Tỉnh Quảng Trị năc mưy ooy đợ vêêl đông k’đơơng a’cọ đăh bhrợ gr’hoot chroot zên pa xiêr bhiệc pa gluh lơi khí đông kính zr’lụ Bắc Trung Bộ (ERPA). Xa nay bh’rợ căh mưy pa dưr đợ mơ gâm ngut crâng đoọng ha prang tỉnh dzoọc tươc lâh 61%, năc dzợ đơơng chô chr’năp liêm lalua đoọng ha k’zệt r’bhâu pr’loọng đhanuôr. Gr’hoot chroot zên pa xiêr bhiệc pa gluh lơi khí đông kính zr’lụ Bắc Trung Bộ ơy chrooi pa xoọng bhrợ pa dưr pr’ăt tr’mung, bhrợ đoọng bhiệc bhrợ ha đhanuôr, lâh mơ năc lâng zâp apêê ting k’đhơợng zư lêy crâng. Xa nay bh’rợ nâu cung zooi đoọng têêm ngăn k’tiêc crâng ơy vaih lâng chrooi pa xoọng ooy cr’noọ bh’rợ pa xiêr bhiệc pa gluh khí đông kính k’tiêc k’ruung.

Ooy 3 c’moo hanua, tỉnh Quảng Trị ty ơy t’bhlâng xay bhrợ râu gr’hoot moon chroot zên pa xiêr bhiệc pa gluh lơi khí đông kính zr’lụ Bắc Trung Bộ âng Bộ Nông nghiệp lâng pa dưr pa xơc vêêl bhươl ký lâng Ngân hàng bha lang k’tiêc. Ha dợ đhị 2 chr’hoong Hướng Hoá lâng Đakrông (coh vêêl đông Quảng Trị bêl ahay), lâh 60 apêê cộng đồng, c’bhuh pr’loọng xoọc k’đhơợng zư 12.300ha crâng a’bhưy ơy ta chroot đoọng lâh 1,5 tỷ đồng; lâh 80 pr’loọng đông bơơn độp lâh 70 ực đồng tơợ bhiệc k’đhơợng zư 557ha crâng a’bhưy. Lâh mơ, zâp apêê nâu dzợ vêy ta zooi đoọng k’zệt ực đồng zâp c’moo đoọng pa dưr pa xơc pr’ăt tr’mung, pa liêm hạ tầng lâng xa nay bh’rợ coh vêêl đông. T’cooh Hồ Văn Thiện, chr’val Hướng Lập đoọng năl:

“Xa nay bh’rợ zooi đoọng pr’ăt tr’mung, đoọng zư lêy crâng ơy pa dưr dal pr’ăt tr’mung đhanuôr k’coong ch’ngai, bhrợ pa xoọng bâc bhiệc bhrợ, lâng pa dưr dal c’năl bh’rợ lâng đhr’năng k’đhơợng zư lêy crâng ha vêêl bhươl”.

Xang bêl pa zưm, tỉnh Quảng Trị t’mêê xoọc vêy 285.878ha crâng lâng k’tiêc lâm nghiệp, vêy tươc 60,8% k’tiêc coh prang tỉnh. K’dâng 20.000ha crâng a’bhưy ta đoọng ooy vêêl bhươl lâng pr’loọng đông k’đhơợng zư. Lâh mơ, đhị 2 chr’val Hướng Lập lâng Hướng Phùng (chr’hoong Hướng Hoá ty) xoọc vêy 5 đhăm crâng a’bhưy bơơn chứng chỉ k’đhơợng zư crâng nhâm mâng (FSC) lâng k’tiêc bhưah k’noọ 2.145ha, vêy mơ 7.000 tấn CO2 đhị mưy c’moo lâng zư đợc 350.000 tấn CO2. Nâu đoo năc râu c’leh bh’rợ liêm ghit đoọng ha râu chr’năp liêm âng crâng k’coong đhị đhr’năng zêl cha groong lâng tr’xăl plêệng k’tiêc.

