Hlue si klei hâo hưn hlăm klei bi kƀĭn, ênhă kphê Việt Nam ară anei mâo êbeh 710 êbâo ha, mâo hnơ̆ng êbeh 1,8 êklăk ton. Hlăm anăn, Lăn Dap Kngư mâo êbeh 91% kơ ênhă leh anăn 93% kơ hnơ̆ng kphê kluôm ala. Bruă kphê mjing leh bruă mă leh anăn prăk hrui wĭt kơ êbeh 6 êtuh êbâo gŏ êsei ƀĭng ngă lŏ hma, hŏng 2 êklăk čô mnuih mă bruă, đru mđĭ kyar bruă duh mkra ala ƀuôn krĭng Lăn Dap Kngư, Yŭ Dưr leh anăn dŭm krĭng pla kphê mkăn hlăm kluôm ala. Việt Nam ară anei jing ala čar ba čhĭ kphê kơ ala tač êngao tal 2 êdei kơ Braxin leh anăn dôk tal sa kơ bruă ba čhĭ kphê Robsusta dlông rŏng lăn. Kphê Việt Nam ba čhĭ leh êbeh 85 ala čar leh anăn krĭng lăn. Thŭn 2022 prăk hrui wĭt mơ̆ng ba čhĭ kphê kơ ala tač êngao êbeh 4 êklai USD.

Khădah snăn, hlăm klei bi trông phung bi ala lač kphê Việt Nam lu jing ba čhĭ kơ ala tač êngao ka mkra mjng anăn ênoh ka yuôm. Bruă mkra mjing kƀĭn hlăm bruă ba yua jih hnơ̆ng klei găl mơ̆ng kphê ka mđing ôh kơ klei mđĭ kyar mtah leh anăn kjăp. Kyua anăn, čiăng mđĭ kyar kphê kjăp, êngao kơ krŏng kjăp hnơ̆ng boh mnga brei mđing lu hĭn kơ hnơ̆ng jăk čiăng ngă djŏ klei čiăng ba čhĭ kơ ala tač êngao ƀrư̆ hruê ƀrư̆ lu. Bạch Thanh Tuấn, K’iăng Khua Êpul hgŭm Kphê - Ca cao Việt Nam akâo brei hnưm ba mdah dŭm hnơ̆ng čuăn kphê hnơ̆ng čuăn.

“Ară anei Việt Nam dôk bi mĭn si ngă jing kphê hnơ̆ng jăk snăn hlăm klei kčĕ mơ̆ng hmei jing hnơ̆ng jăk mă hnơ̆ng čuăn mơ̆ng anôk bruă mnia blei London leh anăn New York jing hnơ̆ng čuăn snăn tơdah mkra mjing ti Dak Lak, ti Kon Tum, ti Sơn La snăn hnơ̆ng čuăn anei ăt kluôm rŏng lăn. Anăp truh ăt čang kơ sa klei mlih mrâo tơdah êlâo dih Việt Nam jing ala čar mâo hnơ̆ng kphê snăn ară anei jing hnơ̆ng jăk”

 Lu phung bi ala ăt brei thâo, hlăm bruă mkra mjing kphê, bi hgŭm mkra mjing jing sa hlăm dŭm hdră êlan kjăp kñăm mđĭ kyar kphê kjăp. Klei bi hgŭm kjăp mơ̆ng ƀĭng ngă lŏ hma truh hŏng dŭm knơ̆ng bruă mkra mjing srăng mjing sa bruă mkra mjing kphê rơ̆ng hnơ̆ng jăk, ngă djŏ klei čiăng kơ wăl hdĭp mda leh anăn mđĭ kyar sa hdră kjăp.  Mbĭt anăn, mđĭ ktang ba yua kdrăp mrâo hlăm bruă mkra mjing, hlue ngă bruă lŏ hma čiăng mđĭ ênoh yuôm mơ̆ng bruă kphê. Nguyễn Quang Tin, K’iăng Khua Anôk bruă kreh knhâo kdrăp mrâo, Phŭn bruă lŏ hma mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang kčĕ:

