VOV4.Jarai - Hơdôm thun je# hăng anai, ayuh hyiăng pơplih [u hơđong hmâo bơdjơ\ nao prong laih bruă ngă đang hmua [ơi kual Dăp Kơdư.

Kiăng bruă ngă đang hmua djơ\ hăng ayuh hyiăng ră anai, lu mơnuih [ôn sang [ơi kual Dăp Kơdư hmâo mă yua laih măi pruih ia pơkrem pơke\ hăng pruai kơmok.

Anai le\ sa amăng hơdôm jơlan pơsir ba glăi bôh tơhnal kiăng pơđ^ tui rơnoh mă yua kơmok pruai kơ phun pla, hrom hăng anun pơkrem ia pruih, mơnuih mă bruă.

{ơi să Nam Yang, tơring glông Đak Đoa, tơring ]ar Gialai, ayong Huỳnh Mau le\ mơnuih ba jơlan hlâo amăng bruă mă yua măi pruih ia tơdjoh kơ 20 ektar đang hmua sang `u.

Tui hăng tơlơi pơsit mơng `u, khă prăk mă yua tuh pơplai blung a kơ hơdră măi mok anai lu hai, samơ\ bôh tơhnal ba glăi sui thun.

Bruă mă yua hơdră phrâo anai, [u djơ\ kơnong kơ phun pla ba glăi bôh tơhnal ôh mơ\, `u do# pơkrem hmâo lu prăk mă yua pơkon dong kah hăng kơmok pruai pơhro\ trun 40%, mrô ia pruih hăng pran mơnuih mă bruă ăt hro\ trun lu mơn.

“{ing gơmơi pok pơhai pruih ia pơkrem hăng mă tu\ măi pruih ia kiăng pruai kơmok jing tơlơi kiăng klă, khă prăk mă yua blơi măi blung a rơngiă lu hai, samơ\ [ing ta dưi gơgrong hlâo bruă pruai kơmok kơ abih bang phun pla, dua dong le\ amăng rơwang ră anai ayuh hyiăng pơplih [u klă, tơlơi kiăng yua ia kơ bruă đang hmua prong mơ\, tơdah [ing ta dơnong kơ pruih mơ\ [u mă yua, [u pơkrem ia thơ sit `u đang hmua [ing ta amra kơ[ah ia prong biă, sit lăi kơ[ah ia lu thơ phun pla [u jing ôh”.

Tui hăng anun, ơi Nguyễn Viết Chiểu [ơi să Ea M’nang, tơring glông }ư\ Mgar, tơring ]ar Daklak hmâo dưm truă laih măi pruih ia tơdjoh kơ 1 ektar đang tiu pla plah kơ phê mơng sang ano#.

Tui hăng ơi Chiểu, măi anai ba glăi bôh tơhnal bơwih [ong rơđah biă, samơ\ mơnuih ngă đang hmua ăt kiăng đing nao mơn kơ ano# klă kơ hơdră măi dưm truă mă yua:

“Gah pruih ia tơdjoh le\ drơi pô kâo [uh klă biă, samơ\ lom pruih ia tơdjoh le\ hmâo lu tơlơi truh mơ\ mơnuih ngă đang hmua [u dưi pơsir, gah hơdră mă yua hmâo sa dua ]ô mơnuih thâo, hmâo mrô mơnuih [u thâo.

Mơnuih [u thâo gơ`u blơi lu gơnam [u kơja\p, gơ`u ngă sa dua thun le\ răm h^ yơh anun gơ`u lui h^”.

Tui hăng Nai prin tha Phạm Công Trí, Kơ-iăng Khua wai lăng bruă đang hmua, Anom kơsem min bôh thâo hơdră bruă đang hmua kual Dăp Kơdư, bruă mă yua jơlan gah pruih ia tơdjoh pơke\ hăng pruai kơmok tui ia pruih [ơi phun kơ phê amra pơkrem pơhro\ trun 600m3 ia sa ektar, sa bơyan.

Prăk mă yua pruai kơmok amra hro\ trun 20% bơhmu hăng hơdră mă yua kơmok pruai hyu đơr hơr mơng mơnuih [ôn sang ră anai. Nai prin tha Phạm Công Trí bơhmu tu:

“Tơdah yap sa kg kơmok pruai le\ noa `u amra lu mơng 5 truh 10 wot bơhmu hăng sa kg kơmok pruai mơng hlâo samơ\ bruă tuh pơplai ruah mă amăng thun mơ\ nua prăk mơnuih ngă đang hmua khom mă yua le\ [iă hloh lu biă.

Sa bôh than dong lom [ing ta ba gơnam ngă bơbuă tui jơlan ia anun le\ hơdră akha amra djă pioh abih bang hăng hơdră ngă bơbuă hăng hơdră ia mơng kual lo\n mơ\ phun pla glăk do\ng hăng sa bôh than [ing gơmơi pơmin [u dưi lăi nao truh jơlan gah pruai kơmok [ơi phun mơng hlâo le\ [ing ta ]oh lo\n.

}oh lo\n le\ rơngiă pran `u amra ngă bơdjơ\ nao akha phun pla, ngă răm abih [ơi ro\ng lo\n anun hlung bôh mơda prong biă.

Samơ\ hăng măi pruih ia anai [ing ta [u rơngiă pran mă rok ôh, yua anun sa tơlơi dong le\ rok gôm hăng dlông gêh gal biă”.

Djơ\ mơng lăi hă, hơdră pruih ia pơkrem ia pơke\ hăng kơmok pruai le\ bruă kơsem min – hơdră bôh thâo phrâo amăng bruă ngă đang hmua djơ\ hăng ayuh hyiăng pơplih ră anai, djru pơđ^ tui bôh tơhnal bơwih [ong kơja\p kơ mơnuih ngă đang hmua.

