga măc pa bhlâng, năc tước ooy zr’lụ n’đăh Bắc tỉnh Quảng Trị. Vel đong n’nâu crêê rau bil hư ngân ooy c’lâng p’rang, pr’đươi điện, đong đhanuôr lâng pazêng công trình chr’năp n’lơơng, bh’rợ pa bhrợ lâng b’băn âng đhanuôr. Hân đhơ cơnh đêêc, đươi vêy xay bhrợ bh’rợ zâl cha groong tơợ đơơh l’lăm bêl đhí boo tươc năc doọ vaih rau bil hư ooy manuyh. Pr’căn Tưởng Thị Nhiên, ăt coh cr’noon 3 Hợp Phú, cr’val Phú Trạch, tỉnh Quảng Trị (cr’noon 3 Hợp Phú, chr’val Quảng Hợp, chr’hoong Quảng Trạch, tỉnh Quảng Trị ty ahay) prá xay, đhanuôr coh đâu rơơt pa bhlâng, đơơh t’bhlâng pa mâng đong xang, r’văng ha âu đớc chr’neh chr’na, đác đoong, zơ nươu tr’hau: “Đong cu căh lâh nhâm mâng, acu k’pân đhr’nong crêê ha rập năc đơợh tơơi ăt ooy đong apêê n’lơơng nhâm mâng lâh mơ. Acu ăt coh đhr’nong đong nhâm mâng, t’clih tơợ p’loong a’luh năc lêy tôn păr bâc, k’pân bhlâng. Cr’noon zi bil hư ngân, đợ đhr’nong đong xa pợ lâng tôn zêng dưr păr, đong xa pợ ngói công tân jâh”.

Zâl g’đech ha boo tuh, xa nay 4 đhị đêêc năc cớ vêy ta xay bhrợ coh bh’rợ chính quyền vel đong 2 cấp. Cấp chr’val xoọc đâu vêy ta pa đớp đoọng bấc thẩm quyền cơnh bhrợ têng, bhr’lậ pa liêm công trình zâl cha groong đhí boo, tuh bhlong; đương đớp, pác đoọng đợ pr’đươi vêy ta zooi đoọng. Bh’rợ, thẩm quyền âng cấp chr’hoong ty ahay công vêy ta p’xoọng ooy cấp chr’val cơnh bh’rợ pa tơơi đhanuôr, đơc đoọng đhị ăt tơt ha pr’loọng đong crêê ta pa tơơi. Cấp chr’val năc đơơh loon xay bhrợ pazêng bh’rợ zâl g’đéch, bhrợ t’vaih kịch bản, bh’rợ zâl cha groong, g’đéch.

T’cooh Nguyễn Chí Thắng, Bí thư Đảng uỷ chr’val Phú Trạch prá xay, hân đhơ bộ máy t’mêê vêy ta bhrợ t’vaih năc chr’val ơy vêy cr’noọ xa nay đơơh loon đh’rưah lâng kinh nghiệm zâl cha groong đhí boo, tuh bhlong coh bêl đêêc ahay. Ting cơnh t’cooh Nguyễn Chí Thắng, xang bêl xay bhrợ chính quyền vel đong 2 cấp pazêng chr’val, phường ơy đơơh loon xay bhrợ, zâl cha groong đhí boo tuh bhlong ting cơnh xa nay pa choom, căh choom đương g’nưưm: “Bh’rợ zâl cha groong đhí boo, tuh bhlong nhâm mâng ting cơnh kịch bản âng tỉnh lâng chr’val công bhrợ kịch bản. Chr’val công xay moon bh’rợ tr’nêng ghít liêm, cán bộ trực coh Uỷ ban Nhân dân chr’val, trực coh đong bhrợ bhiệc âng Đảng uỷ, trực coh cr’noon. Pa bhlâng năc pazêng vel đong zêng đoọng cán bộ cấp uỷ ting pâh trực zâl cha groong đhí boo lâng đoọng manuyh chô ooy đong bhrợ bhiệc âng chr’val ty. Coh vel đong năc ta đang moon pa tơơi pazêng pr’loọng đong đhanuôr chô ooy đong bhuh xoọng vêy đong ăt nhâm mâng căh cậ chô ooy đong bhrợ bhiệc âng uỷ ban, vêy ra pặ đhị ăt tớt, đoọng manuyh đương lêy lâng bhrợ bh’rợ nhâm mâng rau cha ộm ha đhanuôr”.

