VOV4.Êđê - Krĭng pla mjing mâo mrô bi mklă anăn hŏng hdră pla mjing rơ̆ng hnơ̆ng jăk, sa anăn kơ mnơ̆ng dhơ̆ng dôk ba klei tŭ dưn kơ ƀĭng ngă lŏ hma leh anăn dŭm anôk bruă duh mkra ba čhĭ mnơ̆ng dhơ̆ng lŏ lŏ hma ti Lăn dap Kngư.

Čar Lâm Đồng ară anei mâo hlăm brô 10.000 ha boh durian leh anăn anei jing sa hlăm dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng boh mnga bruă lŏ hma mâo ênoh ti alŭ wăl. Võ Hữu Long – khua kiă kriê knơ̆ng bruă duh mkra – mnia mblei Long Thủy (ti alŭ 6, să Lộc An, kdriêk Bảo Lâm) brei thâo, anôk mnia mblei leh anăn anôk ba čhĭ kơ boh durian ară anei mâo klei hơĭt, ƀiădah ênoh mơ̆ng mta boh anei ƀrư̆ hruê ƀrư̆ đĭ leh anăn hơĭt leh dưi bi klă mrô krĭng pla mjing, bi klă hdră pla mjing, kriê dlăng, hrui pĕ, mkra mjing leh anăn đung hruh. Boh nik, hŏng bruă mkăp brei mrô krĭng pla mjing, knơ̆ng bruă dưi mnia mblei leh anăn ba wĭt prăk mnga lu kơ phung pla mjing leh anăn knơ̆ng bruă: “Mrô krĭng pla mjing mkăp brei leh, VietGap ênŭm leh mơh, êjai kâo rơ̆ng mâo hră mnia mblei, ênoh kâo hrui blei mkă hŏng anôk mnia mblei hĭn hĭn mơ̆ng 15 – 20 êbâo. Mbĭt hŏng dŭm ênhă lăn dưi mâo mrô, bi mguôp mguôp klei tŭ mơ̆ng pô, mrâo anei kâo mrâo bi klă 6.000 tôn.”

Mkŏ mjing krĭng pla mjing hluê klei bi mguôp ăt dôk dưi mtrŭt mđĭ ktang ti čar Dak Nông hŏng lu mta boh kroh msĕ si durian, kruê̆ hruê̆, boh soai, boh ƀơr. Lu krĭng pla mjing ti alŭ wăl čar dưi mkăp brei mrô bi klă krĭng pla mjing čiăng đru kơ klei mnia mblei. Bùi Phú Tôn, khua kiă kriê knơ̆n bruă tuh mkra mnia mblei Nghiệp Xuân, să Dăk Nia, ƀuôn prŏng Gia Nghĩa, čar Dak Nông brei thâo, hŏng bruă mkŏ mjing klei bi mguôp, dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng mơ̆ng knơ̆ng bruă mâo hnơ̆ng tŭ jăk leh anăn hrăm mbĭt, ba wĭt boh tŭ mơ̆ng bruă mnia mblei: “Anôk mnia mblei mơ̆ng pô srăng mnia mblei hong êlan phŭn. Mnia mblei êlan phŭn srăng mâo mrô krĭng pla mjing, mrô anôk bruă đung hruh hluê si dŭm hnơ̆ng čoh čuăn klă nik, mâo brei hŏng êlan điêt msĕ hŏng êlâo ôh.”

Anôk mâo mrô krĭng pla mjing hŏng hdră ngă bruă rơ̆ng hnơ̆ng tŭ jăk dôk ba wĭt boh tŭ dưn kơ ƀĭng ngă lŏ hma leh anăn dŭm knơ̆ng bruă mnia mblei ti krĭng Lăn Dăp Kngư. Boh klei anei dôk mâo alŭ wăl kñăm mđĭ kyar čiăng ba dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng boh nga bruă lŏ hma phŭn dưi truh kơ tar rŏng lăn.

Msĕ si hưn mthâo leh ti akŏ kdrêč, anei dơ̆ng hmei mâo klei bi blŭ hrăm hŏng Nguyễn Thị Tình, K’iăng khua Knơ̆ng bruă lŏ hma leh anăn mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang čar Dak Nông kơ hdră tă mđĭ kyar krĭng pla mjing mâo ênoh mrô.

