VOV4.Êđê - Du\m thu\n gia\m anei, ti ana\p klei hưn ra\ng hu^ hyưt amâo mâo klei doh ê[a\t mnơ\ng [ơ\ng, phung êdam êra ti ]ar Daklak jho\ng kmla\n duh bi liê mđ^ kyar gru bi hmô nga\ brua\ lo\ hma doh. Ho\ng klei  jho\ng m^n, jho\ng nga\, lu phung êdam êra jho\ng lui leh brua\ knua\ h’^t kja\p mơ\ng pô ]ia\ng duh bi liê hla\m brua\ duh mkra nga\ lo\ hma. Hdra\ nga\ anei amâo djo\ kno\ng msir mghaih klei kơ brua\ ma\, mđ^ hnư hrui w^t đui] ôh, [ia\dah lo\ mjing phu\n mka\p mnơ\ng [ơ\ng doh ê[a\t, ja\k êđa\p kơ mnuih blei yua.

Mơ\ng hlăk dôk hriăm hra\, Nguyễn Thế Hạnh ti thôn 8, sa\ }ư\ Êbur, [uôn pro\ng {uôn Ama Thuôt, ]ar Daklak mâo nanao klei m^n ]ia\ng pla mjing ho\ng hdră doh, ba yua klei kreh knhâo, pioh kơ mnuih yua mnơ\ng mâo klei êđăp ênang. Thu\n 2012, leh rue# hriăm brua\ pla mjing, hlăm sang hra\ đại học brua\ lo\ hma dliê kyâo [uôn pro\ng Hồ Chí Minh, kỹ sư Nguyễn Thế Hạnh akâo nao ma\ brua\ hla\m êpul hgu\m ngă brua\ ho\ng Nhật Bản kơ brua\ pla mjing.

Leh 5 thu\n ngă brua\ mâo leh klei mưng lehana\n klei thâo, `u ]o\ng nao mưn mâo 1ha mkrah lăn huông pioh pla mjing djam mtam doh hluê ênoh ]ua\n VietGap ti [uôn sang `u pô. Truh kơ ara\ anei, war djam doh ana\n mâo ba w^t hlăm grăp mlan 600kg djam, ho\ng lu mta mse\ si, djam [âo, salat, boh giêt, plei, djam bei kprê`, djam bei awak, yaut, karot… mâo ba w^t prăk mnga grăp mlan truh 25 êklăk prăk. Nguyễn Thế Hạnh brei thâo lo\ dơ\ng po\k mlar hlăm wưng kơ ana\p.

“ Kâo [uh djam mtam doh hlăm alu\ wa\l drei [ia\ snăk, kâo ]ang hmăng srăng lo\ po\k phai anôk pla mjing djam mtam doh, pioh ]h^ kơ du\m boh sang hra\, ]ia\ng kơ jih jang phung hđeh mâo [ơ\ng djam mtam doh. Hlăm wưng kơ ana\p kâo g^r bi hơ^t ênoh djam mâo mơ\ng 1ha mkrah lăn anei, lehana\n ana\p srăng lo\ mđ^ anôk pla mjing truh 2ha”.

Hlăk dôk mâo brua\ ma\ hơ^t ti [uôn pro\ng Hồ Chí Minh, [ia\dah thu\n dih, amai Nguyễn Thị Hồng Nhi ]ua\n ruah êlan w^t kơ [uôn sang ru\ mjing anôk kăp k]e\ brua\ pla djam mtam doh ti sa\ Êa Ana, kdriêk Krông Ana, ]ar Daklak. Nhi brei thâo, ti sa\ Êa Ana mâo lu snăk go\ êsei pla mjing djam mtam, [ia\dah lu jing pla hluê hdră hđăp, hnơ\ng djam mtam mâo amâo mâo lu ôh, lehana\n amâo mâo doh ôh, lehna\n djo\ tuôm ho\ng yan adiê lu.

