Êpul mă bruă mŏng Anôk bruă sang čư̆ êa čar Gia Lai mbĭt hŏng bi ala Knơ̆ng bruă Dhar kreh – Mjuăt ktang asei mlei lehanăn Hiu čhưn ênguê, lu êpul atăt tuê hiu čhưn ênguê mâo leh gưl hiu čhưn, nao ksiêm dlăng Đang dliê knŭk kna mkuôm Kon Ka Kinh. Knŏng kbưi hŏng êlan dơ̆ng prŏng mrô 19 dŭm km, mŭt hlăm wăl dliê anei, msĕ si mŭt hlăm sa krĭng mkăn; dŭm ƀĕ ana kyâo prŏng dŭm êtuh thŭn, ênai êa ƀlĕ mbĭt hŏng ênai čĭm hôč, ana kyâo dliê, rơ̆k ktơ̆k lu mta mbĭt hŏng êwa angĭn êđăp drưm, wăl anôk jăk ênang. Nao mŭt êlam hĭn, srăng ƀuh êpul đruah mnga dôk ƀơ̆ng rơ̆k, kra kuêñ ti dlông ana kyâo, dŭm dŭm hlô mnơ̆ng mkăn êrô hiu hlăm dliê. Nao čuă Đang dliê knŭk kna mkuôm Kon Ka Kinh gưl anei, Phạm Anh Tuấn – Khua anôk bruă sang čư̆ êa čar Gia Lai mñă klă:
“Đang dliê knŭk kna mkuôm Kon Ka Kinh jing wăl anôk yuôm bhăn yang adiê pah brei amâo djŏ knŏng kơ Gia Lai, ƀiădah wăt kơ Việt Nam lehanăn tar rŏng lăn. Hruê anei, êpul mă bruă mâo ênŭm dŭm knơ̆ng, dhar bruă, êpul êya hiu čhưn ênguê mbĭt hŏng bruă nao dlăng čiăng tui duah hdră msir kriê pioh, mđĭ lar boh tŭ yuôm hdră hiu čhưn ênguê, mbĭt anăn jak iêu phung tuê hiu čhưn ênguê ala tač êngao hriê čhưn, tui ksiêm kơ wăl anôk jăk siam anei”.
Hŏng ênhă giăm 42.000 ha dliê čŏng mâo, hnơ̆ng luôm dliê giăm 94%, Kon Ka Kinh jing sang mbĭt mơ̆ng êbeh 1.700 mta ana kyâo, rơ̆k ktơ̆k lehanăn giăm 900 mta hlô mnơ̆ng, hlăm anăn mâo lu mta yuôm hin msĕ si kuêñ miêng kñĭ, kuêñ uê, ana hngô 5 hla đưm amâo dah mnga pôk kim tuyến. Anei ăt jing anôk mphŭn čô̆ mơ̆ng lu hnoh krông prŏng ti Lăn dap kngư msĕ si krông Pa, krông Đăk Pne, krông Ayun, đru bi jăk êwa angĭn, răng mgang phŭn mkăp êa lehanăn bi knar wăl anôk lăn êa kơ sa krĭng prŏng.
Amâo djŏ knŏng mâo wăl anôk yuôm bhăn, Kon Ka Kinh lŏ mâo gru kruăk hƀuê ênuk hŏng Wăl kđông kahan krŭ kdơ̆ng K10 hlăm ênuk kdơ̆ng mblah Mi. Hlăm dŭm thŭn mlan anăn, “Dliê mgang lĭng kahan, dliê kwang dar phung roh”. Krĭng tal êlâo nao mŭt hlăm wăl anei jing anôk hdĭp mơ̆ng êpul êya mnuih Bahnar hŏng dhar kreh jăk siam mơ̆ng sang roong, knhuah čing čhar, mnơ̆ng pơ̆k mñam, dŭm knăm mơak djuê ana mơ̆ng đưm jiă knhuah čư̆ dliê. Jih jang klei anei mjing sa pŏk rup siam. Trần Việt Anh – Khua êpul hgŭm hiu čhưn ênguê čar bi mklă, jih boh tŭ yuôm anăn, srăng mjing hdră hiu čhưn ênguê siam hlăm wưng ti anăp.
