Độc đáo tục đón Tết của đồng bào Dao Thanh Phán

          Kếu múa tỏi phính ìu miền Thanh phán, dờ hấy khoi con ziêm coz nom tồm plieoz ziêm nải phính miền. Nayz bez nom dờ hấy cháng duấn ồng thái, phính miền, mayz kènh mài dờ hấy ziêm tồm plieoz bez mảng hnăng Dờ hấy mayz mài muz. Tziểu pịa coz nom khzáng, coz nhủng công tzấu ziêm nảo phính miên  bez nìn bua tồng ziết tổ chức tzíp dờ hâý pịa coz hnoi khờ lểnh, nhây bez khoiz con ziêm hnoi 20-22/12 bua miền nhây hnoi, tzài hải bez 25. Coz nhủng kuaz tzíp dờ hấy ziêm tồm plieoz  bez chà tình mài tzéng, ziệt chà tình khuýn cáp tzía nhủng, plieoz bez cáp che, plieoz bez cáp mhâyz, cáp oz, cáp tiuz. Gang hnoi nhản dờ hấy ziêm tồm plieoz, coz chà tình lênz ziệt hnoi khờ lểnh tzíp dờ hấy.

          Coz nhủng kuaz síp miênz ziêm hnoi dờ hấy lềm tzìu piêuz, pièng piêoz, zúa, cha, tủng oz, piều chào pèng. Ziết bez, lẩy tzíp sèng nhánng muẩn tuz bển đảng laz xì lống. Tzú coz tháo sèng lui sèng hấu khzố nhủm gàm tuz lủn pả iêm  đảng tzía hnoi dờ lẩy, coz làn miền ziêm chà tình bez sâuz đảng ménh miền tìa, plièo tziêuz bez làn miền chẳng hả tuz quá tang thấy mhiên chà tình khzíp 3 tìu hung iêm miền tìa lỉu bez thôz phép tò viênz vuôm zỉa pun coz làn miền ziêm chà tình ziệt làn hốp ziệt á liều mài thim khzạ lệ. Ziết bez ziêm tồm nhnáng muẩn, múa tỏi vuổn boz khoz. Kếu nhniêuz hnăng chiều coz tìu lống duổi, phụ lụ pun ziệt nom sèng nhnáng kếu khzàm tìu guyền hnâyz seng.

          Phính ìumiền Thanh Phán mayz chế, mảng nhnáng liều pịa plieoz hnăng  phính chàn cờ tzấy miền. Dờ hấy tháo, múa tỏi miền màn ưu tỏi mình thăm coz chà tình, múa tỏi, hầu chêz. Nìn bua puồng tỏi khzáo páo coz tìu dung chiều pun ziệt sấy tzẳng lống duổi, cành tzuống pun xiêu khzáo  tzùn gziáo coz tìu lống pun tòn chuôiz.

          Dờ hấy ziêm chà tình bez guyền hnâyz hnăng nải, tháo sành iết, sành nhể hnoi hít phính chàn cờ tzây miền  nhây còn ziều bez mình thăm múa tỏi, bez phính ìu miền Thanh phán hả tháo tzunz dẻo coz nhủng ờ dẻo còn ziều hnăng: Phì penh tỏi, Phì tênhz đèng đốn, tzoi còn. Múa tỏi miền màn hnăng dẻo cào khzăm bez cào guyền hnâyz, cào xiểu. Kếu coz nhủng ờ dẻo còn ziều  nhây bez lẩu ưu tuz kzhàm làn miền tháo dẻo.

           Khzun duấn, tò lỉu coz tìu khâuz ziêm sấy tzẳng, tạm tình coz hnoi tzấu lình tzấu đẩy, phính ìu miền Thanh phán anhz tổ chức tzíp dờ hấy can bua phính miền nhây vuồn hóa, cờ hên coz ziềm lảmg hả tuz xiêuz vuônz lào tỏi,múa tỏi phíh miều miền lẩy guyền hnâyz kếu múa phính miền nhây vuồn hóa tuz tzùn ziêm nayz tỏi quyaz vuaz tỏi, ziết bez ziểm miền lún vuổn  xiêuz vuônz./.

                                                CQTT Đông Bắc- Thu dịch

Tzùng đéng mài chá nhàn tỉ ziêm đao Nậm Đét

          Chổm canh tông, ziêm tìu chaoz bê tông mình mình ziêm sanhz pịa tháo Nậm Đét mẩu ốp hổ, khzia khzáo miền khzúng muống tài mình can chaoz mình, tháo hít puột coz tzùng quyaz menh lống bez tháo Nậm Đét

          Hnăng congz khzố tháo tài ziết dủn, bez sẽ laz xì ói, vuổi xía tẩy đô, tẩy cô Nậm Đét anhz mài khzàm nom plieoz lống duổi hnăng nải. Can múa tỏi miền màn ziêm nayz, ziêt tẩy cunz nayz cunz hayz làn thấy liệo tuz plieoz ziêm lống vuônz dênhz lái mải quay nhây nhàn. Hnăng ông Triệu Kim Vảng nhây nom plieoz 3 khang  khzố vả sơn, ziêm Tống Hạ láng ngayz ziêm pờ đống xía; khzố quyaz mải 4 ha cờ tzong quyaz, chà tình ông xiêu duấn ói tháo tzía tỷ nom nhàn.