PV: Bruă bi mklă krĭng pla mâo mrô bi mklă ti Dak Nông truh ară anei, ya boh tŭ dưn mâo ba wĭt leh?

Aduôn Nguyễn Thị Tình: Kơ mrô krĭng pla ti Dak Nông truh kơ ară anei Knơ̆ng răng mgang mnơ̆ng pla mjing mkăp leh 38 mrô krĭng pla mrâo wăt mrô kơ anôk bruă đŭng hruh. Mơ̆ng akŏ thŭn truh ară anei, tĭng Knơ̆ng bruă gĭt gai leh Knơ̆ng mđĭ kyar bruă lŏ hma jing anôk bruă phŭn đru kčĕ lehanăn pŏk hluê ngă bruă tŭ mă hră m’ar lehanăn ksiêm dlăng, hưn mdah hŏng Knơ̆ng bruă răng mgang mnơ̆ng pla mjing čiăng knơ̆ng bruă mkăp mrô krĭng pla. Mơ̆ng akŏ thŭn truh ară anei, ba mdah leh 6 mta hră m’ar, ară anei dôk guôn Knơ̆ng bruă bi mklă mkăp mrô lehanăn ba m’ĭt kơ ala čar ba čhĭ kơ ala tač êngao, Tơdah mâo klei blŭ tŭ ư snăn Knơ̆ng bruă srăng hưn mthâo kơ čar. Ară anei, Dak Nông mâo leh dŭm anôk bruă duh mkra ba mdah klei bi mklă čiăng mkăp mrô krĭng pla, lu jing boh durian, tal dua jing čêñ hruê̆ lehanăn boh soai.

PV: Ya boh tŭ dưn mơ̆ng bruă mđĭ kyar krĭng pla mâo mrô bi mklă anôk pla mjing hlăm alŭ wăl čar?

Aduôn Nguyễn Thị Tình: Boh sĭt, dŭm ala čar blei mơ̆ng tač êngao mâo mta kñăm mkăp mrô krĭng pla čiăng mkăp kơ bruă ba čhĭ mnơ̆ng kơ tač êngao, mđĭ boh tŭ yuôm mnơ̆ng lŏ hma ăt msĕ mơh mđĭ hnơ̆ng ba čhĭ mnơ̆ng lŏ hma kơ tač êngao hlăm alŭ wăl čar. Hlăm alŭ wăl čar ară anei, boh kroh msĕ si durian, soai, ƀơr mâo lu êdi. Boh kroh dưi mđing tal êlâo kyua mta mnơ̆ng anei ba čhĭ brei dôk mtah mda. Boh sĭt, hŏng dŭm krĭng pla mâo mkăp mrô snăn pô pla dưi bi mklă srăng ba čhĭ kơ hlei ala čar. Hluê si klei čiăng mơ̆ng ala čar blei, arăng mâo hnơ̆ng čuăn čiăng mkăp mrô. Ară anei, mta kñăm mơ̆ng mrô mkăp mâo ba mdah jing ba čhĭ mnơ̆ng kơ ala tač êngao klă anăp. Snăn, hnơ̆ng mnơ̆ng pla mâo mkăp mrô srăng dưi blei lu hĭn lehanăn boh tŭ yuôm ăt đĭ hĭn mơh. Khă snăn, mnuih ƀuôn sang mâo lu klei tŭ dưn hĭn mơh. Kyua čiăng dưi mâo hnơ̆ng čuăn mkăp mrô krĭng pla snăn dôk čiăng mnuih ƀuôn sang bi mlih mrâo hdră pla mjing ăt msĕ mơh klei čiăng kơ hdră mnêč pla mjing đĭ hĭn mơh. Dưi ksiêm dlăng hnơ̆ng tŭ jăk, boh nik hŏng mrô krĭng pla, arăng mđing lu kơ bruă ksiêm dlăng mta mnơ̆ng ba klei amâo jăk, brei drei mâo hdră ksiêm dlăng, čih pioh klă klơ̆ng.

PV: Jing čar mâo hdră duh mkra hŏng bruă lŏ hma jing klei gălphŭn, hlăm wưng ti anăp, hdră êlan mơ̆ng čar hlăm bruă mđĭ kyar krĭng pla srăng mâo si mrô bi mklă?

