VOV4.Êđê - Bi êdah brua\ jing pô nao êlâo, ba ako\ su\ng adru\ng mơ\ng phung êdam êra, lu phung đoàn viên, êdam êra ti Daklak jho\ng kmla\n ba yua leh hdra\ kdra\p nga\ brua\ kreh knhâo hla\m brua\ duh mkra pla mjing, bi hgu\m mko\ mjing êpul brua\ lehana\n hợp tác xã, đru mguôp bi mlih hdra\ duh mkra pla mjing, mđ^ kyar brua\ duh mkra, hgu\m kngan mb^t ho\ng alu\ wa\l nga\ bi leh hdra\ k`a\m mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo.

Grăp thu\n amai Lã Thị Thanh Tuyền, 29 thu\n ti [uôn Triết, să Dur Kmăn, kdriêk Krông Ana, ]ar Daklak pla 3 ha hbei tao mjeh Nhật Bản, mâo hrui w^t prăk mnga hlăm brô 300 êklăk prăk. Amâo djo\ kno\ng ba w^t boh tu\ dưn kơ go\ êsei amai Tuyền đui] ôh, bruă pla hbei tao lo\ đru mguôp msir mghaih bruă mă kơ 5 ]ô mnuih, ana\n jing ka yap ôh ênoh mnuih ngă bruă hluê yan.

Amai Tuyền brei thâo, mơ\ng hdră bruă ba du\m gru hmô mđ^ kyar mnơ\ng pla mơ\ng bruă đoàn să, `u [uh leh ana\n thâo kơ hbei tao Nhật Bản. {uh hbei anei djo\ guôp ho\ng lăn ala leh ana\n yan adiê ti alu\ wa\l, thu\n 2013, `u jho\ng kmlănlo\ ma\ ]an 20 êklăk prăk duh bi liê ba pla 8 sào hbei tao. Kyua ka thâo hdră pla, anăn yan tal êlâo hbei đ^ jing awa\t, mâo lu hluăt [ơ\ng mnơ\ng ngă, amai Tuyền lui] liê 30 êklăk prăk. Amâo mâo êdu ai, du\m thu\n êdei kơnăn, tui hriăm hlăm hră klei mrâo, `u nao hriăm  hdra\ pla dla\ng kriê hla\m du\m kr^ng pla hbei tao ti ]ar Lâm Đồng, leh ana\n blei ba mjeh w^t pla leh ana\n po\k mlar ênhă pla hluê mdê bi thu\n:

“ Tal êlâo kyua pô ka thâo hdră pla, tal 2 dơ\ng jing pô thâo klă anôk ba ]h^. Kâo tui hriăm hlăm hră klei mrâo leh ana\n ho\ng phung [^ng găp riêng gah leh ana\n du\m go\ êsei digơ\ pla hbei mơ\ng êlâo, anăn pô ksiêm hriăm kơ hdră pla. Gưl mrâo anei nao pla êpul lu, snăn ăt mâo lu mnuih êmuh ya ngă hbei sang amai mboh lu, anăn kâo ăt la] tal 1 jing hdră kriê dlăng leh ana\n tal 2 jing kyua mjeh hrue# hbei, hrue# hbei bi mâo hnơ\ng jăk”.

Bi Nguyễn Quốc Cường, 29 thu\n ti să Ya Tờ Mốt, kdriêk Êa Sup, ]ar Daklak, pô kriê dlăng Hợp tác xã Mmao leh ana\n bruă pla mjing brei thâo: `u khăp ]ia\ng kơ mmao adrăng mơ\ng leh gưl nao ]hưn dlăng tui hriăm gru hmô pla mmao ti kdriêk Krông Ana, ]ar Daklak. {uh mmao adrăng đ^ jing jăk, adrăng mâo leh hlăm să, `u mâo klei m^n mguôp mb^t ho\ng phung êdam êra mkăn mko\ mjing hợp tác xã, đru mguôp msir mghaih bruă mă kơ phung đoàn viên, mko\ mjing ana\n knăl “ mmao adrăng Êa Sup”, rơ\ng mâo nanao anôk ba ]h^ mmao.

Khă gơ\ mrâo mko\ mjing, [ia\dah truh kơ ara\ anei, hợp tác xã Mmao leh ana\n bruă lo\ hma mơ\ng Nguyễn Quốc Cường pô kriê dlăng mâo 12 ]ô mnuih, msir mghaih bruă mă nanao đrông kơ êbeh 30 ]ô mnuih. Ênoh prăk hrui w^t mơ\ng ako\ thu\n truh kơ ara\ anei êbeh 500 êklăk prăk, hnư hrui w^t yap mdu\m hlăm 1 ]ô mnuih êbeh 5 êklăk prăk hlăm 1 mlan.Cường brei thâo, mb^t ho\ng bruă po\k phai anôk pla bi pro\ng, ana\p anei hợp tác xã srăng lo\ mđ^  du\m mta bruă ngă leh ana\n mta djuê mjeh mmao pla:

