VOV4.Êđê - Thu\n 2015, sa\ Tân Cảnh, kdriêk Đa\k Tô, ]ar Kontum, dưi tu\ yap jing leh sa\ dja\p hnơ\ng ]ua\n kr^ng [uôn sang mrâo. Kha\ sna\n, hluê ho\ng du\m hnơ\ng ]ua\n kr^ng [uôn sang mrâo wưng thu\n 2016 – 2020, sa\ Tân Cảnh a\t dôk du\m hnơ\ng ]ua\n mrâo mâo [ia\ lehana\n ka h’^t kja\p ôh. Brua\ knu\k kna lehana\n mnuih [uôn sang hla\k lo\ dơ\ng ai, nga\n pra\k mơ\ng pô, bi hgu\m ai hur har hluê nga\ tu\ jing hdra\ brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, ba klei hd^p mda trei mđao lehana\n yâo m’ak.

Knua\ druh, l^ng kahan Trung đoàn 24 đru mnuih [uôn sang alu\ 3, sa\ Tân Cảnh, nga\ mkra êlan klông.

Sa\ Tân Cảnh, kdriêk đăk Tô, ]ar Kontum hlăm klei bi blah kdơ\ng ho\ng Mi jing kdrăn blah ktang ph^t. Leh lăn ]ar mâo klei êngiê, Tân Cảnh jing kr^ng kpăl t^t ho\ng du\m [a\ng bom, lehana\n jing kr^ng la\ lia\ djo\ êa drao rua\ diosin. Thu\n 2010, êjai mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, sa\ kno\ng djăp ma\ 3 ênoh ]ua\n. {ia\dah mâo klei knu\k kna đru, klei jih jang mnuih [uôn sang bi sa ai, kno\ng êdei kơ 5 thu\n, Tân Cảnh mâo tu\ yap leh djăp ênoh ]ua\n ala ]ar kơ kr^ng [uôn sang mrâo wưng thu\n 2011 – 2015.

Ađo\k, k’ia\ng khua brua\ Đoàn alu\ Đak Ri Yôp hla\m sang pô.

Ara\ anei sa\ mâo 8 boh [uôn, ho\ng giăm 1.600 go\ êsei ho\ng êbeh 5.700 ]ô mnuih, hlăm ana\n giăm mkrah jing mnuih djuê ana Sedang. Du\m thu\n êgao, kyua mâo klei knu\k kna mđing, mb^t ho\ng klei mnuih [uôn sang kpưn đ^, lu go\ êsei hlăm du\m boh [uôn mnuih Sedang thâo duah [ơ\ng, thâo mkiêt mkriêm, kpưn đ^ tlaih mơ\ng klei [un [in, [rư\ [rư\ đ^ nao kơ mdro\ng sah, đru mnuih [uôn sang hrăm mb^t mđ^ kyar, lehana\n đru mguôp hla\m brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo. A Đok, djuê ana Sedang, khua brua\ Đảng [uôn Đăk Riyop, sa klei bi hmô hlăm brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo ti sa\ Tân Cảnh, brei thâo:

“ Kâo mb^t ho\ng du\m gưl brua\ Đảng, brua\ sang ]ư\ êa jih ai tiê hâo hưn mtru\t mjhar mnuih [uôn sang hla\m [uôn bi krăp ngă djăp ênoh ]ua\n kơ kr^ng [uôn sang mrâo, mse\ si mtru\t mjhar mnuih [uôn sang bi đru mdơ\ng sang roong, hgu\m bi mkra êlan, mkra kban yuôl, pla ana ksu, kphê. Kâo ăt hâo hưn kơ mnuih [uôn sang hluê gưt hdră êlan mơ\ng Đảng, hdră bhiăn knu\k kna pioh mko\ mjing grăp go\ sang knư\ hruê knư\ đ^ kyar jăk yâo”.

Adjoa pô mâo k’hưm hlm alu\ 3 sa\ Tân Cảnh, Đak Tô, Kontum.

Ho\ng hdră êlan “Knu\k kna lehana\n mnuih [uôn sang ngă brua\ mb^t”, mnuih [uôn sang bi myơr lăn, đru mguôp ai tiê ngă brua\, djăp êpul êya l^ng kahan hlăm alu\ wa\l hrăm mb^t bi đru, mjing kr^ng [uôn sang Tân Cảnh mâo klei bi mlih jăk siam, brua\ nah gu\ mâo ênu\m ênap. Ara\ anei kluôm sa\ mâo giăm 1 êbâo 800 ha ana kphê, lehana\n ksu, êbeh 90ha mdiê lo\, mnuih [uôn sang hlăk rông lu êmô kbao mâo giăm 1 êbâo drei. Sa\ phu\n tal êlâo mko\ mjing leh 150 anôk duh mkra mnia mblei kơ mnuih [uôn sang hd^p mda. Truh knhal jih thu\n 2017, t^ng ênoh hrui w^t kah knar grăp ]ô mnuih ti Tân Cảnh hlăm brô 33 êklăk 500 êbâo prăk; lehana\n kno\ng adôk ma\ êbeh 5% go\ êsei [un. A Phun, djuê ana Sedang, k’ia\ng khua brua\ Đảng [uôn Đăk Ripeng 1 brei thâo:

“ Kơ hdră duah [ơ\ng snăn mnuih [uôn sang g^r bi hriăm êmuh, lehana\n dưn yua klei kreh knhâo, hjăn [uôn Đăk Ripeng 1 mâo pla leh 17ha 4 mdiê lo\ dua yan, 90ha đang hbei [lang, êlan klông hlăm [uôn ngă leh ênu\m ho\ng betong, knu\k kna đru mdơ\ng brei sang bi đru kơ mnuih [uôn sang, lăm lui jih sang hlang mtih kđuh, ho\ng du\m go\ êsei dleh dlan. {a\ng bi kban kdrông mâo mkra mrâo ho\ng klei kjăp, sang roong mâo mdơ\ng leh mơh. Kâo g^r mtru\t mjhar mnuih [uôn sang pla mjing kphê, ktưn truh jih thu\n 2018 srăng mâo 20ha”.

Đang kphê mơ\ng go\ sang Hà Ngọc Thái ti alu\ 3.

Mko\ mkra klei hd^p mda mrâo, brua\ klam mơ\ng phung khua mduôn, mnuih mâo k’hưm hla\m kr^ng mnuih [uôn sang djuê [ia\ ti Tân Cảnh mâo bi êdah leh kla\. Di`u ba ako\ nanao hla\m klei mtru\t mjhar jih jang mnuih [uôn sang bi hgu\m mguôp, nao hla\m klei bi ktưn khăp ]ia\ng kơ lăn ]ar, mđ^ kyar brua\ duh mkra, mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo. Adjoa, djuê ana Sedang, mnuih mâo k’hưm hlăm [uôn mrô 3, sa\ Tân Cảnh, yăl dliê:

“ Hlăm wưng leh êgao, mnuih [uôn sang thôn mrô 3, sa\ Tân Cảnh mâo klei bi hgu\m mguôp, thâo bi đru hdơ\ng găp, mko\ mkra klei hd^p mda mrâo. Boh nik, phung hđeh gưl mrâo thâo đup gưl am^ ama aê aduôn. Mnuih [uôn sang hlăm [uôn mâo nanao klei bi đru hdơ\ng găp tơdah mâo mnuih rua\ duam, mse\ si nao đru ma\ rơ\k mdiê, jik rơ\k hbei”.

Hđeh hria\m hra bi mtluk mtlak nao sang hra\ ti tuê êlan mrâo.

}huang hlăm wưng thu\n 2016 – 2020, du\m ênoh ]ua\n kr^ng [uôn sang mrâo mâo lo\ mđ^, sa\ Tân Cảnh mâo 3 ênoh ]ua\n adôk awa\t mđing ngă bi leh. Ana\n jing ênoh ]ua\n mrô 6 kơ brua\ dhar kreh, ]ia\ng bi mâo anôk kơ mnuih mduôn khua lehana\n hđeh êlăk hlăp mbul; ênoh ]ua\n mrô 13 kơ klei mko\ mjing brua\ knua\, duh mkra êpul lu đ^ kyar awa\t êdu; ênoh ]ua\n mrô 15 kơ brua\ mdrao mgu\n, năng lo\ mđ^ h^n hnơ\ng ênoh mnuih ]o\ng pô blei bảo hiểm mdrao mgu\n. A Chiến, Khua sa\ Tân Cảnh, brei thâo:

“ }ia\ng lo\ dơ\ng păn kjăp kr^ng [uôn sang mrâo truh kơ thu\n 2020, snăn hmei bi kla\ kơ du\m brua\ adôk ktro\. Hmei mđing kơ 3 ênoh ]ua\n jing: kơ brua\ blei bảo hiểm mdrao mgu\n, ara\ anei mnuih djuê [ia\ adôk [ia\ snăk ]o\ng pô blei bảo hiểm mdrao mgu\n. Tal dua, jing hla\m brua\ duh mkra pla mjing, tui si du\m sa\ hla\m kr^ng Lăn Dap Kngư ]ia\ng dưi djăp ênoh ]ua\n kr^ng [uôn sang mrâo jing bi mâo ênoh ba w^t 41 êklăk prăk/]ô/thu\n, ara\ anei kno\ng mrâo mâo ma\ hlăm brô 33 êklăk 500 êbâo prăk/]ô/thu\n. }ia\ng dưi ngă brua\ anei hmei tuh êyuh kơ klei duh [ơ\ng, mlih mnơ\ng pla, lehana\n mko\ mjing êpul hgu\m, ngă nanao hdră duh mkra êpul lu, tui duah anôk kăp hrui blei boh mnga, rơ\ng kjăp kơ ênoh mnuih [uôn sang mâo ba w^t. Ho\ng du\m ênoh ]ua\n dhar kreh, snăn wưng thu\n 2016 – 2020 jing bi mâo anôk kơ phung mduôn khua lehana\n hđeh êlăk hlăp mbul, snăn brua\ anei yơh adôk k[ah. Kơ brua\ ]ua\l mka\ mâo leh, kno\ng dôk duah prăk ngă brua\ srăng bi leh ênu\m”.

Brua\ Đảng, brua\ sang ]ư\ êa lehana\n mnuih [uôn sang djăp djuê ana ti sa\ Tân Cảnh, kdriêk Đăk Tô, ]ar Kontum hlăk lo\ dơ\ng hyua\ kjăp klei bi hgu\m mguôp, tuh êyuh djăp ai dưi păn kjăp du\m ênoh ]ua\n mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, ru\ mdơ\ng klei hd^p trei mđao jăk yâo.