Aduôn Nguyễn Thị Tình: Hdră êlan mơ̆ng anôk bruă hlăm wưng ti anăp hŏng bruă mđĭ kyar mrô krĭng pla, jing mrô kơ mnơ̆ng pla jing mrô sa, čiăng mprăp kơ bruă anei snăn anôk bruă gĭt gai leh anôk thơ̆ng kơ bruă pral čih mkra hdră kčah lehanăn đru kčĕ mkŏ mjing krĭng pla, leh dưi mkŏ mjing krĭng srăng mkăp mrô krĭng pla. Kñăm mjing tur knơ̆ng čiăng tơdah mâo dŭm anôk bruă duh mkra kuôl kă ba čhĭ kơ ala tač êngao, tui hluê hŏng klei čiăng mơ̆ng dŭm ala čar blei snăn pô srăng đru čiăng mkăp mrô krĭng pla. Mơ̆ng ară anei mtam pô brei mâo klei mtrâo lač, čih mkra hdră kčah čiăng mtô mblang kơ mnuih ƀuôn sang, boh nik kơ dŭm krĭng pla mjing dŭm mta ana boh kroh. Mơ̆ng anăn, čiăng kơ mnuih ƀuôn sang thâo hdră, djŏ hŏng klei čiăng pla mjing rơ̆ng kơ 2 hnơ̆ng čuăn. Hnơ̆ng čuăn 774 kơ hdră mkŏ mjing lehanăn ksiêm dlăng mrô krĭng pla. Kơ hnơ̆ng čuăn 775 kơ hdră mkŏ mjing lehanăn ksiêm dlăng mrô anôk đŭng hruh. Hluê hŏng ai tiê brei ngă jăk hnơ̆ng čuăn, bi mklă mrô krĭng pla, lehkơnăn tui hluê hŏng boh sĭt mâo brei mprăp êlâo msĕ snăn. Truh kơ anôk bruă duh mkra dưi duah anôk blei, diñu srăng hưn mdah klei čiăng hŏng dŭm anôk bruă lehanăn dŭm êpul hgŭm bruă mơ̆ng pô čiăng mkŏ mjing krĭng pla čiăng mkăp kơ bruă ba čhĭ kơ ala tač êngao snăn hlăk anăn srăng pral hĭn.

PV: Ti lu alŭ wăl dôk pŏk ngă tŭ dưn anăn jing hdră mkŏ mjing kluôm, bruă anei mâo si čar dôk mđing dlăng?

Aduôn Nguyễn Thị Tình: Klă sĭt čiăng dưi mjing krĭng pla snăn brei mkŏ mjing hdră bi hgŭmkluôm, čiăng mjing krĭng pla lehanăn krĭng rơ̆ng hnơ̆ng tŭ jăk čiăng bi mklă phŭn agha anôk pla mjing. Klei tŭ yuôm mơ̆ng krĭng pla jing pô thâo mnơ̆ng pla anăn ti anôk ñu dôk, hlei pô pla lehanăn si hdră pla, rơ̆ng klei doh êƀăt mnơ̆ng dhơ̆ng mơ̆ amâo dah h’aĭ. Snăn ciăng kơ krĭng pla mâo djăp mrô bi mklă krĭng pla snăn dŭm gŏ êsei pla mjing tinăn brei mâo hdră bi hgŭm mbĭt hlăm bruă pla mjing ăt msĕ mơh hdră ksiêm dlăng klei mnơ̆ng ngă čing čih pioh hlăm bruă pla mjing. Kyua anăn, hlăm alŭ wăl mơ̆ng bruă Đảng čar truh kơ Anôk bruă sang čư̆ êa čar mâo leh klei gĭt gai kơ bruă anei. Hlăm hdră mkŏ dăp anôk bruă lŏ hma ăt bi mklă ba hdră bi hgŭm kluôm čiăng mjing krĭng pla mjing h’ĭt kjăp, mkăp kơ bruă mkra mjing ăt msĕ mơh ba čhĭ mnơ̆ng kơ ala tač êngao hlăm êdei anăp./.

Lač jăk kơ Aduôn Nguyễn Thị Tình - K’iăng khua Knơ̆ng bruă Lŏ hma mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang čar Dak Nông.

Y-Ƀel + H’Nêč pô mblang