“Drei čiăng mjing dŭm krĭngpla mjing kphê doh hŏng hdră ksiêm dlăng leh anăn bi hrŏ djah djâo ba yua êa pui êwa čuh mkra mjing hlue ngă bruă lŏ hma kjăp, bruă anei jing yuôm bhăn snăk. Dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng drei mâo jing kphê snăn drei yua jăk. Khădah snăn dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng mkăn mơ̆ng kphê snăn ară anei mâo dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng mrâo drei dưi ba yua jăk hĭn dŭm mta anei čiăng kjăp hĭn.”

Mđing kơ klei lông dlăng mơ̆ng Việt Nam tơdah bi msir mgaih plah wah mđĭ kyar bruă duh mkra- wăl hdĭp mda hlăm hdră mkŏ mjing bruă mnơ̆ng dhơ̆ng leh anăn kphê Việt Nam hnơ̆ng jăk mguôp hŏng klei mđĭ kyar mtah leh anăn mđĭ kyar kjăp. Nguyễn Mai Hương, K’iăng Khua Anôk bruă mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang, Anôk bruă hdră êlan leh anăn mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang, Phŭn bruă lŏ hma leh anăn mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang mâo klei blŭ:

“Êngao kơ bruă djŏ hdră bhiăn hlăm bruă mnia blei mkra mjing kphê snăn mnơ̆ng dhơ̆ng kphê hnơ̆ng jăk brei ngă djŏ klei čiăng hnơ̆ng čuăn lu ala čar kơ bruă răng mgang wăl hdĭp mda amâodah bruă klam ala ƀuôn djŏ tuôm kơ klei yua mnuih mă bruă leh anăn yua pui kmlă mra mjing, bi hrŏ carbon.”

 Mbĭt hŏng anăn, hlăm klei bi kƀĭn, phung bi ala lu ala čar kah mbha thiăm klei hâo hưn kơ klei čiăng leh anăn anôk bruă kphê mơ̆ng dŭm anôk bruă ba čhĭ kphê dlông rŏng lăn, dŭm klei găl kơ mnơ̆ng dhơ̆ng kphê Việt Nam. Blŭ hrăm klah čŭn klei bi trông, Khua phŭn bruă lŏ hma leh anăn mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang Lê Minh Hoan bi mni dŭm klei blŭ mguôp mơ̆ng phung bi ala hlăm klei bi kƀĭn. Mbĭt anăn, Khua phŭn bruă Lê Minh Hoan mtă kơ dŭm alŭ wăl, anôk bruă duh mkra, pô mkra mjing kphê brei dlăng mđĭ ênoh kphê amâo djŏ knŏng mkra mjing kpŭng kphê ôh ƀiădah lŏ jing ênoh yuôm dhar kreh ba yua. Kyua anăn, brei mkŏ mjing dhar kreh kphê Việt Nam čiăng atăt gai bruă kphê jing sa hdră bi mguôp lu ênoh yuôm, čiăng kơ phung pla kphê dưi kah mbha ênoh yuôm lu hĭn hlăm hdră bruă kphê.

“Drei bi mguôp bruă dhar kreh mbĭt jing ba mđĭ ênoh yuôm. Dhar kteh mphŭn mơ̆ng ƀĭng ngă lŏ hma, truh kơ dŭm anôk bruă duh mkra, phung mbha. Drei srăng bi mguôp jing 1 pŏk rup. Snăn, drei amâo djŏ knŏng čhĭ kphê ôh ƀiădah čhĭ wăt dhar kteh, wăl dhar kreh Lăn Dap Kngư dliê kmrơ̆ng. Drei ktŭng sa êpul mnuih hriê ti Lăn Dap Kngư lu hĭn leh anăn ba Lăn Dap Kngư nao kbưi hĭn hŏng anăn knăl mbĭt khpê Việt Nam”./.