Amĭ kkiêng ti krĭng čư̆ čhiăng Đồng Văn hlăm čar Hà Giang, Lưu Thị Hoà, kkiêng thŭn 1992, jing sa čô mnuih mơ̆ng dua djuê ana Cơ Lao leh anăn Pu Péo. Hoà jing sa hlăm phung myun dưi hriăm truh anih hră mơar. Hriăm ruê̆ bruă bi hgŭm lu ala čar, sang hră gưl prŏng kreh knhâo ala buôn, Sang hră gưl prŏng ala čar Hà Nội, leh 2 thŭn mă bruă kơ dŭm êpul grŭp hlăm leh anăn êngao čar, Hòa ăt lăm lui anôk mă bruă mrâo mrang, ruah êlan nao hjăn jing wĭt ti krĭng dap kngư boh tâo ngă klei pô čiăng.

Kâo čiăng mjing sa gru bi hmô dưi mđĭ kyar bruă lŏ hma doh, mđing kơ phung ƀuôn sang jŭm anei bruă mkra lŏ hma, mkra mjing hlue hdră doh, amâo ba yua êa drao, amâo ba yua mta ruă, êngao anăn snăn ăt jing sa hdră duh ƀơ̆ng čiăng kơ mnuih ƀuôn sang jŭm dar dưi hgŭm hlăm bruă anei. Êngao anăn, kơ dŭm mta dhar kreh snăn sa klei pô bi mĭn nanao jing klei luič ram mơ̆ng dhar kreh djuê ana mnuih Pu Péo, 1 hlăm 5 djuê ana mâo ênoh mnuih ƀiă hĭn Việt Nam.

Jing sa čô mnuih amĭ kkiêng leh anăn hriê kơ prŏng ti krĭng lăn mâo lu klei dleh dlan, Lưu Thị Hoà thâo săng klei dleh dlan phung ngă lŏ hma. Ƀiădah ñu ăt ƀuh klei găl kơ yan diê, lăn ala ti krĭng lăn Đồng Văn djŏ guôp kơ lu mta djam tam boh kroh đĭ kyar. Mbĭt hŏng klei thâo săng kơ bruă mkra mjing, mnia blei mnơ̆ng dhơ̆ng lŏ hma doh, leh lu thŭn hdĭp mda hriăm hră ti ƀuôn prŏng phŭn, Lưu Thị Hòa bi mklă mkŏ mjing êpul hgŭm bruă čiăng mphŭn čô̆ kơ bruă mơ̆ng lŏ hma, đru kơ bruă lŏ hma ƀuôn sang đĭ kyar.

Tinei, ăt mjing klei mđĭ ai kơ kâo dưi mâo klei mĭn mđĭ kyar gru hmô bi mguôp hŏng klei dhar kreh tinei. Ênoh yuôm kâo čiăng jing klei kriê pioh knhuah gru dhar kreh mnuih Pu Péo, mbĭt anăn ăt mjing sa hdră mă bruă dưi bi hgŭm digơ̆, mjing klei duh ƀơ̆ng kơ mnuih ƀuôn sang djuê ƀiă pô.

Khădah snăn ngă hlăm bruă mrâo ƀuh amâo ênưih ôh. Mkra mjing lŏ hma mnuih ƀuôn sang krĭng čư̆ čhiăng Hà Giang sui hŏng anei ăt dôk điêt, hliê, amâo ngă djŏ klei čiăng ôh. Hlăm hdră ngă klei mĭn pô, Lưu Thị Hoà ăt tuôm găn klei amâo tŭ jing.

Pô ka ksiêm hriăm kơ anôk ba čhĭ ăt msĕ mơh ka duah anôk êlâo. Hnơ̆ng mâo êgao hnơ̆ng dưi ba čhĭ anăn djam tam lui hĕ lu. Bi čĭm snăn bi brŭ hĕ jih. Leh pô lŏ wŏt mkra mjing snăn lŏ dơ̆ng čan kơ hdră bruă snăn luič liê lu.

Leh sa wưng gĭr jih ai tiê ngă bruă, mbĭt anăn hlue ngă Hdră mtrŭn kơ Klei mđĭ kyar bruă rông mnơ̆ng mơ̆ng bruă Đảng kdriêk Đồng Văn, truh knhal jih thŭn 2017, Êpul hgŭm bruă lŏ hma dliê kmrơ̆ng leh anăn mnia blei Po Mỷ dưi mkŏ mjing hŏng 7 čô, Lưu Thị Hoà ngă khua. Hnơ̆ng mkra mjing êpul hgŭm bruă mâo 2.700 m2 pla mjing, hŏng hnơ̆ng krĭp, pla, mkra mjing, mnia blei mnơ̆ng dhơ̆ng lŏ nhma jăk msĕ si êa hnuê, ana boh kroh sui thŭn, djam tam hbei ƀiă hruê. Hlăm dŭm thŭn êgao, êpul hgŭm bruă gĭr hgŭm hlăm dŭm klei rang mdah ti lu krĭng kwar čiăng ksiêm dlăng, hưn mthâo, pŏk mlar anôk ba čhĭ. Dinh Chí Thành,  K’iăng Khua knơ̆ng bruă sang čư̆ êa kdriêk Đồng Văn, čar Hà Giang lač:

Bruă êdam êra wĭt ti kdriêk mphŭn čô̆ kơ bruă jing sa klei hmăi prŏng hŏng bruă mđĭ kyar bruă duh mkra ala ƀuôn ti kdriêk. Phung êdam êra mâo klei mrâo mrang leh anăn pral kdal, boh nik hur har leh anăn mâo klei mĭn mbruă, kyua anăn sĭt ngă dŭm gru hmô klă dưi ngă hdră kñăm. Leh anăn brei thâo gĭr kyua anăn tơdah amâo tŭ jing tal 1 tal 2 snăn klă sĭt srăng tŭ jing. Kyua anăn jing klei hmăi prŏng kơ ala ƀuôn, boh nik mjing bruă mă kơ mnuih ƀuôn sang ti alŭ wăl.

 Ară anei êpul hgŭm bruă lŏ hma dliê kmrơ̆ng leh anăn mnia blei Po Mỷ iêô jak leh anăn bi hgŭm lu gŏ êsei mnuih ƀuôn Mông leh anăn Pu Péo hŏng dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng mâo klei găl, boh nik djam tam, boh kroh ƀiă hruê, msĕ si hbei kô̆, djam bei đŭng, êtak, êya pla hlue hdră doh. Mơ̆ng klei Hoà iêo jak hŏng klei tŭ dưn bruă duh mkra klă sĭt mơ̆ng êpul hgŭm bruă ba wĭt, mnuih ƀuôn sang ƀuh klei tŭ dưn kyua mâo prăk hrui wĭt kơ pô, dưi mđĭ lar, răng mgang ênoh yuôm mâo leh ti alŭ wăl. Thào Mý Thò, mnuih ƀuôn sang să Sủng Là, kdriêk Đồng Văn yăl dliê:

Leh bi mguôp hŏng Êpul hgŭm bruă snăn hlăk anăn jing ung mô̆ dưi pĕ ti hma, bi êpul hgŭm bruă nao mă truh ti hma čiăng ba čhĭ.

 Lŏ dơ̆ng čuê klei tŭ jing tal êlâo, Lưu Thị Hoà leh anăn phung bi hgŭm hlăm hdră mphŭn čô̆ kơ bruă tal 4, kyua Anôk bruă ksiêm hriăm mnia blei leh anăn đru kơ bruă mnia blei, Êpul hgŭm mnơ̆ng dhơ̆ng Việt Nam hnơ̆ng jăk mkŏ mjing.  Hdră bruă mơ̆ng Hoà kƀĭn pŏk ngă krĭng pla djam tam boh kroh doh leh anăn ana ƀiă hruê ti să Phố Là, Sủng Là, tal êlâo bi hgŭm mnuih ƀuôn sang, ba yua hdră kriê dlăng doh hlăm bruă mkra mjing, msir mgaih klei dleh dlan hlăm hdră pla mjing leh anăn mkŏ dŭm mnơ̆ng dhơ̆ng jăk hlăm anôk ba čhĭ prŏng hĭn.

Pô ăt čang hmăng kei đru mguôp ăt msĕ mơh klei đru mơ̆ng dŭm êpul bruă, mơ̆ng knŭk kna. Kyua dŭm hdră pô pŏk ngă, mĭn tĭng truh 5 êklai prăk, knŏng mjing anôk dôk jưh leh anăn bruă hâo hưn mtô mblang. Bi jih jang dŭm mta phŭn jing mkŏ mjing leh anăn bi hgŭm snăn pô bi leh leh.

Hòa bi mklă mâo dua wưng kơ hdră bruă pô. Tal êlâo jing bi hgŭm mnuih ƀuôn sang leh anăn mblang dŭm hdră bruă kreh knhâo kdrăp mrâo hlăm mkra mjing, mphŭn hdră mơ̆ng mnơ̆ng dhơ̆ng doh kơ dŭm čar, ƀuôn prŏng. Tal 2 jing  iêô jak tuê hiu čhưn ti Farm stay ti Phố Là leh anăn Sủng Là sĭt hriê ti dap kngư boh tâo Đồng Văn. Anei ăt jing wưng kƀĭn hlăm bruă ba yua dhar kreh hiu čhưn ênguê. Ba yua klei găl ti alŭ wăl jing boh kdrŭt čiăng Hoà leh anăn phung bi hgŭm bi gĭr grăp hruê.

Farm pô mâo sa klei blŭ jing pô amâo ngă ôh hlăm wăl dliê, čư̆ êa. Jih jang klei jăk siam anăn jing pô lui snăn, amâo bi rai ôh, amâo mâo tuh bê tuh bê tông čiăng kơ arăng dưi ƀuh klei jăk siam hĭn.

 Việt Nam mâo klei găl hiu čhưn ênguê lu jơr, kyua anăn mâo lu hdră bruă hiu čhưn ênguê. Ƀiădah mta hiu čhưn ênguê Farm Stay hdĭp mda, hiu dlăng ti anôk pla mjing ka dưi mđĭ kyar ôh ti Việt Nam djŏ hdră. Hdră mrâo anei jing klei Lưu Thị Hoà bi êdah klei mĭn ba anăp mơ̆ng êdam êra mphŭn čô̆ kơ bruă.

 Hriê ti dap kngư Đồng Văn, lu mnuih thâo kơ krĭng lăn mâo lu mnuih djuê ƀiă hdĭp mda ti dlông boh tâo. Lăn ala pla mjing lŏ hma mâo ƀiă, brei dưi ba yua tŭ dưn. Dŭm bruă jhŏng ngă mơ̆ng Lưu Thị Hoà ngă leh, leh anăn dôk mđĭ ai kơ lu phung êdam êra mnuih djuê ƀiă tinei hlăm êlan mphŭn čô̆ kơ bruă, kpưn đĭ kơ mdrŏng ti ƀuôn sang pô./.