Knăm mnia mblei thơ̆ng kơ kphê thŭn 2023 jing sa hlăm dŭm mta bruă phŭn mơ̆ng knăm mơak kphê Ƀuôn Ama Thuôt gưl tal 8 thŭn 2023. Knăm mnia mblei dưi mkŏ mjing ti Anôk bruă dhar kreh čar Dak Lak, ti djiêu Ktlah 6 Ƀuôn Ama Thuôt, mkŏ mjing klei găl kơ phung tuê hiu čhưn ênguê, boh nik jing ƀĭng ngă lŏ hma hriê čuă dlăng, blei yua. Ama Thoen, mnuih djuê ana Êđê ti să Hoà Phú, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt nao hlăm knăm mơak anei brei thâo: Gŏ sang pla mjing kphê dŭm pluh thŭn hŏng anei, ƀiădah bruă hluê hriăm klei kreh knhâo mrâo mrâo leh anăn hdră mnêč pla mjing mơ̆ng dŭm alŭ wăl jing klei amâo dưi kƀah ôh.

“Hruê ti knăm mơak kphê Ƀuôn Ama Thuôt anei kyua čiăng dlăng asăr kphê anôk arăng pla si ngă, siam hĭn, jăk hĭn, bi anôk kâo pla amâo mâo siam ôh. Kyuanăn kâo hriê ti nei čiăng hriăm mơ̆ng anôk arăng pla mjing đĭ kyar, čiăng mâo lu boh mnga, klei jăk kơ gŏ sang, dưi hriăm čiăng đĭ kyar hĭn, thâo kơ hdră pla mjing kphê mâo boh lu leh anăn mâo ênoh hĭn”.

Đĭ êdeh điêt êbeh 60 km mơ̆ng să Čư̆ Pơ̆ng, kdriêk Krông Ƀŭk, čar Dak Lak, ung mô̆ amai H’Ich Niê, hriê ti knăm mơak kphê Ƀuôn Ama Thuôt gưl tal 8 hŏng klei hmăng hmưi tui duah dŭm hdră êlan pla mjing kphê djŏ guôp hŏng klei mlih yan adiê. Amai H’Ich Niê ăt brei thâo dŭm klei suăi êmăn mơ̆ng phung pla mjing kphê ară anei, anăn jing knang đei kơ klei krih êa drao leh anăn hbâo angre, êjai anăn yan adiê ƀrư̆ hruê ƀrư̆ amâo mâo jăk.

“Hriê hŏng knăm mơak kphê Ƀuôn Ama Thuôt kâo ƀuh mơak êdi, dlăng kơ djăp mnơ̆ng siam mơai. Hmăng hmưi mơ̆ng ară anei phug pla mjing kphê msĕ hŏng hmei srăng dưi čhi kphê mâo ênoh, čiăng tla nư klei. Ară anei pô pla mjing kphê ñu mdê hŏng ênuk amĭ ama êlâo dih. Phŭn dô yan adiê mâo mâo msĕ hŏng ară anei, ară anei yan adiê mâo mâo jăk, amâo mâo lŏ msĕ hŏng êlâo ôh. Ară anei knang lu đei kơ bruă krih êa drao, pruê hbâo, kyuanăn phung pla mjing kphê ăt dleh dlan êdi. Ênuk amĭ ama yan adiê jăk găl, mkă hŏng ară anei pô suăi êdi”.

Hlăm ênoh êbeh 400 anôk rang mdah mnơ̆ng dhơ̆ng mơ̆ng Knăm mnia mblei mnơ̆ng dhơ̆ng kphê thŭn 2023, anôk rang mdah mnơ̆ng dhơ̆ng krĭng ƀuôn sang (mnơ̆ng dhơ̆ng OCOP) mơ̆ng čar Dak Lak jing êdeh êdi. Hlăm anăn, mâo 2 anôk rang mdah bi mlir jing mơ̆ng Êpul hgŭm bruă lŏ hma Công bằng EaTu (ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt). Hlăm kdrăp čŭt hơô djuê ana Êđê, amai H’Moan Êban brei thâo, gŏ sang amai jing sa gŏ sang hgŭm hlăm Êpul hgŭm bruă anei mơ̆ng hruê mkŏ mjing hlăk thŭn 2015. Truh kơ ară anei mâo leh êbeh 250 gŏ sang mnuih djuê ƀiă nao hgŭm hlăm Êpul hgŭm bruă anei, hŏng kluôm ênhă plah mjing kphê êbeh 210ha, grăp thŭn mâo hlăm brô 600 tôn kphê asăr. Klei yuôm bhăn hĭn jing dưi bi mlih hdră pla mjing kphê mâo hnơ̆ng tŭ jăk.

