VOV4.Êđê - Ho\ng klei wa\l anôk tông c\ing c\har [rư\ hruê [rư\ amâo lo\ mâo ôh leh ana\n [rư\ luc\ ram, sna\n klei  du\m êpul tông c\ing mơ\ng phung hđeh ti du\m [uôn sang hla\m c\ar Daklak, klei m’ai ho\ng mta tông djuê ana anei jing leh klei năng dla\ng myuôm leh ana\n bi mpu\ êdi. Ho\ng phung êdam, hđeh êla\k ti [uôn M’Du\k, phường Êa Tam, [uôn pro\ng {uôn Ama Thuôt, ai tiê m’ai đru leh kơ phung hđeh c\ia\ng hria\m brua\ tông c\ing leh ana\n mphu\n  mâo leh klei tu\ jing tal êlâo, bi mđ^ ai tiê đa\o knang lo\ dơ\ng mâo hmư\ ênai c\ing mơ\ng [uôn sang kwang kơ gưl tal mnuih êdei.

Phung hđeh hriăm tông ksă êmă hluê si klei ktrâo mtô mơ\ng pô thâo mbruă Ama P^t (Y-Hiu Niê Kdăm)

Leh ênai ]ing kram kwang bi kđra\p, hmư\ m’ak m`ai, klei `u\t hê` hlăm gưl tal êlâo đ^ hlăm tac\ mdah mơ\ng du\m phung êpul tông ]ing hđeh êdam [uôn M’Du\k jih mliêt yơh. Khă gơ\ thu\n adôk điêt, [ia\dah klei tông mơ\ng phung hđeh mâo phung thâo mbruă dla\ng bi myuôm kơ hnơ\ng thâo tông ]ing, hdră mdei mă ênhiang tông, amâo mdê ôh ho\ng phung leh thâo mbruă mâo lu klei thâo tông leh ana\n hdră hưn mdah sui thu\n. Klei tông anei mâo mă leh klei pah mnẻhmô 3 hlăm tuôr bi lông gưl wa\l leh ana\n dưi hro\ng ruah nao bi lông gưl knhal tui] ti hruê knăm m’ak dhar kreh bi lông ktang mjuăt asei mlei du\m djuê ana [uôn pro\ng {uôn Ma Thuột mko\ mjing hruê 10/3 mrâo êgao. Y - Wa\n Êban,  sa ]ô hđeh hlăm êpul tông ]ing brei thâo: dưi tông hlăm tac\ mdah, bi lông di amiêt awa leh thâo mbruă mâo lu klei thâo ti du\m [uôn mkăn, klei khăp ]ia\ng mơ\ng phung hmei ho\ng ênai ]ing mse\ si dưi bi mđ^ h^n:

“ Asei mlei kâo ăt mse\ mơh ho\ng phung hđeh mkăn ăt adôk mâo lu klei ng^ ngư\ kyua adôk điêt leh ana\n jing gưl tal êlâo bi ala kơ du\m boh [uôn sang pô nao bi lông. {uh hơ\k m’ak êdi leh ana\n hưn ktưn leh dưi ga\n hgao du\m phung tông c\ing mơ\ng du\m boh [uôn mkăn ]ia\ng dưi hriê kơ klei bi lông anei. Kâo ]ang hmang hlăm êdei ana\p êpul tông ]ing srăng đ^ kyar ]ia\ng dưi kriê kjăp knhuah dhar kreh mơ\ng djuê ana Êđê mơ\ng đưm hlo\ng truh kơ ara\ anei lehana\n amâo mâo lui dhar kreh mơ\ng djuê ana Êđê pô [rư\ lui] ram ôh”.

Êpul hđeh tông ]ing [uôn M’Du\k tông hla\m hruê knăm m’ak dhar kreh Mjua\t ktang asei mlei du\m djuê ana [uôn pro\ng {uôn Ma Thuột.

Dưi mko\ mjing sui ho\ng anei giăm 3 thu\n, êpul tông ]ing hđeh dam [uôn M’Du\k ara\ anei mâo 12 ]ô mơ\ng 9 truh kơ 17 thu\n hluê hriăm leh ana\n tông hưn mdah hlăm du\m knăm m’ak. Grăp hruê kăm, phung hđeh hlăm êpul pioh hlăm brô 2 – 3 tlam ]ia\ng lo\ w^t hriăm du\m ênhiang tông pioh thâo raih h^n.

Y- Liăng Niê Kdăm, mnuih điêt thu\n h^n êdi hlăm êpul lac\, kâo mâo hriăm tông ]ing mơ\ng hla\k mrâo hriăm adu\ 1. Ara\ anei kâo thâo tông du\m boh ]ing hlăm r^ng ]ing:

“ Êlâo kơ hriăm tông ]ing, snăn kâo hriăm pe\ bro#, kâo hmư\ ênai gơ\. Tal êlâo kâo amâo dưi mu\t hlăm êpul ôh, êdei knăn kâo ]ia\ng êdi anăn am^ kâo nao akâo kơ nai brei kâo mu\t hlăm êpul tông. Mơ\ng leh mu\t hlăm êpul kâo thâo tông jih du\m boh ]ing”.