}ia\ng mghaih msir djăp mta klei amâo mâo jăk ana\n, Anôk brua\ mơ\ng Nhi mâo po\k, k`ăm ktrâo ata\t hdră pla mjing djam mtam doh ho\ng hdră mrâo mrang:

“ Go\ sang kâo hd^p ho\ng brua\ pla mjing, snăn kâo m^n ya ngă guôn nao ngă brua\ hlăm [uôn pro\ng, ya ngă amâo mâo w^t kơ [uôn sang pô mko\ mjing brua\ knua\. Kâo [uh ]ar Daklak lu jing hd^p ho\ng brua\ pla mjing ana sui thu\n, [ia\dah kâo ]ia\ng mâo sa hdră êlan duah [ơ\ng mrâo tui si du\m [uôn pro\ng ngă leh, snăn ya ngă pô amâo mâo lông ngă klei anei hlăm [uôn sang pô. Boh s^t amâo mâo djo\ mnuih [uôn sang amâo mâo dưi ngă ôh brua\ anei, kno\ng digơ\ ka thâo [uh si hdră ngă brua\ mrâo ana\n đu]. Kâo m^n mse\ djuê ana\n, snăn kâo ngă mtam brua\ anei”.

Đ^ hriê kơ pro\ng hlăm sa\ knông lăn Ya Tmôt, kdriêk Êa Sup, anôk lăn ala ]uah êga kla klê], yan adiê amâo mâo jăk, amâo mâo găl ôh ho\ng brua\ pla mjing du\m mta mnơ\ng, sa ]ô hđeh êdam Nguyễn Quốc Cường hiu ngă leh lu brua\ mdê mdê, dơ\ng mơ\ng mgăt êdeh hlo\ng truh kơ brua\ hiu ]h^ hra\ bảo hiểm, prăk kăk ba w^t amâo mâo h^t ôh.

Knhal jih thu\n 2015, leh mâo brua\ êdam êra kdriêk Êa Sup brei nao ]ua\ dlăng anôk bi hmô brua\ pla mjing mmao ti kdriêk krông Ana, Cường kut kat ruah mtam brua\ pla mjing mmao adrăng hlăm sang, jing brua\ mđ^ kyar klei hd^p pô. Kyuadah brua\ anei amâo mâo djo\ tuôm ôh ho\ng adiê kơ êngao, kno\ng kha\ bi mâo hnơ\ng h’uh, lehana\n h’ăp đru kơ mmao đ^ jing, mâo ba w^t klei tu\ dưn jăk. Lehana\n adrăng ti Êa Sup jing lu, mmao jing djam mtam doh, mâo lu mnuih khăp [ơ\ng. Truh kơ ara\ anei Cường mâo pla leh truh 400m² sang mmao, amâo mâo djo\ kno\ng mâo ba w^t prăk mnga hlăm grăp mlan mơ\ng 50 êklăk prăk, [ia\dah `u lo\ đru mjing brei leh brua\ knua\ ma\ kơ 8 ]ô mnuih ho\ng ênoh [ơk jing 4 êklăk mkrah sa mlan.

“ Ara\ anei mâo mmao ka jăk lu ôh, kno\ng pioh ]h^ mtah hla\m grăp hruê, mgi dih leh po\k pro\ng, mâo lu mnuih ma\ brua\ srăng mkra mjing mmao krô. Ara\ anei ênoh mmao pioh ]h^ ka jăk lu, ăt adôk k[ah nanao, lehana\n ho\ng ênoh h’^t mơ\ng 60 – 80 êbâo prăk/kg, lehana\n kno\ng ]h^ ma\ hlăm ]ar anei ka djăp ôh”.

Ho\ng thu\n adôk mda, mâo klei kreh kru` ]ia\ng hriăm mjua\t, lehana\n jho\ng m^n, jho\ng ngă, thâo dưn yua klei pô leh hriăm, snăn lu phung hđeh êdam êra ]ar Daklak jho\ng duh bi liê kơ brua\ pla mjing doh. Anei jing klei găl mơ\ng ]ar năng lo\ mđ^ lar, amâo mâo djo\ kno\ng đru mghaih msir brua\ knua\ ma\, mđ^ hnơ\ng mâo ba w^t, [ia\dah lo\ mâo djam mtam doh kơ mnuih yua.

Y Khem pô ]ih hlo\ng ra\k