VOV4.Êđê- Dŭm krĭng pla boh durian ti Dak Lak mprăp mŭt hlăm yan hrui êmiêt phŭn. Anei jing wưng Hră mtrŭn kơ bruă ksiêm dlăng boh durian mŭt hlăm wăl anôk mnia mblei China dưi bi mklă, pŏk êlan kơ mta boh anei dưi ba čhĭ klă anăP. Ti kdriêk Krông Pač, krĭng mâo lu anôk bruă duh mkra nao hrui blei, ba čhĭ boh durian mrô sa mơ̆ng čar Dak Lak, ƀuh leh ai êwa mrâo ti anăp klei jăk găl anei.

Wăt tơdah ka truh ôh yan pĕ sĭt ƀiădah đang boh durian êbeh 2 ha mơ̆ng gŏ sang amai Lê Thị Thanh Thúy ti ƀuôn Jung, să Ea Yông, kdriêk Krông pač, čar Dak Lak mâo nanao phung nao akâo blei grăp hruê. Amai Thúy brei thâo: ênoh boh durian dôk đĭ grăp hruê, leh anăn dôk ti hnơ̆ng giăm 50 êbâo boh/1kg, lu hĭn dua blư̆ mkă hŏng yan êlâo. Hnơ̆ng ênoh anei djăp lŏ mbŏ kơ bruă hnơ̆ng boh mnga hrŏ kyua adiê hjan amâo djŏ yan hlăk ana bi mnga. Amai Thúy čang hmăng bruă dưi ba čhĭ kơ ala tač êngao srăng đru kơ ênoh boh durian lŏ dơ̆ng đĭ:

“Ară anei knŭk kna bi siñê leh klei kuôl kă snăn gŏ sang kâo mơak snăk, ƀĭng ngă lŏ hma mơak mơh. Thŭn dih mâo sang čhĭ knŏng mâo 20 êbâo prăk, 22, đa đa čhĭ 25 êbâo prăk hlăm kg bi thŭn anei snăn lu hĭn dua blư̆. Ênoh snei ƀĭng ngă lŏ hma hmei gĭr duh bi liê hbâo pruê, hbâo doh čiăng ba čhĭ kơ ala rač êngao bi djăp hnơ̆ng čuăn. Bi sui hŏng anei, knŏng čhĭ kơ phung mnia blei, ti anôk digơ̆ lŏ ba čhĭ pô kăn thâo rei, bi ênoh amâo hơĭt ôh”.

Durian jing ana pla mjing mâo ênoh bruă duh mkra lu kơ mnuih ƀuôn sang Dak Lak

Amâo djŏ knŏng phung pla boh durian ôh, dŭm anôk bruă hrui blei, mkra mjing boh durian ăt mơak snăk leh Hdră mtrŭn dưi bi siñê. Hlue si Lê Anh Trung, Khua klam bruă krĭng pla mjing Knơ̆ng bruă ba čhĭ kơ ala tač êngao Dũng Thái Sơn, ti să Ea Kênh, kdriêk Krông Pač, čar Dak Lak: Anei jing klei găl hŏng dŭm anôk bruă ba čhĭ boh durian kơ ala tač êngao. Kyua êlâo kơ mâo Hdră mtrŭn, wăt tơdah anôk bruă duh mkra mkŏ mjing leh hdră bi hgŭm leh anăn ngă hră mơar mkăp mrô pla mjing, ƀiădah boh durian ăt knŏng ba čhĭ kơ ala tač êngao hŏng phung mnia blei đơđiêt, găn lu phung lŏ hiu mnia lŏ mmđĭ ênoh:

“Mơ̆ng thŭn 2020, hmei ăt bi hgŭm mkŏ mjing leh krĭng pla mjing hŏng 33 mrô krĭng pla mjing kơ 1.160 ha. Mbĭt anăn hmei mâo 9 anôk đŭng hủh hŏng êngă sang mkra mjing giăm 60 ebâo m2, dưi đru kơ bruă hrui blei dŭm krĭng bi hgŭm hŏng hmei mâo hnơ̆ng 2 êtuh êbâo ton hlăm grăp thŭn. Truh wưng ară anei, hmei bi hgŭm leh hŏng 20 êpul hgŭm bruă hŏng hnơ̆ng êbeh 6.000 ha. Hlăm anăn, hdră bi leh hră mơar kơ krĭng pla mjing čiăng dưi mkăp mrô krĭng pla mjing snăn hmei bi leh hră mơar êbeh 2.500 ha”.

