Ayăi jing mnuih thâo hlăm bruă duh mkra pla mjing hĭn hlăm ƀuôn K’Tu, să Kon Gang, kdriêk Đak Đoa, čar Gia Lai brei thâo: Thŭn leh êgao kphê, boh durian djŏ boh mnga, čhĭ mâo ênoh, mnuih ƀuôn sang mơak snăk. Hjăn gŏ sang ñu mâo 700 phŭn ana boh durian djuê Monthong, mâo êbeh 30 tôn, čhĭ hŏng ênoh 80 êbâo prăk/kg, dưi mâo jih jang êbeh 2 êklai prăk. Amâo mâo djŏ hjăn gŏ sang Ayăi, lu gŏ sang hjlăm ƀuôn K’Tu ăt mâo ênoh ba wĭt lu mơh mơ̆ng bruă chĭ boh durian, lehanăn kphê, msĕ si: Gŏ sang Kôch, Quứ, Quý, lehanăn gŏ sang Hý... Mâo mơ̆ng 1 êklai prăk mơ̆ng bruă čhĭ kphê, lehanăn boh durian. Grăp gŏ sang bi knă kpiê čeh, bi mnŭ ada mâo leh hlăm war, knŏng lŏ blei thjiăm mnơ̆ng ƀơ̆ng mkăn, lehanăn mnơ̆ng mnăm... Mđrăm mbĭt mơak mñai leh sa thŭn mă bruă suăi êmăn.
“Thŭn anei kphê mâo ênoh, duh ƀơ̆ng mâo klei găl hiư̆n, kyua čhiư̆ yuôm leh, gŏ sang kâo ƀuh mơak êdi. Ana boh kroh, mdiê kuê ăt mâo ênoh sơăi. Snăn mơak êdi yơh. Tết truh, gŏ sang mkŏ mjing čhưn hrăm hŏng anak aneh, mâo leh mơh mnuư ada, hrăm mbĭt bi huă mnăm mơak yan mnga.”
Ƀuôn Ktu ară anei mâo 270 gŏ sang, lu jing mnuih Bahnar, truh 99%. Ƀuôn mâo hlăm brô 2.000 ha lăn pla mjing, lu jing pla ana sui thŭn msĕ si kphê, ksu, tiu. Mnuih ƀuôn sang hlăm ƀuôn thâo bi hgŭm pla mjing leh truh 400 ha kphê djăp ênoh čuăn 4C, pla tiu doh, lehanăn ba yua hdră bi hmô pla mjing ana boh durian pluă hlăm hma kphê. Lu gŏ sang mâo hrui wĭt hlăm grăp thŭn dŭm êtuh êklăk prăk hlŏng truh kơ dŭm êklai prăk. Drông Tết Ất Tỵ hŏng klei mtluk mltak mơak mñai aê Nô brei thâo, thŭn leh êgao gŏ sang ñu mâo êbeh êklai prăk mơ̆ng 4 ha kphê.
“Tết thŭn anei amâo mâo djŏ knŏng gŏ sang hmei ôh, ƀiădah jih jang mnuih ƀuôn sang hlăm ƀuôn jih jang bŏ hŏng klei hơ̆k mơak kyuadah kphê čhĭ yuôm. Tết jing wưng bi kuh kuư̆m ênŭm ênap găp djuê, mđrăm mbĭt bi huă mnăm, bi mđĭ ai hdơ̆ng găp lŏ bi thâo gĭr hĭn hlăm klei duah ƀơ̆ng, čiăng kơ klei hdĭp đĭ kyar hĭn, kyuadah êlâo dih dôk nanao hlăm klei dleh dlan suăi leh. Lač jăk kơ knŭk kna mâo klei mđing uêñ, mjing djăp klei găl kơ mnuih ƀuôn sang mâo hĕ klei hdĭp hơĭt msĕ si ară anei.”
Aduôn Ranh, mnuih ngă bruă dhar kreh yang ƀuôn să Kon Gang, kdriêk Đắk Đoa, čar Gia Lai brei thâo kluôm să mâo 5 boh ƀuôn, hŏng giăm 1.120 gŏ sang, êbeh 4.440 čô mnuih, hlăm anăn mnuih djuê ƀiă êbeh 690 gŏ sang, lu jing mnuih djuê ana Bahnar. Jih jang klei đru ba hŏng mnuih ƀuôn sang, mâo djăp nanao, boh nik klei duh mĭn kơ klei hdĭưp mda mnuih ƀuôn sang hlăm wưng Tết Nguyên đán.
