VOV4.Êđê – Du\m alu\ wa\l ti Daklak hla\k truh kdrêc\ 2 hdra\ brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, ho\ng lu klei dleh dlan [uh kla\ leh ana\n du\m klei hria\m ma\ mơ\ng klei nga\ brua\ tu\ jing leh. Ho\ng du\m sa\ ti kdriêk Krông Pa], ]ar Daklak, klei hria\m tu\ jing pro\ng êdi, dưi klah ]u\n snei: }ia\ng mko\ mkra tu\ jing kr^ng [uôn sang mrâo, gra\p pah la\n ti alu\ wa\l c\ia\ng kla\ s^t jing sa pah mah. Lu go\ êsei ti du\m sa\ Êa Kênh, Êa Yông dưi mâo leh klei tu\ yuôm sa pah la\n jin sa pah mah hla\k mâo ba w^t leh klei tu\ jing ho\ng gru hmô ba pla plua\ ana boh kroh hla\m đang kphê, mđ^ pra\k mnga mâo hrui w^t hla\m brua\ duh mkra truh du\m pluh bliư\ mka\ ho\ng pla kno\ng hja\n sa mta ana.

Knhal jih mlan 10, war kphê sang Lê Hải Đăng, ti alu\ Phước Thành, sa\ Êa Yông, kdriêk krông Pa] hlăk hlê dơ\ng ksa\ leh boh kphê, bi knăl kơ sa yan hrui pe\ mrâo. Hlăm war kphê, mâo du\m boh pông mnu\ dưm hlăm gu\ êyui kyâo, ênai êđai mnu\ bi k]r^k. Du\m [e\ ana boh sầu riêng pla plua\ hlăm war kphê dlông h^n dlăng mse\ ho\ng kyâo dliê. Đăng brei thâo, rông mnu\ gu\ êyui kyâo jing hdră mrâo lông ngă hlăm thu\n anei. Bi brua\ ba w^t kơ `u lu prăk êklai hlăm 10 thu\n êgao, ana\n jing kphê lehana\n ho\ng êbeh du\m êtuh [e\ ana boh sầu riêng, boh [ơr Booth, pla plua\ hla\m war:

“ Tơ amâo mâo ngă ôh mse\ snăn mnuih pla kphê suăi snăk. {ia\dah ara\ anei pla boh [ơr booth, pla boh sầu riêng, jing mâo klei tu\ dưn yơh. Mse\ si kâo tloh blei leh mơh du\m boh êdeh ôtô. 3 ]ô anak hriăm hra\ mơar tu\ jing s’ăi”.

Mse\ ho\ng Lê Hải Đăng, Ngô Văn Tam ti alu\ Phước Hoà, ăt jing leh mơh mnuih sah mdro\ng kno\ng ho\ng 1 ha kphê pla plua\ ana boh sầu riêng lehana\n boh [ơr Ngô Văn Tam brei thâo, yăng đar thu\n ho\ng ênoh ]h^ boh sầu riêng mơ\ng 20 – 30 êklăk prăk/tôn, go\ sang `u mâo ba w^t mơ\ng 600 – 800 êklăk prăk. Thu\n dih, mâo ba w^t truh 1 êklai 200 êklăk prăk, lehana\n thu\n anei đ^ truh 1 êklai 600 êklăk prăk. Grăp yan, kno\ng mơ\ng 3 – 4 phu\n sầu riêng, `u tloh blei leh mơh 1 [e\ mah. Tam yăl dliê:

“ Ngă mse\ snei snăn mâo hrui w^t tal êlâo jing kphê, tal dua jing boh sầu riêng, tal 3 jing ana boh [ơr. Hlăm ana\n, sầu riêng yơh mâo ba w^t h^n, grăp phu\n mse\ snei mâo truh mơh 10 êklăk prăk, hlăm sa ha mâo hla\m brô 800 êklăk prăk. Bi kphê, ba jao ênoh phăn kơ knu\k kna snăn ăt êbeh mơh truh 2 tôn”.

