Wưng leh êgao, khădah hmăi amâo mâo jăk mơ̆ng klei ruă tưp Covid 19,        ƀiădah bruă pla mjing lehanăn mkăp boh kphê Arabica – Catimor jăk, mâo mă bruă mơ̆ng phŭn hlŏng kơ ruĕ hlue hdră êlan krĭp, mâo leh anăn knăl Langbiang mơ̆ng gŏ sang Yũ M’nang ti Dă Sar, kdriêk Lạc Dương (Lâm Đồng) ăt mâo ngă bruă jăk nanao. Tui si amai K’Chăm, mâo hĕ boh tŭ dưn anei kyua gŏ sang ñu djă yua hdră mă bruă mrâo mrang hlăm djăp mta bruă ngă, dơ̆ng mơ̆ng bruă dlăng kriê phŭn duh bi liê tal êlâo hlŏng kơ bruă ba čhĭ boh mnga mnơ̆ng dhơ̆ng leh mkra mjing:

“Dơ̆ng mơ̆ng bi mlih mơ̆ng klei čhĭ boh kphê mtah kơ phung ghan mnia, snăn gŏ sang mkra kphê kpŭng, kphê asăr đeh, mơ̆ng anăn ênoh mâo ba wĭt mơ̆ng gŏ sang pô hơĭt hĭn mơh. Êngao anăn, amâo mâo djŏ knŏng mâo bruă knuă mă kơ mnuih hlăm gŏ sang đuič ôh, ƀiădah lŏ đru mnuih mkăn mơ̆ng riêng gah. Kphê leh mkra mjing mâo ba čhĭ truh Sài Gòn, Hà Nội, Vũng Tàu, An Giang. Kyuadah pô knŏng mkra mjing lehanăn ngă bruă tui si klei mnuih blei yua čoh čuăn, kyuanăn amâo mâo klei lŏ rŭng ôh lačdah amâo mâo mnuih blei. Mơ̆ng anăn mơh prăk mâo ba wĭt hơit nanao mkă hŏng jih jang mnơ̆ng mkăn hlăm bruă pla mjing”.

            Kbiă hriê mơ̆ng klei ngă bruă mơ̆ng phŭn hlŏng kơ êdŭk si tôhmô mơ̆ng dlăng kriê wiê ênăk kphê hlăm đang truh kơ hrui pĕ boh hlŏng kơ mkra mjing boh kphê lehanăn truh kơ bruă ba čhĭ kphê Arabica – Catimor jăk mâo anăn knăl Langbiang mơ̆ng amai K’Chăm mâo tŭ yap leh jing mnơ̆ng mkra mjing djăp ênoh čuăn OCOP 3 mtŭ, lehanăn hlăk lŏ dôk pŏk mlar hdră ngă bruă kñăm čiăng mđĭ ti hnơ̆ng 4 mtŭ. Ară anei amai K’Chăm mâo mkŏ mjing leh sa hdră êlan mă bruă kjăp bi mguôp hŏng êbeh 10 gŏ êsei mkăn hlăm alŭ wăl. Khădah hnơ̆ng mâo boh kphê ka jăk lu ôh, knŏng mrâo mil 7 tôn/thŭn, ƀiădah anei jing leh sa klei bi knăl jăk mơ̆ng mnuih djuê ana K’ho tinei:

“Kâo mĭn hlăm thŭn mrâo anei srăng lŏ dơ̆ng pŏk mlar hĭn hdră êlan mă bruă. Mơ̆ng anăn mơh prăk mnga mơ̆ng thŭn anei jing kdlưn hĭn kơ thŭn dih. Lehanăn lŏ dơ̆ng duh bi liê mbĭt hŏng dŭm gŏ êsei mkăn hlăm alŭ wăl đru mđĭ kyar ênoh mâo ba wĭt kơ pô lehanăn hŏng phung riêng gah. Mbĭt hŏng anăn, tơdah leh bruă knuă mâo mđĭ kyar jăk, snăn boh kphê mkra mjing srăng tŭ dưn hĭn mơh tui si anăn knăl arabica mơ̆ng Dă Sar srăng mâo lu mnuih blei yua tui duah hĭn”.

            Tui si Cill Poh, k’iăng khua knơ̆ng bruă sang čư̆ êa kdriêk Lạc Dương, ba yua bruă mrô, hŏng kdrăp mă bruă mrâo mrang dơ̆ng mơ̆ng dlăng kriê wiê ênăk hlăm bruă pla mjing, truh hrui pĕ, mkra mjing boh kphê, lehanăn ba čhĭ kphê leh mkra mjing, snăn ară anei mâo bi mguôp leh hŏng lu phung duh mkra hlăm alŭ wăl, ƀiădah hŏng mnuih djuê ƀiă msĕ si amai K’Chăm jing sa knhuang yuôm bhăn leh. Čiăng lŏ dơ̆ng pŏk mlar hdră mă bruă anei, êngao kơ bruă mđĭ hĭn klei mjuăt hriăm, ba yua kdrăp mrâo mrang kơ phung ƀuôn sang, kdriêk Lạc Dương hlăk dôk mkŏ mjing êpul hgŭm OCOP lehanăn mkŏ mjing anôk hưn mthâo kơ boh mnga bruă pô mkra mjing mâo anăn knăl Langbiang kơ phung tue hiu čhưn ênguê. Anei jing klei čiăng kơ phung ƀuôn sang lehanăn phung duh mkra mâo klei găl bi mguôp mbĭt, bi hriăm êmuh, bi mlih hdră êlan mă bruă dơ̆ng mơ̆ng klei duh bi liê hliê hluôt nao kơ klei duh mkra prŏng bi hgŭm lu êpul êya mnuih ngă bruă hlăm alŭ wăl. Cill Poh, lač:

            “Leh gĭr jih ai tiê, truh kơ ară anei kdriêk Lạc Dương mâo mkŏ mjing leh anôk phŭn kơ bruă bi mklă mnơ̆ng OCOP pioh hưn mthâo leh dưi mkra mjing hlăm alŭ wăl, hŏng phung tue hiu čhưn, mơ̆ng anăn čang hmăng jih jang mnơ̆ng mơ̆ng Lạc Dương srăng dưi čhĭ mnia hŏng jih jang mnơ̆ng dhơ̆ng mkăn hlăm kluôm ala. Đru kơ mnơ̆ng pô mâo dưi čhĭ hơĭt hlăm kluôm ala lehanăn hŏng ala tač êngao. Đru mtrŭt mđĭ klei duh mkra ala ƀuôn hlăm kdriêk mâo klei đĭ kyar hĭn”.

Truh kơ ară anei Lạc Dương mâo leh 28 mta mnơ̆ng mơ̆ng boh mnga bruă pla mjing djăp ênoh čuăn OCOP mơ̆ng 3 truh 4 mtŭ. Ară anei kdriêk Lạc Dương hlăk lŏ dơ̆ng akâo kơ čar Lâm Đồng lŏ ksiêm bi mklă brei 19 mta mnơ̆ng djăp ênoh čuăn OCOP mkăn. Anei jing jih jang boh mnga mâo pla mjing hlue hŏng hdră êlan mrâo mrang, ba yua kdrăp mrô. Dưi dưn yua leh jăk hlăm klei duh mkra pla mjing bruă lŏ hma ênuk mrâo. Lạc Dương hlăk dôk mđĭ boh tŭ dưn mâo ba wĭt kah knar jing 330 êklăk prăk/ha/thŭn, đĭ giăm 60 êklăk prăk/ha mkă hŏng wưng êlâo kơ mâo klei ruă tưp Covid-19 bluh đĭ./.