“Grăp blư̆ tết truh phung mâo bruă tŭ dưn hŏng cách mạng mâo nanao klei knŭk kna mđup brei mnơ̆ng tết snăn grăp boh sang mâo ƀơ̆ng tết, mơak yan mnga sơăi. Dŭm gŏ sang ƀun, dôk hlăm klei dleh dlan snăn mâo bruă sang čư̆ êa alŭ wăl đru braih, ƀŭng hdang krô, ƀêñ kĕo, êa prăi... Čiăng kơ jih jang mnuih mâo ƀơ̆ng tết mơak mñai, h’uh mđao, amâo mâo lui sa čô mnuih kƀah tết ôh”.
Jih jang mnơ̆ng mđup brei Tết msĕ si: braih điŏ, ƀên kĕo, êa prăi, lehanăn prăk mâo mđup brei truh ti kngan dŭm gŏ sang knŭk kna dlăng ba, kñămbi êdah klei “Mnăm êa hdơr kơ akŏ, mơ̆ng djuê ana Việt Nam. Blưch, 66 thŭn, mnuih mâo bruă tŭ dưn hŏng cách mạng lač:
“Lač jăk kơ knŭk kna, dŭm thŭn êgao mâo nanao klei mđing, đru ba kơ gŏ sang kâo. Gŏ sang kâo jing gŏ sang phung djiê êngiă, snăn grăp thŭn truh yan tết mâo mđup brei mnơ̆ng, mbha prăk ti anăp mâo 500 êbâo prăk, lehanăn kpuư̆ng bi ƀăt, êa msĭn, êa prăi, ƀêñ kĕo... Kyua mâo klei đru anei gŏ sang hmei mâo tết djăp ênŭm hĭn, mâo djam mtam pla mjing leh hlăm wăl sang, mnŭ ada rông leh, tơdah čô anak hriê čhưn bi hơ̆k mơak tết. Lač jăk kơ knŭk kna mâo nanao klei mđing truh hŏng hmei.”
Nao čuă să Kon Gang hlăm wưng akŏ thŭn 2025, Đinh Ơng, K’iăng khua knơ̆ng bruă sang čư̆ êa kdriêk Đak Đoa, čar Gia Lai hơ̆k mơak hmư̆ klei hâo mdah, hlăm thŭn êgao să bi hrŏ leh êbeh 70 gŏ sang ƀun. Mâo 8 gŏ sang dleh dlan mâo đru prăk mdơ̆ng sang. Boh nik, klei êđăp ênang bruă kđi čar dưi rơ̆ng kjăp, mnuih ƀuôn sang mâo klei thâo bi mguôp, sa ai tiê bi rŭ mdơ̆ng ƀuôn sang mdrŏng siam hĭn.
“să Kon Gang jing krĭng 2, êlâo dih mnuih ƀuôn sang bŏ hŏng klei dleh dlan,kyua amâo mâo thâo duh ƀơ̆ng. Ƀiădah ară anei, mnuih ƀuôn sang thâo ba yua leh klei kreh kmnhâo hlăm bruă duh mkra pla mjing, snăn klei hdĭp mnuih ƀuôn sang hlăk ƀrư̆ ƀrư̆ đĭ kyar. Tết thŭn 2025 anei kyua mâo kphê, tiu… Čhĭ yuôm sơăi, klei hdĭp mnuih ƀuôn sang mâo klei bi mlih, ƀơ̆ng Tết ăt mơak mñai hĭn. Mơak hĭn jing klei mnuih ƀuôn sang thâo bi mguôp, răng mgang kjăp klei êđăp ênang ti alŭ wăl”.
Mâo klei mđing mơ̆ng Đảng lehanăn knŭk kna, ti gŭ klei kiă kriê kjăp mơ̆ng bruă sang čư̆ êa alŭ wăl, lehanăn klei thâo gĭr mơ̆ng mnuih ƀuôn sang, snăn klei hdĭp mda ala buôn ti să Kon Gang, kdriêk Đak Đoa, čar Gia Lai mâo leh lu klei bi mlih, klek hdĭp mnuih ƀuôn sang đĭ kyar nanao. Sa yan mnga lŏ truh hlăm krĭng lăn čăt jing mơ̆ng boh durian lehanăn kphê. Mnâo mnañ mơ̆ng kphê, kleki mmih mơ̆ng boh durian, hlăk lehanăn dôk ba wĭt kơ mnuih ƀuôn sang să Kon Gangmklei trei mđao.
Viết bình luận