Bêl bhrợ bh’rợ zâl cha groong đhí boo, tuh bhlong coh đhr’năng xay bhrợ chính quyền vel đong bơr cấp dzợ bâc rau zr’năh k’đhap cơnh bh’rợ xay moon bh’rợ tr’nêng bhlưa pazêng cơ quan xang bêl pazum, cán bộ t’cooh xa nay cấp chr’val t’mêê vêy ta đoọng chô pa bhrợ căh ơy n’năl ghít vel đong, pa bhlâng năc xa nay k’rong bhrợ đh’rưah bhlưa pazêng Ban Chỉ huy Quân sự pazêng chr’val bêl dưr vaih rau căh liêm crêê coh pazêng chr’val, coh pazêng zr’lụ.

T’cooh Hoàng Nam, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị prá xay, đoọng bhr’lậ đhr’năng n’nâu, tỉnh Quảng Trị ơy bhrợ t’vaih 5 zr’lụ phòng thủ đhi pazêng zr’lụ buôn vaih tuh bhlong, nhâm mâng bh’rợ chỉ huy, k’đhơợng xay bh’rợ zâl cha groong crêê cơnh, đơơh loon.

Ting cơnh t’cooh Hoàng Nam, cấp chr’val nâu cơy la lay cơnh laang l’lăm ahay, vel đong bhưah, t’cooh xa nay chr’val năc manuyh tơợ lơơng tước, coh cr’chăl tr’nơơp năc vêy bh’rợ prá xay ooy bh’rợ tr’nêng zooi vel đong, ting n’năc năc đơợ vêy bh’rợ p’too pa choom, zooi đoọng âng cấp tỉnh. “Ahêê xoọc xay bhrợ xa nay âng chính quyền vel đong 2 cấp, tơợ đanh ahay ahêê ơy looih lâng bh’rợ ty năc vêy cấp chr’hoong. Năc nâu cơy căh dzợ vêy cấp chr’hoong pazêng lực lượng, pr’đươi zêng vêy ta chô đơơng ooy chr’val, pazêng pr’đươi năc zêng vêy ta chô đơơng ooy chr’val bha lâng, zr’lụ bha lâng. Xa nay 4 đhị đêêc năc vêy ta pa dưr, coh đêêc bha lâng năc apêê tổ dân phố, bhươl cr’noon n’năl ghít vel đong, n’năl ghít pazêng pr’loọng đong coh zr’lụ hân đoo vêy đhr’năng vaih tuh bhlong, hr’lang hr’câh đoọng đơơh loon pa tơơi ooy zr’lụ hân đoo”.