Pô thâo mbruă Ama P^t pô mtô adu\ tông ]ing hđeh êdam [uôn M’Du\k yăl dliê, `u [uh hơ\k m’ak êdi kyua hđeh pô mtô [rư\ hruê [rư\ đ^ kyar leh ana\n khăp ]ia\ng kơ kdrăp pe\ tông đưm mơ\ng djuê ana pô. Ho\ng `u, ênai ]ing mse\ si mngăt êwa mơ\ng mnuih Êđê snăn `u mpu\ mđ^, ]ia\ng lo\ mtô lu h^n kơ du\m hđeh gưl êdei ana\p.

Hlăm êbeh 10 thu\n êgao, mâo du\m pluh êpul tông ]ing hđeh êdam mnuih [uôn sang Êđê ti du\m boh [uôn mơ\ng `u mtô, thâo tông raih du\m mta klei tông leh ana\n nao hưn mdah ti lu anôk hlăm leh ana\n êngao ]ar. Bohnik gơ\ ti [uôn M’Du\k [uôn sang `u, mơ\ng thu\n 2004 truh kơ ara\ anei, lu êpul tông ]ing hla\k ai, hđeh dưi lo\ dơ\ng ]uê leh ana\n mâo ba w^t leh boh tu\ dưn hlăm du\m klei bi lông ti du\m gưl, klei ana\n mse\ si lo\ đru mđ^ ai ktang leh ana\n ba klei m’ai ]ia\ng `u lo\ dơ\ng kriê pioh mngăt êwa ]ing ]har lăn Dap Kngư:

“ Tal êlâo lu phung hđeh [uh anei jing knhuah dhar kreh ja\k siam mâo mă hjăn păn mơ\ng djuê ana pô leh ana\n bohnik gơ\ hlăm thu\n anei mâo lu am^ ama phung hđeh riêng gah nao ]ih ana\n kơ anak pô hluê hriăm, anăn kâo dưi krơ\ng kjăp ênoh hđeh hluê hriăm, [rư\ hruê [rư\ lu h^n. Kyua tơdah pô amâo ]ia\ng mtô ôh kơ gưl phung hđeh êklăk 1 êpul tông ]ing 7 ]ô mnuih bi lui] mơ\ng 3 truh kơ 4 thu\n mơh dưi thâo lehana\n hiu duah mnuih hria\m ăt jing dleh mơh”.

Ti [uôn M’Du\k hruê anei, klei khăp m’ai ho\ng brua\ tông ]ing leh ana\n lo\ mtô kriê pioh ]ing ]har lar bra leh truh kơ lu gưl mnuih. Amâo djo\ kno\ng phung hlăk ai, hđeh êlăk ôh khăp ]ia\ng lehana\n hriăm tông ]ing, [ia\dah wa\t ho\ng phung am^ ama digơ\ ăt bi mđing mơh, nao ai brei anak aneh pô hriăm, mđ^ ai tiê tơdah phung hđeh nao bi lông. Y-Ninh Êban, kha\ng iêu jing Ama H’Nuar mâo anak nao hria\m hlăm êpul tông ]ing brei thâo: grăp blư\ anak nao bi lông, `u khăng dăp hruê mmông nao mb^t ]ia\ng mđ^ ai tiê kơ kluôm êpul, klei ana\n mjing klei siă suôr ama anak `u ăt mse\ mơh mtă mtăn kơ anak khăp ]ia\ng kơ du\m boh tu\ djuê ana pô đưm:

“ Hmei jing am^ ama di`u, hmei hơ\k m’ak êdi dưi mâo nai mtô mse\ si Y Hiu tu\ ju\m leh ana\n mtô brei kơ phung anak ]ô jih ai tiê hlăm klei tông ]ing, bi mje\ bruă dhar kreh, ăt ]ia\ng hdơr w^t kơ du\m ênuk gư\ êlâo dih. Ara\ anei hmei jing phung am^ ama di`u ăt hơ\k m’ak hriê ti anôk bi lông ho\ng phung anak ]ô leh ana\n ]ia\ng mđ^ ai tiê phung anak ]ô lehana\n đru mguôp klei hơ\k m’ak ho\ng kluôm êpul”.

Mơ\ng klei khăp ]ia\ng leh ana\n tui hriăm ksă êmă, adu\ hriăm tông ]ing phung hđeh ti [uôn M’Du\k hlăk [rư\ lo\ dơ\ng ]uê ba du\m boh tu\ djuê ana pô đưm mơ\ng ênuk gưl aê ama nao êlâo hluê ho\ng du\m klei tông ]ing mơ\ng phung hđeh leh mâo hriăm. Phung hđeh srăng jing phung lo\ dơ\ng ]uê pioh ]ia\ng ênai ]ing Êđê lo\ dơ\ng đ^ kwang nanao ti kr^ng ]ư\ dliê Dap Kngư./.

H’Mrư pô ]ih mkra