Tỉnh Quảng Trị lêy cha mêêt p’too p’zương choh pa dưr crâng n’loong ga măc, crâng vêy chứng chỉ FSC, pa dưr pa xơc n’juông chr’năp n’loong n’cuông lâng k’rong bhrợ công nghệ bhrợ liêm ghit đoọng pa dưr chr’năp pa câl ooy k’tiêc k’ruung lơơng. T’cooh Nguyễn Đình Đại, mưy manưih pa bhrợ coh FSC Việt Nam moon, đhanuôr coh vêêl đông vêy bhrợ cha k’van đhị k’tiêc crâng ta đoọng đươi dua:

“Vêy râu c’rơ chr’năp ga măc đăh crâng k’coong đoọng ooy đhanuôr. Đọong apêê lêy đươi bhrợ liêm choom, lêy vêy c’lâng bh’rợ pâh bhrợ pa xoọng bâc chứng chỉ bha lang k’tiêc lơơng lâh mơ FSC. Bhiệc nâu bhrợ pr’đơợ p’têêt pa dưr thị trường, pa đăn lâng zâp đăh râu zooi đoọng lâng zên prặ”.

Căh mưy đăh lâm nghiệp, bhrợ têng ha rêê đhuôch âng tỉnh Quảng Trị cung xoọc tr’xăl ting c’lâng liêm chr’năp lâh, sinh thái lâng tuần hoàn. Zâp bh’rợ choh ha roo hữu cơ, chi pọc VietGAP, hợp tác xã nông nghiệp t’viêng liêm... xoọc chrooi pa xoọng pa dưr chr’năp dal bh’nơơn pr’đươi, bhrợ t’bhưah thị trường, pa dưr pa xơc zên bơơn bhrợ ha đhanuôr.

Hân noo bơơn bhrợ ch’noọng c’loọt 2025, lâh 2.500ha ha roo đhị tỉnh Quảng Trị vêy choh bhrợ ting c’lâng pa xiêr bhiệc pa gluh khí đông kính. Bh’rợ nâu zooi đoọng k’miah đac, pa xiêr zên đươi bhrợ, doọ lâh vaih bâc g’rưy, ha dợ bh’nơơn pa chô liêm choom lâng têêm ngăn. C’lâng bh’rợ tưới gooh lâng dzong (AWD) zooi đoọng pa xiêr k’noọ 70% khí mê-tan (CH4), ma mơ lâng 3,34 tấn CO2 đhị mưy hécta doọ vêy pa gluh ooy môi trường. Chr’năp lâh, đhanuôr ting tr’xăl cr’noọ bh’rợ lêy bhrợ, lêy chô tươc râu liêm chr’năp đenh đươnh tơợ thị trường carbon.

Tỉnh Quảng Trị xoọc moon tươc c’moo 2030 vêy k’dâng 50.000ha ha roo, ma mơ lâng m’pâng k’tiêc ha roo coh prang tỉnh ting pâh xa nay bh’rợ, bhrợ liêm choom ooy thị trường tín chỉ carbon zâp prang. Ha dang bhrợ liêm choom lâng đươi dua công nghệ số đăh lêy cha mêêt liêm ghit, cr’liêng cha nêêh Quảng Trị năc vêy choom bơơn chứng nhận bha lang k’tiêc, đơơng chô pr’đơợ chr’năp liêm: pa dưr zên bơơn bhrợ ha đhanuôr lâng p’căh liêm ghit pr’ăt pr’dzoọng âng ngành nông nghiệp t’viêng. Pr’căn Nguyễn Hồng Phương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp lâng Môi trường tỉnh Quảng Trị đoọng năl:

“Bhrợ pa gooh đh’rưah lâng dzong năc đoo bhiệc bhrợ liêm buôn ơy bơơn Bộ Nông nghiệp lâng Môi trường lâng zâp chuyên gia bha lang k’tiêc moon. Đươi dua c’lâng bh’rợ nâu zooi đoọng ha roo doọ c’lâm ha đêêh, bh’nơơn pa chô bâc lâh, k’miah m’bứi bhlâng 30% đợ mơ đac tưới. Chr’năp lâh mơ, đhanuôr năl ghit râu chr’năp đenh đươnh, ting bhr’dzang pâh bhrợ ooy thị trường tín chỉ carbon, bhrợ c’lâng lươt t’mêê đoọng ha bhiệc bhrợ têng ha roo coh Quảng Trị”.