Xay bhrợ bh’rợ chính quyền vel đong 2 cấp, tỉnh Quảng Trị vêy 78 chr’val, phường, đặc khu. Rau la lua đoọng lêy bh’rợ zâl cha groong đhí boo bêl đêêc ahay đhị tỉnh Quảng Trị, cấp tỉnh ơy bhrợ bâc Công điện, bha ar bha tơ p’too pa choom, ta đang moon zập cấp, ngành, vel đong t’bhlâng xay bhrợ bh’rợ zâl cha groong đhí boo, tuh bhlong. T’coo Lê Ngọc Quang, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Trị xay moon, bh’rợ xay bhrợ chính quyền vel đong 2 cấp coh bh’rợ zâl cha groong đhí boo tuh bhlong năc lum bâc rau zr’năh k’đhap năc công bhrợ t’vaih đoọng cấp chr’val pa dưr xa nay bh’rợ bha lâng âng đay: “Nâu đoo năc bh’rợ ch’mêệt lêy ga măc bhlâng ooy xa nay xay bhrợ chính quyền vel đong 2 cấp coh bh’rợ zâl cha groong đhí boo, tuh bhlong năc h’cơnh ooy. Pazêng apêê đồng chí t’cooh xa nay vel đong bhrợ bh’rợ t’mêê công bâc bhlâng, bâc apêê đồng chí Bí thư, Chủ tịch cấp chr’val, phường công g’luh tr’nơơp ting pâh k’đhơợng xay, p’too pa choom, chỉ huy, k’rong pazêng c’rơ, manuyh pa bhrợ đhị đêêc, pr’đươi lâng chr’năp bhlâng năc bh’rợ hậu cần. Tỉnh công rơơm kiêng bâc bhlâng ooy rau đa đơơh, ta béch g’lăng, lứch loom coh bh’rợ k’đhơợng xay, p’too pa choom, chỉ huy âng zập cấp, chr’val, phường, đặc khu”./.

CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG 2 CẤP CHỦ ĐỘNG THAY ĐỔI ĐỂ PHÒNG CHỐNG LỤT BÃO HIỆU QUẢ 

Sau khi thực hiện bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp, Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự ở cấp xã đối mặt ngay với thử thách lớn là phòng chống bão lũ, mưa lớn gây ngập lụt. Đây là tình huống thực tiễn đầu tiên để kiểm nghiệm khả năng vận hành chính quyền mới. Qua đó, các xã, phường, đặc khu thể hiện rõ tính chủ động, tinh thần trách nhiệm và vai trò nòng cốt  sâu sát cơ sở trong công tác phòng, chống thiên tai, tạo niềm tin vững chắc cho Nhân dân.

Bão số 10 là cơn bão mạnh, trực tiếp quét qua khu vực phía Bắc tỉnh Quảng Trị. Địa phương này bị thiệt hại nặng về hạ tầng giao thông, hệ thống điện, nhà dân và các công trình dân sinh, sản xuất và chăn nuôi. Tuy nhiên, nhờ công tác ứng phó được triển khai từ sớm trước khi bão đổ bộ nên xảy ra thiệt hại về người. Bà Tưởng Thị Nhiên, ở thôn 3 Hợp Phú, xã Phú Trạch, tỉnh Quảng Trị (thôn 3 Hợp Phú, xã Quảng Hợp, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình cũ) cho biết, bà con không chủ quan, tập trung giằng chống nhà cửa từ sớm, chuẩn bị lương thực, thuốc men, nước uống. “Nhà tôi nhà tạm bợ, tôi sợ nhà sẽ bị sập nên tôi khẩn trương di dời sang nhà hàng xóm kiên cố hơn. Tôi ngồi trong nhà vững chắc, kín đáo nhìn ra thấy tôn bay vèo vèo rất là sợ. Làng tôi bị thiệt hại nặng, những nhà lợp tôn thì tốc mái tôn, nhà lợp ngói cũng bị bay ngói cả”.

Ứng phó với bão lũ, phương châm “4 tại chỗ” tiếp tục được áp dụng ở mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Cấp xã hiện được trao thêm nhiều thẩm quyền như xây dựng, tu bổ công trình phòng, chống thiên tai; tiếp nhận, phân bổ nguồn lực cứu trợ. Nhiệm vụ, thẩm quyền của cấp huyện cũ cũng được bổ sung cho cấp xã bao gồm tổ chức cưỡng chế sơ tán, bố trí chỗ ở cho hộ dân di dời. Cấp xã chủ động hoàn toàn các công tác ứng phó, ban hành các kịch bản, phương án.

Ông Nguyễn Chí Thắng, Bí thư Đảng ủy xã Phú Trạch cho biết, dù bộ máy mới hình thành nhưng xã có sự chủ động kết hợp với những kinh nghiệm ứng phó các cơn bão vừa qua. Theo ông Nguyễn Chí Thắng, sau khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp các xã, phường đã chủ động triển khai phòng, chống thiên tai theo hướng dẫn, không trông chờ, ỷ lại. “Công tác ứng phó thiên tai đảm bảo theo kịch bản của tỉnh và xã cũng ban hành kịch bản. Xã cũng phân công rõ ràng nhiệm vụ, cán bộ trực ở Ủy ban Nhân dân xã, trực ở trụ sở Đảng ủy, trực ở các thôn. Đặc biệt địa bàn các thôn đều phân công cán bộ cấp ủy tham gia trực bão và phân công người về các trụ sở xã cũ. Ở cơ sở thì vận động di dời các hộ dân về nhà người thân có nhà kiên cố hoặc về trụ sở ủy ban, có bố trí chỗ ở, bố trí người trực và đảm bảo việc ăn uống cho người dân”.

Quá trình thực hiện nhiệm vụ phòng chống thiên tai trong điều kiện vận hành chính quyền 2 cấp còn nhiều khó khăn như việc phân công nhiệm vụ giữa các cơ quan sau sáp nhập, cán bộ lãnh đạo cấp xã vừa được điều động, luân chuyển chưa thông thuộc địa bàn, đặc biệt quy chế phối hợp giữa các Ban Chỉ huy Quân sự các xã khi xảy ra sự cố liên xã, liên khu vực.

Ông Hoàng Nam, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị cho biết, để giải quyết vấn đề này, tỉnh Quảng Trị thành lập 5 khu vực phòng thủ tại các vị trí trọng yếu, đảm bảo làm nhiệm vụ chỉ huy, điều phối bảo đảm khả năng ứng phó linh hoạt, kịp thời. Theo ông Hoàng Nam, cấp xã bây giờ khác với trước, địa bàn rộng, lãnh đạo xã từ các địa bàn khác chuyển tới, trong thời gian trước mắt cần có sự tham mưu hỗ trợ ở cơ sở, đồng thời cũng cần sự chỉ đạo, hỗ trợ của cấp tỉnh. “Chúng ta đang thực hiện cơ chế của chính quyền địa phương 2 cấp, lâu nay chúng ta quen điều hành theo mô hình cũ có cấp huyện. Nhưng bây giờ khi không có cấp huyện thì tất cả các lực lượng, phương tiện đều được đưa về địa bàn, cả phương tiện cũng được đưa về xã trung tâm, vùng trọng yếu. Phương châm 4 tại chỗ được phát huy trong đó nòng cốt là lực lượng tổ dân phố, thôn bản thông thuộc địa bàn, nắm rõ từng hộ dân ở khu vực nào có nguy cơ và sẽ di dời về vị trí nào”.

Thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tỉnh Quảng Trị có 78 xã, phường, đặc khu. Thực tế việc ứng phó các cơn bão vừa qua tại tỉnh Quảng Trị, cấp tỉnh ban hành liên tiếp các Công điện, văn bản chỉ đạo, yêu cầu các cấp, ngành, địa phương tập trung cao độ cho công tác phòng chống bão. Ông Lê Ngọc Quang, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị cho rằng, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trong phòng, chống thiên tai đặt ra nhiều thách thức nhưng cũng mở ra cơ hội để cấp xã phát huy vai trò nòng cốt. “Đây cũng là phép thử rất lớn về việc vận hành chính quyền địa phương 2 cấp vào phòng chống thiên tai như thế nào. Các đồng chí lãnh đạo địa phương nhận nhiệm vụ mới cũng rất nhiều, nhiều đồng chí Bí thư, Chủ tịch cấp xã phường cũng lần đầu tiên tham gia lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy, huy động nhân lực, nhân sự tại chỗ, phương tiện trang thiết bị và đặc biệt là công tác hậu cần. Tỉnh cũng mong đợi rất lớn vào sự năng động, sáng tạo, trách nhiệm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy của các cấp, xã phường, đặc khu”./.