Ngă yang asei - sa klei bhiăn jăk siam mơ̆ng lu djuê ƀiă

VOV4.Êđê- Klei ngă Yang akâo klei suaih pral jing sa hlăm dŭm klei ngă yang yuôm bhăn hŏng lu djuê ana mnuih djuê ƀiă. Hŏng mnuih Êđê ti čar Dak Lak, klei hdĭp grăp čô, hluê si klei thâo mâo gŏ sang, năng ai srăng mâo mơ̆ng 5 – 7 blư̆ ngă yang akâo klei suaih pral.

Tơdah dŭm boh čing dưi yuôl, čeh kpiê arăng kă leh ti gơ̆ng dưm ti krah sang dlông leh anăn tuh bŏ êa. Mnơ̆ng ngă yang čuh leh leh anăn hlao êsei ngă yang dưi dăp ênŭm. Ênai čing kwang kdrăm kơah hrô kơ asăp jak iêô grăp čô mnuih pral êbat nao ti gah sang dlông. Hlăk anăn jing knăm ngă yang asei mnuih Êđê Dham mphŭn pŏk. Pô dưi ngă yang asei jing Y Ring Adrơ̆ng (khăng iêo Ama Bi), ti Ƀuôn Tring 2, ƀuôn hgŭm An Lạc, wăl krah Ƀuôn Hồ, čar Dak Lak brei thâo, anei jing gưl tal 2 arăng ngă yang asei kơ ñu.

 “Tơdah msĕ si đưm mnuih ƀuôn sang dôk hlăm sang dlông snăn mâo lu gŏ êsei sa thŭn arăng dưi ngă 1-2 blư̆ ƀiădah ară anei 1 gŏ sang tơdah mâo klei dưi snăn ngă sa thŭn sa blư̆ dưi mơh. Tơdah mâo klei dưi snăn grăp čô mnuih ngă hjăn, amĭ, ama, anak čô. Ƀiădah sĭt ngă yang prŏng snei snăn anak čô ênŭm ênap. Msĕ si ară anei gŏ sang kâo snăn hlăm brô 2 thŭn amâodah 3 thŭn ngă sa blư̆. Tal anei mkŏ mjing ngă yang kbao, anei ăt jing gưl tal 2 kâo ngă yang kbao, ăt čanh hmăng grăp čô mnuih êlâo hĭn mâo klei suaih pral, anak čô kriăng, bruă duh mkra kjăp, klei hdĭp jăk hĭn”.

 Hlue si klei bhiăn mnuih Êđê, êlâo kơ ngă yang asei hŏng kbao, pô arăng ngă yang brei găn dŭm blư̆ ngă yang hŏng mnŭ leh anăn ŭn, mâo sa drei mnŭ leh anăn sa čeh kpiê, sa drei mnŭ hŏng 3 čeh kpiê, sa drei ŭn hŏng 3 čeh kơiê amâodah sa drei ŭn hŏng 5 čeh kpiê. Hlăm grăp blư̆ ngă yang, boh nik ngă yang hŏng ŭn amâodah kbao, êmô, mnuih Êđê srăng iêo ênŭm ayŏng adei găp djuê hlăm djuê ana nao hlăm knăm čiăng mơak gŏ sang. Hlue si Ama Tit, pô riu yang ti ƀuôn Tring 2, ƀuôn hgŭm An Lạc, wăl krah Buôn Hồ, klei bi hgŭm êpul êya leh anăn klei đăo kơ yang mâo leh mơ̆ng đưm hlăm dhar kreh mnuih Êđê:

 “Gŏ sang mdrŏng mâo klei dưi, klei hdĭp mdrŏng sah mâo mnơ̆ng pioh snăn srăng ngă yang hŏng mnŭ, ŭn, êmô leh anăn kbao. Anei jing sa klei bhiăn yuôm bhăn čiăng mâo phung yang răng mgang kơ gŏ sang mâo klei suaih pral, jăl mơak, anak čô mâo klei đĭ kyar, pla mjing rông mnơ̆ng jăk jing. Tơdah riu yang snăn akâo kơ yang čư̆, yang êa. Pô sang ti krĭng snăn akâo kơ phung yang dôk ti krĭng anăn wĭt nao hlăm knăm ngă yang leh anăn akâo dưi răng mgang”.

 Hŏng mnuih Dao hrah ti kdriêk Bảo Thắng, čar Lào Cai, knăm ngă yang dưi pia jing Knăm drông mngăt klei suaih pral, jing knăm dhar kreh mâo leh mơ̆ng đưm. Knăm ngă yang amei mâo mnuih ƀuôn sang ngă tơdah hlăm sang mâo mnuih ruă duam, hŏng klei čang hmăng leh ngă knăm anei gŏ sang srăng êđăp ênang.  Hlao êsei ngă yang mâo mnŭ, giêt kpiê, mơar ngă yang hŏng lu mta mnơ̆ng čiăng mkăn. Leh anăn pô sang duah leh anăn iêô pô riu yang mâo kơhưm, knhuah hdĭp jăk, hdĭp jăk hŏng mnuih ƀuôn sang nao đru. Pô riu yang Sun Trìu, ti alŭ Làng Hà, să Xuân Giao, kdriêk Bảo Thắng, čar Lào Cai lač:

       “Êlâo hĭn jing hưn hŏng aduôn aê atâo atiêt leh anăn iêô ngă bruă hruê anei. Iêo pô bi hriăm bruă kơ kâo djiê leh hŏng aduôn aê atâo atiêt leh anăn yang adiê trŭn. Anei jing klei bhiăn djuê ana Dao hmei hŏng klei čang hmăng klei jăk kơ phung khua mduôn, phung ruă duam”

 Hlue si klei đăo phung Dao snăn hlăm adiê mâo 6 čô Yang, hlăm anăn mâo sa čoo knŏng êbat hŏng sa bĕ jơ̆ng leh anăn ñu mâo klei myang hĭn. Kyua anăn knŏng pô anei kơh dưi ƀuh leh anăn lŏ mă mngăt kơ mnuih suaih yang jhat mă mdăp hĕ. Leh anăn prăk mah mgưt srăng dưi čuh čiăng bi mni kơ yang adiê, aduôn aê atâo atiêt gŏ sang ƀuh leh, đru kơ bruă duah leh anăn lŏ mă mngăt. Grăp kdrêč prăk mah mgưt mâo pô riu yang lač klă čiăng mơĭt kơ grăp čô mnuih. Pô riu yang Triệu Sun Trìu lŏ brei thâo:

 “Knăm ngă yang mă mngăt sui dŭm mmông hŏng lu dkrêč bruă mdê mdê ngă bi nik snăn kơh dưi. Čiăng dưi ngă, êlâo hĭn bi mâo klei suaih pral, klei hdĭp ênuah… Anei jing klei dhar kreh mnuih Dao Hrah hmei. Grăp alŭ wăl, găp pô riu yang mâo bruă mdê mdê ƀiădah klei yuôm bhăn jing sa anăn”

 Knăm drông mngăt klei suaih pral mnuih Dao amâodah knăm ngă yang asei mnuih Êđê jing sa klei bhiăn jia klei jăk siam, hŏng klei čang hmăng klei jăk siam kơ klei hdĭp mnuih ƀuôn sang. Khădah snăn, mâo lu klei bhiăn kthŭl mluk, mtŭk mtŭl hlăm klei ngă yang mnuih ƀuôn sang lui leh, leh anăn dôk djă pioh klei dhar kreh jăk siam hlăm knăm ngă yang anei./.

    

Viết bình luận