Tỉnh Quảng Trị moon cr’noọ bh’rợ bhrợ pa dưr nông nghiệp hiện đại, đươi dua công nghệ dal, liêm crêê lâng tr’xăl plêệng k’tiêc; pa dưr pa xơc nông nghiệp t’viêng, tuần hoàn, hữu cơ pa zưm lâng thị trường. Lâng, t’bhlâng zư lêy crâng pa zưm lâng pa dưr pa xơc du lịch sinh thái, bhrợ pr’đơợ zư lêy t’viêng liêm lâng pa dưr pr’ăt tr’mung đhanuôr. Pa dưr pa xơc nông, lâm nghiệp nhâm mâng năc vêy zooi đoọng Quảng Trị nhâm mâng truih c’lâng pa dưr pa xơc t’viêng liêm lâng nhâm mâng./.

KHÁT VỌNG XANH TRÊN ĐẤT QUẢNG TRỊ

Trên vùng đất từng hứng chịu nhiều thiệt hại nặng nề do chiến tranh, thiên tai và khí hậu khắc nghiệt, tỉnh Quảng Trị hôm nay đã xanh tươi những cánh rừng bạt ngàn, phát triển nông nghiệp bền vững, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường

Tỉnh Quảng Trị là một trong những địa phương đi đầu thực hiện Thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (ERPA). Chương trình không chỉ nâng tỷ lệ che phủ rừng toàn tỉnh lên hơn 61%, mà còn mang lại lợi ích thiết thực cho hàng chục nghìn hộ dân. ERPA đã góp phần cải thiện sinh kế, tăng thu nhập, tạo việc làm cho cộng đồng, đặc biệt với các nhóm tham gia quản lý, bảo vệ rừng. Chương trình này cũng giúp ổn định diện tích rừng tự nhiên và đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính quốc gia.

Trong 3 năm qua, tỉnh Quảng Trị (cũ) đã tích cực triển khai thỏa thuận ERPA do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ký với Ngân hàng Thế giới. Riêng tại 2 huyện Hướng Hóa và Đakrông (thuộc tỉnh Quảng Trị trước đây), hơn 60 cộng đồng, nhóm hộ đang quản lý 12.300 ha rừng tự nhiên đã được chi trả hơn 1,5 tỷ đồng; hơn 80 hộ gia đình nhận trên 70 triệu đồng từ việc quản lý 557 ha rừng tự nhiên. Ngoài ra, mỗi cộng đồng còn được hỗ trợ hàng chục triệu đồng mỗi năm để phát triển sinh kế, cải thiện hạ tầng và công trình công cộng. Ông Hồ Văn Thiện, xã Hướng Lập cho biết:

“Chương trình hỗ trợ sinh kế, giao khoán bảo vệ rừng đã nâng cao đời sống bà con miền núi, tạo thêm nhiều việc làm, đồng thời nâng cao nhận thức và năng lực quản lý, bảo vệ rừng cho cộng đồng”.

Sau sáp nhập, tỉnh Quảng Trị (mới) hiện có 285.878 ha rừng và đất lâm nghiệp, chiếm 60,8% diện tích toàn tỉnh. Khoảng 20.000 ha rừng tự nhiên được giao cho cộng đồng và hộ gia đình quản lý, bảo vệ. Đặc biệt, tại 2 xã Hướng Lập và Hướng Phùng (huyện Hướng Hóa cũ) hiện  có 5 cánh rừng tự nhiên đạt chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC) với diện tích gần 2.145 ha, hấp thụ khoảng 7.000 tấn CO₂/năm và lưu trữ 350.000 tấn CO₂. Đây là minh chứng rõ ràng cho giá trị sống còn của rừng trong ứng phó biến đổi khí hậu.

