Mkra mjing lehanăn kriê pioh mnơ̆ng ƀơ̆ng mtah hŏng hdră mđam msăm (mđam mtah)
Thứ năm, 14:39, 08/12/2022 VOV Tây Nguyên VOV Tây Nguyên
VOV4.Êđê -Hŏng ƀĭng ngă lŏ hma snăn bruă bi mđam msăm mnơ̆ng ƀơ̆ng hlăm mnơ̆ng rông amâo lŏ dleh dlan ôh. Khădah snăn, hdră mkra mjing leh anăn rơ̆ng mnơ̆ng ƀơ̆ng đam msăm si ngă snăn amâo djŏ grăp čô thâo sơăi ôh.

 

Mđăm msăm mnơ̆ng ƀơ̆ng mtah jing gư̆ ktang jih jang mnơ̆ng ƀơ̆ng dưi đĭ mâo kpei hlăm anôk amâo mâo êwa čiăng kriê pioh mnơ̆ng ƀơ̆ng mtah hlăm sa wưng sui, mnơ̆ng ƀơ̆ng dôk jăk amâo mâo klei jhat ôh

-Dŭm knhuang mkra msĕ snei:

Mprăp ƀăng mđam: Ruah anôk giăm hŏng wả rông mnơ̆ng, čiăng kơ găl ênưih klei dŭ mnơ̆ng. Ruah sa anôk lăn thu, anôk amâo mâo hram êa mơ̆ng êngao mŭt hlăm ƀăng mđam ôh.

Tui hlue hŏng klei dưi mkra, klei thâo mâo mơ̆ng mdê bi gŏ sang srăng mkra ƀăng mđam, ƀăng klia, ƀăng lăn mang, amâodah hŏng tônô amâodah klŭng kdô...

Boh prŏng ƀăng mđam, drei bi mka tĭng kñăm dưi mgơ̆ng ênoh mnơ̆ng ƀơ̆ng djăp kơ mnơ̆ng rông hlăm wang mơ̆ng 10 - 15 hrue/ƀăng, grăp met kip anôk mđam dưi mgơ̆ng hlăm brô 600kg mnơ̆ng ƀơ̆ng mđam mtah.

 

Mnơ̆ng dôk mtah: Dŭm mta rơ̆k pla (Rơ̆k mbô, ana kuê, rơ̆k Ghinê), djah mơ̆ng ana mnơ̆ng drei pal mjing (ana ktơr leh đăk ktơr mda, êdŭk kbâo, djah ana êtak lăn...). Hnơ̆ng êa jing djŏ kơ mnơ̆ng pioh mđam jing 65 - 75%. Mnơ̆ng mtah ba mđam brẻi bi doh, lehanăn jing dôk jăk sơăi. Mnơ̆ng ƀơ̆ng mtah khăt đ’đŭt (5-10cm) čiăng dưi kpĭ bi jăk.

Mnơ̆ng mkăn: Amlơ̆k brai, kpŭng ktơr, kpŭng hbei ƀlang, hră, êa kbâo leh riă hŏng mta jăk.

Hdră mđam: Knhuang tal1: Siap sa tal adrăng krô, 5 kg/m2 tur ƀăng.

            Knhuang tal 2: Siap bi tal mnơ̆ng dôk hrông, mtah hŏng boh kpal 20 - 30cm, pruê hra asăr lehanăn amlơ̆k (Mbha bi knar kơ grăp tal), leh anăn jeh bi ktang.

              Knhuang tal 3: Lŏ dơ̆ng dŭm tal mseư si bi êdah leh kơ dlông tơl bi bŏ ƀăng lehanăn kdơ̆ng hĭn boh ƀăng hlăm brô 30cm, lehanăn jeh bi kjăp.

            Knhuang tal 4: Leh bŏ ƀăng mđam snăn guôm hŏng nilon nah dlông, lehanăn lŏ guôm hŏng añuê mnan, hyuă kjăp jŭm gah găn lehanăn đal hŏng mnơ̆ng ktrŏ, amâo mâo brei êa, amâodah kkuih, lir ksê, mŭt hlăm ƀăng mđam ôh.

