Kdrăp mrâo mâo bruă klam phŭn čiăng dŭm čar krĭng Lăn dap kngư mđĭ kyar h’ĭt kjăp, jing krĭng duh mkra phŭn mơ̆ng ala čar. Kyua anăn, hdră ksiêm hriăn, mtrŭt mđĭ ba yua kdrăp mrâo hlăm bruă pla mjing dưi pŏk ngă ti dŭm gru hmô bruă duh mkra kluôm krĭng Lăn dap kngư. Êdah êdi msĕ ti Đức Trọng lehanăn Đơn Dương, 2 kdriêk thơ̆ng pla djam ba čhĭ lu êdi mơ̆ng čar Lâm Đồng. Kyua mtrŭt mđĭ bruă ba yua kdrăp mrâo đru leh kơ bruă lŏ hma dua kdriêk anei ƀrư̆ hruê ƀrư̆ tŭ dưn lehanăn đĭ kyar.

Ti Đơn Dương, jing kdriêk mâo ênhă pla djam ba čhĭ prŏng êdi ti Lâm Đồng hŏng ênhă pla grăp thŭn êbeh 27 êbâo ha. Mơ̆ng thŭn 2015, mơ̆ng dŭm pluh ha pla djam hlăm sang ñuăl, ală kĭng, truh ară anei, Đơn Dương mâo êbeh 10 êbâo ha djam, mnga dưi pla hluê kdrăp mrâo, hnư hrui wĭt mơ̆ng 250 truh 300 êklăk prăk/thŭn. Mâo dŭm gru hmô pla djam hluê hdră mrâo hrui wĭt mơ̆ng 1,2 truh 1,5 êklai prăk/thŭn. Nguyễn Đình Tịnh, K’iăng khua anôk bruă sang čư̆ êa kdriêk Đơn Dương brei thâo:

“Hlăm wưng 2019 truh ară anei, prăk duh bi liê mơ̆ng Knŭk kna êbeh 17 êklai prăk, hlăm anăn mnuih ƀuôn sang mă čan êlâo êbeh 20 êklai prăk lehanăn hluê ngă lu gru hmô ênuk mrâo, msĕ si: Krih êa, pruê hbâo ênuk mrâo lehanăn ba yua kdrăp 4.0. Hŏng Đơn Dương ară anei mâo leh anăn knăl dưi čar Lâm Đông bi mklă, anăn jing “Đà Lạt – Klei jăk mơ̆ng krĭng lăn jăk”, kyua anăn ăt mâo lu klei jăk găl hlăm bruă hưn mthâo anăn knăl ăt msĕ mơh ba mnơ̆ng dhơ̆ng mơ̆ng Đơn Dương truh kơ dŭm krĭng riêng gah”.

Huỳnh Sơn, Khua êpul bruă Sơn Uyên dôk pla mjing, mnia mblei ti kdriêk Đơn Dương, čar Lâm Đồng mñă, anôk bruă duh mkra mơ̆ng ñu mâo leh klei găl mơ̆ng anăn knăl “Đà Lạt – Klei jăk mơ̆ng krĭng lăn jăk”.

“Mơ̆ng leh mâo anăn knăl Đà Lạt – Klei jăk mơ̆ng krĭng lăn jăk”, djam mtam čhĭ jăk, mâo ênoh hĭn. Anăn knăl jăk arăng thâo lu mơh. Dŭm êpul thâo kơ anăn knăl anei arăng ăt pla mjing jăk mơh.