“ Ara\ anei ênoh mnuih ngă bruă adôk [ia\ leh ana\n ênoh mmao hrui w^t ka lu mơh, lu êdi ba ]h^ jing mmao mtah, bi êdei ana\p, leh ênoh mnuih ngă bruă đ^ h^n, srăng nao kơ brua\ [hu bi mthu. Ara\ anei ênoh mmao ba ]h^ hlăm sang ]ơ mnia ka lu ôh leh ana\n hlăk dôk k[ah, leh ana\n ênoh ênil h’^t sa hnơ\ng mơ\ng 60 – 80 êbâo prăk hlăm 1 kg tui hluê si wưng, leh ana\n ênoh c\ia\ng blei [ơ\ng ti Daklak ăt dôk lu”.

K`ăm mđ^ lar bruă su\ng adru\ng, ba ana\p mơ\ng phung êdam êra hlăm klei hluê ngă mđ^ kyar bruă duh mkra, yang [uôn ti alu\ wa\l, du\m thu\n êgao, Anôk g^t gai bruă đoàn du\m gưl ]ar Daklak po\k ngă bi mlih leh hdră bruă “ Hrăm mb^t ho\ng phung êdam êra mphu\n mko\ kơ bruă duh [ơ\ng” ho\ng lu bruă ngă mse\ si: mko\ mjing đru k]e\ klei nga\ bruă, hưn mthâo bruă ma\ kơ phung đoàn viên êdam êra, đru brei prăk mphu\n bruă duh [ơ\ng kơ du\m hdră bruă phung êdam êra mđ^ kyar bruă duh mkra, po\k adu\ hriăm mjuăt, ba yua hdră mnê] nga\ brua\ mrâo mrang kơ phung hlăk ai kr^ng [uôn sang; Mguôp mb^t ho\ng Knơ\ng prăk dlăng ba yang [uôn ]ar kriê dlăng phu\n prăk brei ]an kơ phung hlăk ai. Kno\ng mơ\ng ako\ thu\n truh kơ ara\ anei, du\m gưl bruă đoàn ]ar Daklak mđup brei leh 8 hnư prăk đru mphu\n kơbruă duh [ơ\ng ho\ng ênoh mâo 160 êklăk prăk, mko\ mjing leh ana\n hưn mdah [o# mta 3 hợp tác xã  phung êdam êra. Kyua ana\n, [rư\ hruê [rư\ mâo lu phung đoàn viên dưi mâo ]an prăk mnga hdjul, jho\ng kmlăn ai tiê duh bi liê mđ^ kyar bruă duh mkra.

Vũ Văn Đông, K’iăng khua Knơ\ng bruă Lo\ hma leh ana\n Mđ^ kyar kr^ng [uôn sang, Khua Adu\ bruă g^t gai brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang ]ar Daklak t^ng dlăng, du\m gru hmô bruă duh mkra phung êdam êra đru mguôp leh ho\ng alu\ wa\l ngă rue# leh du\m hnơ\ng ]ua\n mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo:

“ Jih jang du\m bruă mơ\ng Đoàn êdam êra, bohnik gơ\ mko\ mjing du\m gru hmô pla mjing êdah kdlưn mâo ba w^t boh tu\ dưn. Ho\ng boh tu\ dưn si be\ ngă ]ia\ng iêu la] kơ phung êdam êra hlăk ai bi su\ng adru\ng hluê ngă brua\ mko\ mkra [uôn sang mrâo, mko\ mjing [uôn sang [rư\ hruê [rư\ sah mdro\ng leh ana\n siam ja\k. {rư\ [rư\ mđ^ kyar klei hd^p mda mnuih [uôn sang ngă lo\ hma, bohnik gơ\ ti kr^ng taih kbưi. Kyua ana\n hmei [uh klă snei, ho\ng phung đoàn viên êdam êra ]ar Daklak hlăm du\m thu\n êgao ngă leh jăk leh ana\n mâo klei tu\ myuôm êdi hlăm bruă hluê ngă hdră bruă bi hgu\m mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo”.

Ho\ng klei hur har tui hriăm leh ana\n ba yua hdră mnê] nga\ brua\ mrâo mrang hlăm bruă knua\, jho\ng kmlăn hluê ngă du\m gru hmô bi hgu\m duh mkra, lu phung êdam êra ti Daklak bi êdah bruă su\ng adru\ng mơ\ng thu\n hla\k ai, amâo djo\ kno\ng ngă bruă ba w^t boh tu\ dưn kơ asei mlei leh ana\n go\ êsei pô đui] ôh, [ia\dah lo\ đru mguôp bi mlih hdră mko\ mjing klei nga\ brua\  knua\, mđ^ kyar bruă duh mkra ti alu\ wa\l.

H’Mrư pô ]ih – H’Nga ra\k