VOV4.Êđê - Ti sa\ C|ư\ Ne\ leh ana\n du\m sa\ riêng gah mơ\ng kdriêk Krông {u\k, c\ar Daklak, mnuih [uôn sang nga\ lo\ hma Lê Quốc Hoàng mâo ana\n kha\ng iêo jing pô nga\ brua\ kơ [uôn sang: kyua a\t nanao jih ai tiê ho\ng brua\ mơ\ng êpul êya [uôn sang leh ana\n brua\ yang [uôn. Mnuih [uôn sang ti anei mpu\ kơ `u kyua mơ\ng sa c\ô hiu duah ma\ brua\ mưn, [ia\ ho\ng ai tiê g^r jho\ng m^n jho\ng nga\ `u jing leh sa c\ô mdro\ng pra\k êklai, djo\ ruah nga\ khua [uôn leh ana\n a\t ba nao ako\ hla\m hdra\ mđ^ kyar brua\ duh mkra go\ sang, jih ai tiê đru mnuih [uôn sang [un. Gru mngac\ mơ\ng `u đru mguôp nga\ bi lar bra hdra\ brua\ bi lông ktưn mđ^ kyar brua\ duh mkra, hgu\m ai mko\ mkra kr^^ng [uôn sang mrâo ti alu\ wa\l.

Leh 4 thu\n hiu ngă djăp mta brua\, mse\ si hiu pe\ kphê mưn, nao đru brua\ ngă pưk sang, hiu mdiăng mưn ho\ng êdeh p’phu\t, thu\n 2004, Lê Quốc Hoàn, ti alu\ 6, sa\ }ư\ Ne\, kdriêk Krông {u\k, ]ar Daklak, mrâo tlaih mơ\ng kiê kngan ho\ng, leh mâo blei 5 sao lăn hma pioh pla kphê plua\ mb^t ana boh kroh. Leh kơ ana\n, jing êbah kơ 10 thu\n tuh êa ho\ hang, kreh krui` ngă brua\ mkuôm pioh, lehana\n ma\ klei hriăm hlăm klei ma\ brua\, ara\ anei `u mâo leh êbeh 7 ha hma, lu jing pla plua\ kphê ho\ng boh [ơr, mâo po\k anôk ]h^ hbâo pruê; blei mprăp dua boh êdeh kuai, lehana\n hli lăn…

Ara\ anei mnuih [uôn sang ti }ư\ Ne\ amâo mâo djo\ kno\ng [uh kơ `u jing sa ]ô mnuih đ^ hriê kơ pro\ng mdro\ng jing, [ia\dah lo\ mpu\ snăk kơ `u kyua thâo đru hlăm brua\ yang [uôn, lo\ k]e\ đru mtô bi hriăm lu mnuih mkăn, brei ]an êlâo hbâo pruê amâo mâo t^ng mnga ôh kơ du\m go\ êsei dleh dlan. Lê Tiến Văn, ti alu\ }ư\ Kti, sa\ }ư\ Kpô, kdriêk Krông {u\k brei thâo, `u jing sa hlăm du\m êtuh go\ êsei mâo Hoàn đru lehana\n tlaih leh mơ\ng klei dleh dlan:

“ Êlâo dih hmei blei hbâo tla prăk êlâo, bi tơdah ]an srăng t^ng mnga, lehana\n mâo hra\ mơar [ua\n rơ\ng mơh, amâodah ba mgrơ\ng hra\ anei hra\ adih. {ia\dah leh mâo Hoàn po\k anôk ]h^ hbâo pruê, `u brei kơ hmei ]an hbâo, amâo mâo duah mâo mnơ\ng mgrơ\ng ôh, lehana\n `u kăn t^ng mnga rei, mơ\ng êla truh yan hrui pe\ boh ]h^ kphê snăn nao tla prăk `u. Êlâo dih go\ sang kâo dôk hlăm klei dlen dlan, kyua dưi ]an hbâo `u, kăn t^ng mnga rei pioh pla kphê, tơl truh kơ ara\ anei go\ sang hmei tlaih leh mơ\ng klei dleh dlan”.