Kiăng kơ djru brơi mơnuih ngă thâo thâo rơđah dong kơ boh tu\ yua kah hăng bruă mă yua đing pruih ia djroh đuăi mă hajăn hro\m hăng anun pruai hlao kmơk, [ing gơmơi hơmâo mông bơră ruai hăng ơi Nguyễn An Khê, mơnuih rơgơi gah bruă ngă hmua mơng Kông ti pơc\ruih ngăn pơkra đing ia pruih phun pla Khang Thịnh [ơi kual Dap kơdư.

- Ơ ơi Nguyễn An Khê, bruă pruih ia djroh [ơ[re\ hro\m hăng anun pruai hlao kmơk brơi phun pla hơmâo ba glăi tu\ yua amăng bruă ngă hmua kơ mơnuih [on sang [ơi kual Dap kơdư. Ih dưi lăi rơđah dong mơn hơdôm ano\ tu\ yua lơ\m ngă tui tơlơi anai ?

Ơi Nguyễn An Khê: Hơdôm ano\ tu\ yua mơng tơlơi anai le\ ia pruih gah [rô djơ\ hăng [ing ta kiăng, pơhmutu le\ sa amăng ia djroh amăng 1 mông le\ 1 lít 6, mah pơ ako\ đing ia [udah rơnuc\, mah măi pruih anet prong tu\ mơn lêng brơi tơbiă ia lăp 1 lít 6 soh;

Anai le\ ngă amu` lơ\m [ing ta pruai nao wo\t kmơk, yua tơdah ia pruih [u bơkơnar kmơk pruai kiăo tui anun amra tui anun mơn, ano\ yôm blung a le\ kho\m pruih bơkơnar djop hmua. Yua anun hăng đing ia pruih phrâo anai [ing ta amra thâo tong ten kmơk pruai brơi lăp djop phun kơphê, [u kơ[ah hăng [u khưi khai ôh.

- Boh thâo mă yua đing pruih ia anai hiưm pă `u ơ ơi ?

Ơi Nguyễn An Khê: Sit biă `u đing ia pruih phrâo anai kiăng mơnuih ngă hmua dưi yua klă hloh amăng bruă pruih phun pla, anai le\ mơnuih [on sang yua kmơk hăng ia djơ\ hăng tơlơi pơkă, anai le\ ăt hơmâo arăng pơtô brơi tong ten laih.

Tơdah [ing ta yua đing ia pruai hlao wo\t kơmơk tơdơi anun kho\m rao rơgoh đing ia lơ\m anun [ing ta amra pruih pơhrua nao ia dong kiăng kơ rao rơgoh h^ kmơk amăng đing ia hăng r^m blan kho\m rao đing ia, anun le\ [ing ta amra pơđoh đuăi ia [ơi rơnuc\ đing.

- Lơ\m mă yua đing pruih ia anai juăt [uh asuk ruk đom glăi amăng đing ia ngă ia [u thâo rô nao rai mơn, ơ ơi ?

- Ơi Nguyễn An Khê: Tơdah [uh ia [u thâo rô tơbiă le\ yua 2 tơlơi, sa le\ yua asuk ruk đom amăng đing, dua le\ yua akha kyâo hăng lo\n mơng gah rơngiao mut nao amăng đing yua hơdôm đing ia anai arăng dor amăng lo\n. Lơ\m asuk ruk amăng lo\n mut nao [ơi anih hơmâo gơnam hlong đuăi asuk ruk amra huăi ngă đom ôh.

Dua dong le\ lơ\m akha kyâo, lo\n mơng gah rơngiao mut nao amăng đing [ơi anih hơmâo kơno\p, [ing ta amra pok kơno\p, tơdah [u [uh ia `u amra pơtun ia trun kar hăng [ing ta pok đing nao đuăi ha bơnah. Yua anun amra huăi ngă asuk ruk mơng gah rơngiao mut nao, yua amăng lăm hơmâo laih gơnam hlong asuk ruk yua anun huăi ngă đom ia ôh.

Tơdah [ing ta yua ia jrao, kmơk [u djơ\ amra ngă đom glăi amăng lăm, tơlơi anai ăt hơmâo arăng pơtô brơi tong ten yơh, hơge\t dưi yua hơge\t [u dưi yua.

- Apui lơtrik pơke\ hăng măi pruih ia anai le\ bruă ngă kơ mơnuih ngă hmua do\ bơngo\t, yua ră anai hre\ apui lơtrik dăng nao tơl đang hmua le\ yua mơnuih [on sang dưm truă mă pô, yua anun apui lơtrik mă yua [u hơđong, amra bơbec\ nao lơ\m pơkă hăng măi pruih ia, ih dưi lăi nao rơđah dong mơn kơ tơlơi anai ?

Ơi Nguyễn An Khê: Đing pruih ia anai, [ơi anih phun hơmâo măi hr^p ia, [ing ta dưi pơke\ hăng apui lơtrik [udah yua măi pơđuăi hăng ia jâu tu\ mơn laih dong pơđoh ia mơng kơdư ăt klă mơn, [ing ta kiăng hơmâo 1 boh măi hr^p ia, tơdah apui lơtrik đuăi tơdu\ [udah đuăi 1 pha [ing ta yua măi hr^p ia anet [iă, tơdah hre\ apui lơtrik đuăi kơtang [ing ta yua măi prong [iă amra pruih hyu kơtang.

- Hai! Bơni kơ ih ho\!

Siu H’ Prăk-Siu Đoan: Pô pơblang