 Hlue si klei ksiêm yap, Dak Lak ară anei mâo giăm 1.700 ha boh durian, hlăm anăn mâo 15 êbâo ha wưng pĕ boh, hnơ̆ng mâo 140 êbâo ton. Kah knar grăpthŭn mâo truh 70% hnơ̆ng boh durian Dak Lak ba čhĭ kơ China hlue si êlan mnia blei. Hlăm anăn, Krông Pač jing sa hlăm dŭm krĭng mâo ênhă boh durian prŏng hĭn hŏng êbeh 4 êbâo ha, hnơ̆ng thŭn dih hlăm brô 50 êbâo ton. Ngô Thị Minh Trinh, K’iăng Khua Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa kdriêk Krông Pač brei thâo: anăn knăl boh durian Krông Pač dưi mgang. Kdriêk srăng ba yua jăk klei găl pŏk mơ̆ng bruă mnơ̆ng dhơ̆ng anei dưi ba čhĭ kơ ala tač êngao klă sĭt:

“Leh Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa kdriêk Krông Pač mâo Knơ̆ng bruă kriê dlăng klei knhâo bi mklă anăn knăl bih durian êpul lu. Kdriêk hâo hưn hŏng mnuih ƀuôn sang mđĭ ktang čiăng mđĭ hnơ̆ng jăk boh durian, čiăng kơ leh ba čhĭ kơ tač êngao snăn brei rơ̆ng klei mtă mơ̆ng tĭng blei. Leh anăn hlăm wưng êgao, kdriêk ăt mđĭ mkŏ mjing dŭm hnơ̆ng čuăn msĕ si hnơ̆ng čuăn Vietgap, leh anăn tă hdră kơ mnuih ƀuôn sang hdră pla doh. Êngao anăn, kdriêk lŏ dơ̆ng čih anăn krĭng pla mjing, ară anei kdriêk mkăp leh 1.040 ha mrô krĭng pla mjing leh anăn hmei ăt lŏ dơ̆ng kčĕ mkăp hlăm brô 1 êbâo ha dơ̆ng”

Durian mprăp ba čhĭ kơ ala tač êngao

Vũ Văn Côn, K’iăng Khua Knơ̆ng bruă lŏ hma- mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang čar Dak Lak brei thâo: Wăt tơdah čiăng ba čhĭ kơ China, boh durian Việt Nam brei ngă djŏ klei čiăng kơ êđăp ênang mnơ̆ng ƀơ̆ng, amâo mâo êbeh hnơ̆ng êa drao krih kơ ana pla mjing, đŭng hruh djŏ hdră kčah. Klei hâo hưn ba čhĭ kơ ala tač êngao brei bi ênŭm anăn anôk bruă duh mkra, mrô krĭng pla mjing, anôk đŭng hruh. Êngao anăn, sĭt pla mjing, anôk bruă duh mkra, mnuih ƀuôn sang brei ngă djŏ klei čiăng kơ klei čih bruă pla mjing, hră mơar mkra mjing leh anăn dŭm hdră bruă kruê dlăng hnơ̆ng doh boh êlâo kơ pĕ mơ̆ng China kčah. Bruă boh durian Việt Nam dưi ba čhĭ kơ China jing bruă yuôm bhăn hŏng krĭng pla boh durian ti čar. Vũ Văn Côn brei thâo:

“Êlâo dih mâo dưi ba čhĭ klă sĭt ôh, ară anei mâo hră mơar klă sĭt kyua anăn tơdah boh durian djăp hnơ̆ng čuăn srăng dưi ba čhĭ jih amâodah ƀiă êdi 70% hnơ̆ng boh srăng dưi ba čhĭ kơ China kyua lŏ mâo wăt klei găl mkăn, ƀiădah klă sĭt hnơ̆ng boh ba čhĭ kơ China srăng dưi mđĭ lu leh anăn ênoh srăng đĭ mơh”.

Pô mblang: H’Zawut Ƀuôn Yă