            “Mơ̆ng hruê nao hgŭm hlăm Êpul hgŭm bruă, gŏ sang kâo mâo lu klei mlih, mơ̆ng bruă krih êa, pruê hbâo mâo sơăi klei mdê. Grăp bruă krih êa, pruê hbâo, khăt adhan mâo arăng mtô brei klei kreh knhâo, mrâo mrang. Knuă druh hdră mnêč mơ̆ng Êpul hgŭm bruă mtô kơ hmei mơ̆ng klei krih êa, pruê hbâo, khăt adhan si ngă čiăng mâo boh tŭ hĭn.

Klam bruă ti anôk rang mdah mnơ̆ng dhơ̆ng mơ̆ng Êpul hgŭm bruă lŏ hma Êa Kmăt, să Hoà Đông, kdriêk Krông Pač, čar Dak Lak, H’Oăn Ayŭn brei thâo, Êpul hgŭm bruă dưi mkŏ mjing mâo hŏng anei giăm 10 thŭn, hŏng mta kñăm mlih hdră pla mjing, ba wĭt boh tŭ dưn kơ phung pla mjing kphê. Ana mjeh dưi ruah mă klă, hnơ̆ng boh mnga lu, mkŏ mjing lu adŭ mtô bi hriăm kơ phung hgŭm hlăm Êpul bi mguôp, hdră lŏ wĭt pla mrâo, pruê hbâo, hdră bi mdrơ̆ng hŏng klei mlih yan adiê. Kluôm hdră pla mjing, kriê dlăng, hrui pĕ, rơ̆ng kơ bruă mkra mjing hŏng sa klei krĭp leh anăn hluê ngă djŏ dŭm klei čuăn hnơ̆ng tŭ jăk mơ̆ng Fair Trade.  H’Oăn Ayŭn lŏ brei thâo, truh kơ ară anei Êpul hgŭm bruă mâo leh êbeh 460ha kphê, hŏng 99 gŏ sang nao hgŭm (hlăm anăn gŏ sang mnuih djuê ƀiă mâo 93%). Klei yuôm bhăn hĭn jing ƀĭng ngă lŏ hma dưi bi mlih leh hdră pla mjing kphê hŏng sa hdră krĭp, anăn jing mđĭ boh tŭ kphê, mđĭ hnư hrui wĭt kơ pô pla mjing.

“Klei mlih lu hĭn êjai mâo Êpul hgŭm bruă jing grăp čô dưi mâo klei hriăm, hrăm kơ dŭm hdră mnêč mrâo hlăm bruă pla mjing kphê. Amâo lŏ msĕ hŏng mphŭn dô ôh, ară anei drei pla mjing kphê hluê si hdră, leh anăn mâo pô hriê mtô kơ drei mơ̆ng klei khăt adhan, pĕ ksă, amâo mâo dưi pĕ mtah, sơnăn kơh kphê mâo hnơ̆ng tŭ jăk hĭn. Boh tŭ kơ mnuih ƀuôn sang jing mâo klei hriăm leh anăn kphê čhĭ mâo ênoh hĭn”.

Knăm mơak kphê Ƀuôn Ama Thuôt gưl tal 8 ruê̆ leh, klei găl kơ bruă mkra mjing kphê dưi pŏk. Hŏng knăm mơak, phung pla mjing srăng mâo thiăm klei hưn, klei hriăm čiăng lŏ dơ̆ng duh bi liê, kriê dlăng ana kphê jăk hĭn, hrui pĕ leh anăn mkra mjing kphê mâo hnơ̆ng tŭ jăk hĭn, mơ̆ng anăn čhĭ mâo ênoh hĭn.