           Tồng hnăng ông Vảng nhây vả, ziêm Nậm Đét, cờ hên tzộ tấy láng tẩy lùng tzẳng mayz hẩu chá, bez ziêm coz láng anhz mài, khâuz ló puột hayz huaz mayz tzuống quyaz. Tzùng quyaz ỳ hít  ziêm đéng, đốp, gòa nòm … hayz nhủng tồng mải tuz lỉu. Hnăng chà tình ông Bàn A San ziêm láng Nậm Đét, kếu 10 ha quyaz, kúng nhàn cắt gòa hòng nhnáng, chà tình ông  mayz tan phụ sú pun sấy tzẳng hòng hnoi, bez anhz lổng liều úi tòn chuôiz mình tộ đại học. Gang nayz, hít quyaz cáo nhàng chêz mải, bez tấy nhàn duấn pủa tồng y pua tỷ.

                     Can cú Triệu Thị Ghến, bí thư Đảng ủy Nậm Đét xía, tzèng xía ỳ tzản đuông mài pongz 1.300 ha quyaz, kếu quyaz đàng 4—huaz miền màn pịa tzuống. Ziêm nhnáng 2016, nhuồn xiêu ziêm tzùng quyaz ziêm xía tuz 32 tỷ nom nhàn, díp 100 dủn ziêm nhnáng 2010. Tzùng quyaz hả kềnh pến nhủng cành tzuống hòng húa thính múa tỏi muền màn  Nậm Đét phát héng nhnàng khzun lống vuônz.

           Hnăng congz hayz mài mài khznág tháo Nậm Đét ỳ hít sẽ puột, tzèng xía mayz mài plièo tạm, mayz mài hayz chà tình mayz mài khzia máy, mài khzàm chà tình mài khzia ô tô. Sèng nhnáng ói làn tháo,  ziêm  dồ hên bez vèng sùi ngùng oz, yùng oz tuz kháng gai, múa tỏi miền màn guyển hnâyz tzíp sèng khzun duấn./.

                                      An Kiên- thu dich

Thanh Phán miền nhây vuồn hóa tzípdào hấy 

          Kếu múa tỏi phính ìu miền Thanh phán, dờ hấy khoi con ziêm coz nom tồm plieoz ziêm nải phính miền. Nayz bez nom dờ hấy cháng duấn ồng thái, phính miền, mayz kènh mài dờ hấy ziêm tồm plieoz bez mảng hnăng Dờ hấy mayz mài muz. Tziểu pịa coz nom khzáng, coz nhủng công tzấu ziêm nảo phính miên  bez nìn bua tồng ziết tổ chức tzíp dờ hâý pịa coz hnoi khờ lểnh, nhây bez khoiz con ziêm hnoi 20-22/12 bua miền nhây hnoi, tzài hải bez 25. Coz nhủng kuaz tzíp dờ hấy ziêm tồm plieoz  bez chà tình mài tzéng, ziệt chà tình khuýn cáp tzía nhủng, plieoz bez cáp che, plieoz bez cáp mhâyz, cáp oz, cáp tiuz. Gang hnoi nhản dờ hấy ziêm tồm plieoz, coz chà tình lênz ziệt hnoi khờ lểnh tzíp dờ hấy.

          Coz nhủng kuaz síp miênz ziêm hnoi dờ hấy lềm tzìu piêuz, pièng piêoz, zúa, cha, tủng oz, piều chào pèng. Ziết bez, lẩy tzíp sèng nhánng muẩn tuz bển đảng laz xì lống. Tzú coz tháo sèng lui sèng hấu khzố nhủm gàm tuz lủn pả iêm  đảng tzía hnoi dờ lẩy, coz làn miền ziêm chà tình bez sâuz đảng ménh miền tìa, plièo tziêuz bez làn miền chẳng hả tuz quá tang thấy mhiên chà tình khzíp 3 tìu hung iêm miền tìa lỉu bez thôz phép tò viênz vuôm zỉa pun coz làn miền ziêm chà tình ziệt làn hốp ziệt á liều mài thim khzạ lệ. Ziết bez ziêm tồm nhnáng muẩn, múa tỏi vuổn boz khoz. Kếu nhniêuz hnăng chiều coz tìu lống duổi, phụ lụ pun ziệt nom sèng nhnáng kếu khzàm tìu guyền hnâyz seng.

          Phính ìumiền Thanh Phán mayz chế, mảng nhnáng liều pịa plieoz hnăng  phính chàn cờ tzấy miền. Dờ hấy tháo, múa tỏi miền màn ưu tỏi mình thăm coz chà tình, múa tỏi, hầu chêz. Nìn bua puồng tỏi khzáo páo coz tìu dung chiều pun ziệt sấy tzẳng lống duổi, cành tzuống pun xiêu khzáo  tzùn gziáo coz tìu lống pun tòn chuôiz.

          Dờ hấy ziêm chà tình bez guyền hnâyz hnăng nải, tháo sành iết, sành nhể hnoi hít phính chàn cờ tzây miền  nhây còn ziều bez mình thăm múa tỏi, bez phính ìu miền Thanh phán hả tháo tzunz dẻo coz nhủng ờ dẻo còn ziều hnăng: Phì penh tỏi, Phì tênhz đèng đốn, tzoi còn. Múa tỏi miền màn hnăng dẻo cào khzăm bez cào guyền hnâyz, cào xiểu. Kếu coz nhủng ờ dẻo còn ziều  nhây bez lẩu ưu tuz kzhàm làn miền tháo dẻo.

           Khzun duấn, tò lỉu coz tìu khâuz ziêm sấy tzẳng, tạm tình coz hnoi tzấu lình tzấu đẩy, phính ìu miền Thanh phán anhz tổ chức tzíp dờ hấy can bua phính miền nhây vuồn hóa, cờ hên coz ziềm lảmg hả tuz xiêuz vuônz lào tỏi,múa tỏi phíh miều miền lẩy guyền hnâyz kếu múa phính miền nhây vuồn hóa tuz tzùn ziêm nayz tỏi quyaz vuaz tỏi, ziết bez ziểm miền lún vuổn  xiêuz vuônz./.

                                                CQTT Đông Bắc- Thu dịch