Leh 13 thu\n ngă brua\ pla plua\ boh kroh hlăm war kphê, jih kr^ng wa\l mâo êbeh 400ha ti sa\ Êa Yông, kdriêk krông Pa], ]ar Daklak jing leh mse\ si sa wa\l kmrơ\ng mta siam, lehana\n ba w^t leh kơ mnuih [uôn sang du\m êtuh êklai prăk grăp thu\n. Tui si Nguyễn Phụng Minh, khua kia\ kriê brua\ Đảng sa\ Êa Yông, anei jing hdră bi hmô jăk kơ klei duah [ơ\ng hlăm sa\. }huang hlăm wưng tal 2 mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, klei tu\ jing anei srăng mâo sa\ bi lar pro\ng truh hla\m du\m boh [uôn:

“ Klei bi knăl jăk mơ\ng brua\ pla mjing ti sa\ ana\n jing brua\ pla plua\ ana boh kroh hlăm war kphê. Sa ha lăn kphê mâo ba w^t hlăm brô 700 êklăk prăk truh kơ 1 êklai prăk sa yan, jing kno\ng boh sầu riêng ana\n, ka t^ng ôh kphê. Kluôm sa\ mâo hlăm brô 300 go\ êsei dưi mâo ênoh hrui w^t mse\ snăn. Kyua klei tu\ dưn jing pro\ng êdi mơ\ng brua\ pla plua\ boh kroh mb^t, snăn sa\ mdưm leh hdră ma\ brua\ anei hlăm hdră mtru\n bi hluê ngă hlăm lar [ar”.

Amâo mâo djo\ kno\ng hjăn ti Êa Yông đu] ôh, pla plua\ ana boh sầu riêng hla\m war kphê, [ia\dah hdră anei hla\k jing leh hdră ma\ brua\ kơ kluôm Lăn Dap Kngư ara\ anei. Hdră anei dưn yua jih klei jăk mơ\ng lăn hrah Bazan, ho\ng ênoh bi liê [ia\, mâo ba w^t boh mnga lu lehana\n hơ^t. Lu sa\ hlăm kdriêk Krông Pa], ]ar Daklak lehana\n du\m ]ar hlăm Lăn Dap Kngư truh leh kơ sa\ Êa Yông ]ia\ng hriăm êmuh, lehana\n w^t ba yua hlăm anôk pô, lehana\n ara\ anei mâo leh lu anôk ba w^t klei tu\ dưn jăk mse\ mơh. Sa hlăm du\m anôk mâo ba w^t klei tu\ dưn mse\ jing sa\ Êa Kê`, kdriêk krông Pa], Trần Thành Vinh, khua sa\ brei thâo, hla\m 2; 3 thu\n kơ ana\p hnơ\ng hrui w^t kah knar grăp ]ô mnuih hlăm kluôm sa\ srăng đ^ êbeh kơ dua blư\, leh giăm 1 êbâo ha ana boh sầu riêng mâo pla plua\ hla\m war kphê mâo [ơ\ng:

“ Ana boh sầu riêng truh ti wưng anei, sa mâo truh 30ha, grăp ha mboh mơ\ng 50 – 70 tôn. Thu\n 2018 năng ai srăng mâo 50 ha, lehana\n thu\n 2019 srăng truh 1 êbâo ha mâo [ơ\ng boh, kyuadah mnuih [uôn sang pla leh mơ\ng hlăk thu\n 2012. Tơdah ăt ho\ng hnơ\ng dưi mboh lehana\n ênoh ]h^ mse\ si ara\ anei, snăn ti thu\n 2018, 2019, t^ng kah knar grăp ]ô mnuih hlăm kluôm sa\ srăng mâo mơ\ng 50 – 70 êklăk prăk/]ô/thu\n”.

Kr^ng [uôn sang mrâo mâo truh 19 ênoh ]ua\n dôk ngă, [ia\dah jih jang w^r pha\ klei mđ^ hnơ\ng tu\ dưn brua\ duh mkra lehana\n klei kjăp mơ\ng brua\ lo\ hma pla mjing. Ana boh sầu riêng, lehana\n ana boh kroh mkăn kr^ng hlơr, jing djo\ guôp sơăi ho\ng lăn hrah Bazan ti Daklak, lehana\n dưi pla plua\ hla\m war kphê. Boh s^t, hdră pla plua\ boh kroh hlăm war kphê lăn hrah bazan mâo ba w^t klei tu\ dưn êgao kơ klei jih jang mnuih ]ang hmăng, kla\ s^t sa pah lăn, jing leh sa pah mah. Tơdah brua\ anei dưi po\l mlar, lehana\n mâo klei t^ng mka\ bi djo\ kơ anôk mnia mblei, s^t nik anei srăng jing kmeh gơ\ng phu\n hla\m brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo hlăm ]ar.

                                                                      Y-Khem pô ]ih hlo\ng răk