Tỉnh Quảng Trị định hướng khuyến khích trồng rừng gỗ lớn, rừng có chứng chỉ FSC, phát triển chuỗi giá trị lâm sản và đầu tư công nghệ chế biến sâu để gia tăng giá trị xuất khẩu. Ông Nguyễn Đình Đại, thành viên FSC Việt Nam cho rằng, người dân địa phương sẽ làm giàu trên diện tích rừng được giao sử dụng:

“Một nguồn lực rất lớn về tài nguyên rừng sẽ được giao cho người dân. Để họ tận dụng và hưởng lợi hiệu quả, cần có định hướng tham gia thêm nhiều chứng chỉ quốc tế khác ngoài FSC. Điều này mở ra cơ hội kết nối thị trường, tiếp cận các nguồn tài trợ và tài chính xanh”.

Không chỉ trong lâm nghiệp, sản xuất nông nghiệp của tỉnh Quảng Trị cũng đang chuyển mình theo hướng hiện đại, sinh thái và tuần hoàn. Các mô hình trồng lúa hữu cơ, lạc VietGAP, hợp tác xã nông nghiệp xanh… đang góp phần nâng cao giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường, tăng thu nhập cho nông dân.

Vụ hè thu 2025, hơn 2.000 ha lúa tại tỉnh Quảng Trị được canh tác theo quy trình giảm phát thải khí nhà kính. Mô hình này giúp tiết kiệm nước, giảm chi phí, hạn chế sâu bệnh, trong khi năng suất và chất lượng vẫn đảm bảo. Biện pháp tưới khô xen ướt (AWD) giúp giảm tới gần 70% khí mê-tan (CH₄), tương đương 3,34 tấn CO₂/ha không phát ra môi trường. Quan trọng hơn, nông dân thay đổi tư duy sản xuất, hướng đến lợi ích lâu dài từ thị trường carbon.

Tỉnh Quảng Trị hiện nay đặt mục tiêu đến năm 2030  sẽ có khoảng 50.000 ha lúa, tương đương một nửa diện tích lúa toàn tỉnh tham gia chương trình, chinh phục thị trường tín chỉ carbon toàn cầu. Nếu tổ chức sản xuất tốt và ứng dụng công nghệ số trong giám sát minh bạch, hạt gạo Quảng Trị hoàn toàn có thể đạt chứng nhận quốc tế, mang về “cơ hội kép”: tăng thu nhập cho nông dân và khẳng định vị thế ngành nông nghiệp xanh. Bà Nguyễn Hồng Phương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị cho biết:

“Cấy khô xen ướt là kỹ thuật đơn giản đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các chuyên gia quốc tế khuyến cáo. Áp dụng phương pháp này giúp lúa chống đổ ngã, năng suất cao hơn, tiết kiệm ít nhất 30% lượng nước tưới. Quan trọng hơn, nông dân dần nhận thức được lợi ích lâu dài, từng bước tham gia thị trường tín chỉ carbon, mở ra hướng đi mới cho sản xuất lúa ở Quảng Trị”.

Tỉnh Quảng Trị đặt mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, ứng dụng công nghệ cao, thích ứng với biến đổi khí hậu; phát triển nông nghiệp xanh, tuần hoàn, hữu cơ gắn với thị trường. Đồng thời, tiếp tục gắn bảo vệ rừng với phát triển du lịch sinh thái, tạo thêm nguồn lực duy trì “lá phổi xanh” và phát triển kinh tế cộng đồng. Phát triển nông, lâm nghiệp bền vững sẽ giúp Quảng Trị vững bước trên hành trình phát triển xanh, hài hòa và bền vững./.