Truh ară anei, kdriêk Đức Trọng mâo hlăm brô 10.000 ha pla mjing, ngă lŏ hma ba yua kdrăp mrâo. Ênoh hrui mâo đĭ mơ̆ng 2,5 – 3,5 blư̆ bruă pla mjing kluôm kdriêk. Hlăm anăn, pla djam mâo kah knar mơ̆ng 300 – 400 êklăk prăk/ha. Mnga mâo kah knar mâo 500 êklăk prăk truh kơ 1 êklai prăk/ha. Hnơ̆ng mâo boh mnga đĭ mơ̆ng 30 – 35%. Ênoh prăk mnga mâo êbeh 40% mkă hŏng hdră pla mjing êlâo. Kyua hnơ̆ng tŭ jăk anei, đru mđĭ leh boh tŭ yuôm mnơ̆ng dhơ̆ng mkăp djŏ hŏng klei čiăng blei mnơ̆ng mơ̆ng dŭm anôk čhĭ mnơ̆ng pprŏng, anôk mkra mjing mnơ̆ng čiăng blei yua hlăm ala čar lehanăn ba čhĭ kơ ala tač êngao. Phạm Thị Thanh Thủy, K’iăng khua anôk bruă sang čư̆ êa kdriêk Đức Trọng, čar Lâm Đồng brei thâo:

“Ba yua kdrăp mrâo hlăm bruă ngă lŏ hma jing bruă klam tal êlâo mơ̆ng alŭ wăl hlăm wưng ti anăp. Snăn alŭ wăl srăng ba mdah dŭm hdră msir. Tal sa srăng duh hlăm kdrăp hâo hưn ênuk mrâo hlăm dŭm mta mnơ̆ng phŭn ti alŭ wăl msĕ si djam mtam, mnga, ana hluăt mrai lehanăn dŭm mta mnơ̆ng pla mkăn hluê hdră doh, ênuk mrâo mjing dŭm mta mnơ̆ng jăk, mâo anăn knăl ba hlăm wăl anôk mnia mblei. Tal dua lŏ pŏk hdră bi hgŭm pla mjing lehanăn blei yua hluê dŭm anôk bruă duh mkra, êpul bruă hgŭm”

Bruă ba yua kdrăp mrâo hlăm hdră ngă lŏ hma ti kdriêk Đức Trọng ƀrư̆ hruê dưi mkra mđĭ. Mơ̆ng thŭn 2018, Đức Trọng hưn mthâo leh kdrăp mrâo 4.0 IoT hlăm bruă ngă lŏ hma ba yua kdrăp mrâo ba wĭt klei tŭ klă sĭt, jak iêu lu phung duh bi liê ti alŭ wăl kdriêk. Bruă lŏ hma ênuk mrâo jing ba yua kdrăp mrâo čiăng ksiêm dlăng lehanăn dlăng kriê, đru mđĭ hnơ̆ng tŭ bruă lŏ hma. Nguyễn Như Thủy, Khua anôk bruă Thủy Fam, kdriêk Đức Trọng, čar Lâm Đồng brei thâo:

“Hlăm bruă ba yua kdrăp mrâo, klei thâo srăng dưi mkra mđĭ. Msĕ ară anei, dôk mđĭ kyar hdră krih êa hluê kdrăp điện toán đám mây, dôk ti kbưi amâo dah giăm drei dưi mkra mlih hnơ̆ng êa krih. Anôk bruă duh mkra, arăng blei mnơ̆ng ba čhĭ kơ ala tač êngao ăt čiăng hră bi mklă VietGAP lehanăn anăn Knăl Đà Lạt – Klei jăk siam mơ̆ng krĭng lăn jăk, jing mnơ̆ng mâo hnơ̆ng tŭ jăk hĭn”.

Dŭm gru hmô ngă lŏ hma ba yua kdrăp mrâo dôk pŏk klei găl kpưn đĭ kơ mdrŏng mơ̆ng dŭm êbâo čô ngă lŏ hma dua kdriêk Đức Trọng lehanăn Đơn Dương. Mđĭ kyar bruă lŏ hma ba yua kdrăp mrâo jing klei čiăng êdi, đru mđĭ boh tŭ yuôm bruă lŏ hma mđrĭng hlăm klei ñŭ kma hŏng tač êngao./.