Mă yua mnơ̆ng ƀơ̆ng leh mđam: Leh mđam mâo 3 hrue kăm, mnơ̆ng leh mđam mâo mnâo ƀâo mngưi, mâo klei msăm, amâo mâo klei čăt oh ôh, dưi mă yơh brei mnơ̆ng rông drei ƀơ̆ng, hwai mă lehanăn lui jih anôk čăt oh nah dlông mbah ƀăng mđam, bi hriăm mnơ̆ng drei rông ƀơ̆ng ƀrư̆ ƀrư̆, mơ̆ng ƀiă truh kơ lu. Tơdah jih jang mnơ̆ng leh mđam jing jăk kơ mnơ̆ng drei rông mnơ̆ưng rông dưi ƀơ̆ng ƀrư̆ ƀrư̆ truh mơ̆ng 5-7kg/hrue. Mčiêm mnơ̆ng rông ƀơ̆ng mnơ̆ng leh mđam bi lŭk mbĭt hŏng mnơ̆ng ƀơ̆ng mkăn.

 

Adrăng: Anei jing mnơ̆ng ƀơ̆ng mkra adôk asei hgăl kơ êmô kbâo ƀơ̆ng, lehanăn hdră mđam mâo ngă snei:

2.1Knhuang tal 1: Urê lehanăn čŭr dưi bi hlai hlăm êa  bi tar.

Knhuang tal 2: Siap bi tal adrăng êpih (hlăm brô 20 cm) rồi tưới đều nước lehanăn krih êa bi tar urê/čŭr, mbliư̆ adrăng bi tar, jua hŏng jơ̆ng jeh bi ktang, Leh kơ anăn lŏ dơ̆ng ngă snăn.

Knhuang tal 3: Tlŭm hŏng nilon nah dlông bi krĭp, amâo mâo brei êwa mŭt, êa kma lehanăn êwa amoniak (NH3) kbiă kơ tač ôh.

Tơdah mđam hlăm klŭng: Diih dăp bi tal adrăng kpal 20cm ti tur ƀrĭk amâodah dlông mnal nilon, leh kơ anăn krih êa ure lehanăn čŭr leh bi lŭk bi kma msah tar hlăm adrăng, dŭm tal kơ gŭ dŭm tal nah gŭ krih ƀiă hĭn mkă hŏng tal dlông, kyua êa êbeh srăn kma truh kơ dŭm tal nah gŭ. Leh krih êa kơ adrăng bi tar leh kơ anăn jeh mnơ̆ng anăn hlăm klŭng mnan, jeh bi ktang leh anăn kă hĕ. Dưm jih jang klŭng anăn hlăm anôk doh, amâo mâo mđiă ôh, hjan ôh.

Ba yua mnơ̆ng ƀơ̆ng leh mđam anăn:

Leh mđam hlăm brô 2 hrue kăm (yan hlơr) amâodah 3 hrue kăm (yan puih) dơ̆ng mă yơh adrăng brei mnơ̆ng rông ƀơ̆ng. Bi hriăm mnơ̆ng rông ƀơ̆ng ƀrư̆ ƀrư̆, mơ̆ng ƀiă, bi lŭk mbĭt hŏng mnơ̆ng ƀơ̆ng mkăn jing mnơ̆ng diñu khăp ƀơ̆ng hĭn, êdei anăn srăng brei ƀơ̆ng dơ̆ng lu ƀrư̆ ƀrư̆. Dưi mă adrăng leh mđam dưm ti anôk êđăp hlăm brô sa mmông čiăng kơ mnâo đuĕ hĕ đa đa. Mnơ̆ng rông thâo ƀơ̆ng adrăng leh mkra mjing knư̆ lu knư̆ jăk, ƀiădah ăt ăt lŏ hiu phưi ƀơ̆ng čiăng dưi mâo ƀơ̆ng rơ̆k mtah mơh hlăm grăp hrue.

VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC