Thŭn 2019, Bùi Quang Cần, ti să Vĩnh Thái, kdriêk Vĩnh Linh, čar Quảng Trị mâo knuă druh mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma čar Quảng Trị bi mguôp hŏng anôk bruă mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma čar Thừa Thiên Huế mtô brei bruă rông hdang jơ̆ng akô̆ dlông čuah, rơ̆ng kơ klei doh êƀăt mnơ̆ng ƀơ̆ng huă. Hdră rông hlăm 2 wưng hŏng mnơ̆ng vi sinh. Ênoh hdang 150.000 prăk hlăm sa kg, mă hĕ ênoh duh bi liê, gŏ sang Bùi Quang Cần mâo prăk mnga 184 êklăk prăk hlăm 0,5 ha. Bùi Quang Cần brei thâo, klei bi hmô rông hdang 2 wưng, yua mnơ̆ng vi sinh dưi rơ̆ng boh tŭ bruă duh mkra, mnơ̆ng dhơ̆ng doh êbăt. Mkă hŏng klei rông hdang msĕ êlâo dih, klei rông hdang hŏng hdră bi vi sinh mâo boh tŭ dưn, bi hrŏ ênoh prăk duh bi liê, hnơ̆ng rông khuăt. Rông hdang hŏng hdră anei rơ̆ng kơ hdang đĭ hriê jăk, amâo mâo mta khánh sinh.

Bruă rông hdang ti čar Quảng Trị kčưm mơ̆ng thŭn 2000. Phŭn kčưm mnuih ƀuôn sang čŏng duah rông ti dŭm krĭng mbah êa krông, leh anăn pŏk phai ti kơ krĭng ktuê hang ksĭ. Čiăng rông hdang mâo boh tŭ dưn leh anăn kjăp, ƀĭng ngă lŏ hma srăng mlih mrâo hdră rông hluê si bruă dưn yua klei kreh knhâo, hdră mnêč hlăm klei ngă bruă. Phan Văn Phương, k’iăng khua kiă kriê Anôk bruă mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma čar Quảng Trị brei thâo, bruă dưn yua klei kreh knhâo hdră mnêč hlăm bruă rông hdang jơ̆ng akô̆ dưi rơ̆ng klei doh mnơ̆ng dhơ̆ng, bi hrŏ klei ruă hlăm mnơ̆ng rông, bi mguôp plah wah pô rông mnơ̆ng leh anăn knơ̆ng bruă, mđĭ boh tŭ dưn hlăm bruă duh mkra leh anăn boh tŭ mnơ̆ng dhơ̆ng. Phan Văn Phương brei thâo, kluôm čar pŏk phai leh 50 ha rông mnơ̆ng doh êƀăt.Hmei mkŏ mjing leh klei mtô bi hriăm čiăng ba jao hdră rông mnơ̆ng kơ phung rông, rông hdang anei čiăng mâo hdră mnêč leh anăn dleh êdi. Čar bi klă hdang jing mnơ̆ng rông phŭn, ăt jing hdră tă čiăng mđĭ kyar klei bi hmô rông hdang 2 wưng anei kñăm bi hrŏ klei amâo mâo jăk kơ phung rông hdang”.

Đru kơ phung rông mnơ̆ng dưn yua klei kreh knhâo, hdră mnêč mâo boh tŭ dưn hlăm klei ngă bruă, thŭn 2022, anôk bruă mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma ala čar hluê ngă klei bi hmô rông mnŭ dưi mdrơ̆ng hŏng klei hlơr ti să Cam Chính, kdriêk Cam Lộ, čar Quảng Trị. Mkă hŏng klei rông mnơ̆ng đưm, rông mnŭ hluê hdră hữu cơ dưi ba wĭt boh tŭ dưn, rơ̆ng klei êđăp ênang, doh êbăt mnơ̆ng dhơ̆ng, răng mgang wăl hdĭp mda. Mơ̆ng dŭm hruê kčưm nao hlăm klei rông, gŏ sang Vũ Văn Bắc, ti alŭ Đoàn Kết, să Cam Chính kdriêk Cam Lộ dưi mâo klei đru kčĕ, ktuê dlăng mơ̆ng phung knuă druh anôk bruă leh anăn nao hgŭm hlăm adŭ mtô bi hriăm kơ bruă rông mnơ̆ng hluê hdră VietGap. “Hmăng hmưi dưi đru thiăm kơ dŭm êpul hlăm krĭng dưi nao čuă dlăng, hluê hriăm lu klei hmô čiăng ngă jăk hĭn. Mkŏ mjing klei găl, mđĭ hĭn dŭm klei bi hmô brei pô dưi mđĭ kyar, pŏk phai klei rông mnŭ.

Nai Prĭn Nguyễn Thị Hải, Khua adŭ bruă mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma – rông mnơ̆ng – mdrao kơ mnơ̆ng rông, Anôk bruă mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma ala čar brei thâo, mjeh mnŭ dưi tŭ hŏng klei hlơr M18 guôp găl hŏng yan adiê ti čar Quảng Trị. Hluê si Nai Prĭn Nguyễn Thị Hải, djah djâo mnơ̆ng rông dưi mgaih msir hŏng hdră dưn yua mnơ̆ng dhơ̆ng sinh học, kyuanăn amâo mâo klei bâo, mkŏ mjing krĭng mkra mjing rơ̆ng kơ hnơ̆ng tŭ jăk, klei êđăp ênang leh anăn boh tŭ bruă duh mkra. “Phŭn kčưm srăng rông mnŭ mă kđeh čĭm čiăng dlăng klei găl djŏ guôp ti dŭm krĭng kwar si ngă. Hlăm wưng kơ anăp srăng đru kơ dŭm čar čiăng mâo mjeh rông mrâo leh anăn pŏh phai truh kơ krĭng wăl mdê mdê. Dưn yua hdră rông mnơ̆ng doh êbăt sinh học amâodah hŏng hnơ̆ng VietGAP čiăng rơ̆ng hnơ̆ng tŭ jăk”.

Ară anei, mâo đa đa klei bi hmô bruă lŏ hma doh ti čar Quảng Trị mơ̆ng Anôk bruă mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma ala čar ba yua hdră dưn yua mrâo mrang, djŏ guôp hŏng boh sĭt alŭ wăl. Hdră rông mnơ̆ng mrâo, hdră mrâo mrang čiăng đru kơ ƀĭng ngă lŏ hma mđĭ hnơ̆ng klei ngă bruă, bi hrŏ ênoh prăk duh bi liê leh anăn đru kơ mnuih ƀuôn sang mđĭ kyar kjăp hŏng bruă lŏ hma doh, rơ̆ng klei êđăp ênang. Lê Quốc Thanh, Khua kiă kriê anôk bruă mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma ala čar brei thâo, Anôk bruă dôk hluê ngă lu klei bi hmô đru kơ mnuih ƀuôn sang mkra mjing kjăp hlăm bruă pla mjing, rông mnơ̆ng, rông kan hdang: “Jih jang mnơ̆ng dhơ̆ng ară anei hmei čiăng ba jao anăn, tal êlâo srăng mđing truh kơ klei doh êƀăt. Tơdah mnơ̆ng dhơ̆ng amâo mâo doh anôk mnia mblei amâo mâo tŭ ư. Amâo djŏ hlăm klei mnia mblei kơ ala tač êngao ƀiădah hlăm anôk mnia blei hlăm ala čar ăt čiăng amâo mnơ̆ng dhơ̆ng doh êƀăt.

Ƀĭng ngă lŏ hma ti čar Quảng Trị dôk ƀrư̆ ƀrư̆ mlih mrâo hdră rông mnơ̆ng hluê alan dưn yua klei kreh knhâo leh anăn hdră mnêč.