Ma\ klei hriăm thâo ngă brua\ lehana\n mâo k’hưm hlăm yang [uôn, thu\n 2011, `u mâo mnuih [uôn sang alu\ 6, sa\ }ư\ Ne\ ruah `u ngă khua thôn. Mơ\ng ana\n hlo\ng kơ ara\ anei, `u ăt bi leh nanao brua\ jao lehana\n jih ai tiê đru mnuih riêng gah tlaih mơ\ng klei dleh dlan, mtru\t mjhar mnuih [uôn đup gưl klei bhiăn knu\k kna, răng mgang kjăp klei êđăp ênang hlăm alu\ wa\l. Mb^t ho\ng ana\n, `u jing leh mnuih hur har đru hlăm brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, ho\ng hdră ma\ êdeh ]uk, êdeh kuai `u đru bi ]uk hli êlan, mguôp prăk blei simăng mkra êlan hlăm kr^ng [uôn sang, ]o\ng bi liê prăk `u pô mkra ta] sang bi k[^n thôn… La] kơ ai tiê đru mguôp yuôm bhăn ana\n mơ\ng Lê Quốc Hoàn, Y’ Bhi Niê, Khua êpul hgu\m phung ngă lo\ hma sa\ }ư\ Ne\, kdriêk Krông {u\k la]:

“ Hlăm du\m thu\n êgao, Hoàn po\k anôk ]h^ hbâo pruê brei mnuih pla mjing ]an, mb^t ho\ng ana\n đru mnuih pla mjing hdră dlăng kriê wiê ênăk mnơ\ng pla lehana\n mnơ\ng rông hlăm thôn mâo leh klei bi mlih. Mb^t ho\ng ana\n, brua\ khua thôn `u klam ngă bo\ ho\ng klei jăk; mse\ si hâo hưn ]ia\ng ruh mgaih anôk pioh mdơ\ng sang hra\ gưl tlâo knu\k kna ]iêm rông, mguôp truh 100 êklăk prăk mkra gơ\ng hla ]hia\m gru, lehana\n du\m brua\ mkăn kơ sa\”.

16 thu\n ngă brua\ duah [ơ\ng hua\, 6 thu\n ngă brua\ yang [uôn, lehana\n mâo leh lu klei đru mguôp kơ [uôn sang, yap `u jing mnuih kơ yang [uôn Lê Quốc Hoàn mâo leh du\m êpul êya, knu\k kna mđup brei lu hra\ bi mni, lehana\n jing leh mnuih ngă lo\ hma mbrua\ h^n ti kdriêk Krông {u\k mâo ruah nao hlăm klei bi k[^n ksiêm w^t brua\ bi ktưn mnuih thâo duah [ơ\ng hlăm kluôm ala. Kơ kdrê] brua\ pô Lê Quốc Hoàn la] `u dưi mâo he\ mse\ ho\ng ara\ anei, ăt kyua mâo klei bi đru mơ\ng lu mnuih, lehana\n djăp êpul êya.

Ara\ anei, leh mâo klei myun hơ^t leh klei hd^p mda, snăn brua\ đru kơ yang [uôn jing brua\ năng ngă yơh“ Wưng ana\n dôk hlăm klei dleh dlăn măng ai, ung mo# hmei kno\ng hiu ngă brua\ mưn duah [ơ\ng. Leh kơ ana\n ung mo# hmei mkuôm pioh tloh blei mâo 5 sao lăn, lehana\n mâo Êpul hgu\m ngă lo\ hma brei ]an pioh rông mnơ\ng, du\m adôk blei hbâo pruê kơ kphê. Leh duh kơ brua\ mkiêt mkuôm lo\ dơ\ng blei lăn [rư\ [rư\ mâo war pla mjing kphê lehana\n boh. Leh mâo prăk kâo duh kơ brua\ ]h^ hbâo pruê lehana\n kăp hrui blei boh mnga mơ\ng mnuih [uôn sang, êjai ]h^ hbâo pruê kâo đru di`u mơh. Mâo klei mnuih [uôn sang jưh knang ruah kâo ngă khua thôn, kha\dah kpăk lu mta brua\, [ia\dah kâo ăt g^r dăp mmông ]ia\ng bi leh djăp mta brua\”.

Anei jing klei bi hmô ja\k êdi kơ klei thâo duah [ơ\ng, kreh krui` hlăm brua\ yang [uôn mse\ ho\ng Hoàn, jing leh klei mtru\t pro\ng ho\ng mnuih [uôn sang hlăm kr^ng [uôn sang ]ar Daklak, lo\ g^r h^n hlăm klei bi ktưn duh mkra mnia mblei, mâo klei bi hgu\m mguôp đru hdơ\ng găp msir klei ư\ êpa bi hro\ klei [un knap, kpưn đ^ kơ sah mdro\ng. Mơ\ng ana\n, mâo đru mguôp leh s^t êm^t kơ brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo.

H’Mrư pô ]ih – H’Nga ra\k