“Hmei srăng mkŏ mjing dŭm tuôr hiu čhưn mguôp krĭng ksĭ lehanăn čư̆ dliê, si tô hmô tuôr 4 hruê 3 mlam, hŏng 2 hruê ti Quy Nhơn lehanăn 2 hruê ti Gia Lai, čiăng hdră hiu čhưn ênguê dưi dưn klei jăk mơ̆ng krĭng ksĭ,dưi dlăng klei prŏng liă lia mơ̆ng čư̆ dliê. Hdră ngă anei srăng bi mrâo, mjing klei tluh tluñ kơ tuôr hiu čhưn mơ̆ng Gia Lai,jak iêu tuê hlăm lehanăn êngao ala čar hriê hgŭm.
Hŏng kiêng dlăng mơ̆ng mnuih mă bruă kriê pioh, Ngô Đức Thắng – Khua Đang dliê knŭk kna mkuôm Kon Ka Kinh čang hmăng tinei srăng mđĭ kyar jing anôk hiu čhưn ênguê lăn êa mtah, hơĭt kjăp. Hluê si ñu, klei anei amâo djŏ knŏng đru răng mgang dliê lehanăn kriê pioh gen yuôm bhăn mơ̆ng dŭm mta hlô mnơ̆ng, ana kyâo mtâo, ƀiădah lŏ ba yua jih klei găl mâo, čiăng Kon Ka Kinh amâo djŏ knŏng mkăp kơ bruă ksiêm dlăng ƀiădah lŏ bi ktưn hlăm bruă hiu čhưn ênguê mkăn hŏng dŭm đang dliê knŭk kna mkuôm Cát Tiên, Cúc Phương, Ba Bể, Cát Bà… lehanăn guh mngač ti hră kak lăn hiu čhưn ênguê.
“Hlăm wưng ti anăp, hmei srăng mtrŭt mđĭ hdră kriê dlăng, răng mgang wăl anôk lăn adiê, boh tŭ yuôm dliê mkăp kơ bruă kriê pioh; mbĭt anăn mđĭ hdră bi hgŭm hŏng dŭm êpul atăt tuê hiu čhưn ênguê hlăm bruă mkra dŭm mta mnơ̆ng, hiu čhưn ênguê lehanăn anôk bruă mkăp kơ hdră hiu čhưn ênguê; ba yua dŭm tuôr hiu čhưn jiă knhuah mtô bi hriăm; ksiêm dlăng, hưn mthâo rup đang dliê truh kơ dŭm sang hră. Hmei srăng čih mkra dŭm hdră bruă ciăng duh kơ anôk bruă nah gŭ, mkăp jak hĭn kơ tuê hiu čhưn ênguê.
Phạm Anh Tuấn – Khua anôk bruă sang čư̆ êa čar Gia Lai lač, ti krah klei yan adiê dleh dưi ksiêm dlăng lehanăn klei tioh hroh lu jơr mnơ̆ng dhơ̆ng tar rŏng lăn, dŭm kdrăn dliê Kon Ka Kinh jing hjiê mnơ̆ng yuôm hin amâo djŏ knŏng hŏng Gia Lai amâo dah Việt Nam ƀiădah wăt kơ tar rŏng lăn. Hlăm wưng ti anăp, mđrĭng hŏng bruă kriê pioh kjăp, čar srăng mđing čuăl mkă, mkra anôk bruă nah gŭ, mơ̆ng êlan mŭt truh kơ anôk mkăp kơ tuê hiu čhưn ênguê, mguôp hŏng bruă răng mgang wăl hdĭp mda lehanăn hluê ngă kjăp klei kčah mtrŭn răng mgang ti Đang dliê knŭk kna mkuôm Kon Ka Kinh.
“Êlâo hĭn, hmei srăng ksiêm dlăng jih hdră mă bruă, mơ̆ng čuăl mkă truh kơ mkŏ mjing hluê ngă. Tĭng mđing mkra anôk bruă nah gŭ êlâo – êlan mŭt, krĭng mkăp êjai kơ tuê, lehanăn lŏ čuăl mkă hlăm lam, mkra anôk jăk hŏng wăl hdĭp mda, amâo bi rai wăl anôk lăn adiê anei. Knhal tuič jing mkŏ mjing hdră drông tuê djŏ hdră bhiăn, rơ̆ng klei kčah mtrŭn kjăp răng mgang klei êđăp ênang đang dliê anei.
Kon Ka Kinh jing boh tâo mngač mơ̆ng krĭng lăn dap kngư. Kriê pioh lehanăn mđĭ lar boh tŭ yuôm anôk anei kơ êdei anăp jing ngăn dŏ yuôm bhăn mâo lăn adiê pah brei leh.
Viết bình luận