VOV4.Jarai-Ră anai, rơbêh 95% rơnoh ia hni, hơdom mriă mơ̆ng Việt Nam hlăk ba sĭ mơdrô pơ dêh čar Mi, amăng anun, tơring čar Dak Lak ba sĭ rơnoh truh ha mơkrah, dưm dưm hăng rơbêh 20 rơbâo tơn sa thun. Pơ anăp anai, tơdah dêh čar Mi mă jia lu yua jăm lăi sĭ mơdrô rơgêh đơi, yua anun brơi pơđĭ mă jia truh 412%, rơnoh ia hni mơ̆ng Việt Nam, amra tơnap yơh ba nao sĭ mơdrô pơ dêh čar anai. Wơ̆t mơnuih rông hơdom mriă, rông hni laih anun sang bruă sĭ mơdrô lêng kơ bưp tơlơi tơnap tap soh lơ̆m aka ƀu ĕp ƀuh anih anom sĭ mơdrô phrâo.

Rơbêh 30 thun amăng bruă rông hơdom mriă pioh mă ia hơdom mriă ia hni, sang anŏ ơi Đinh Quang Khang dŏ ƀơi phường Tân Lập, plơi prong Ƀuôn Ma Thuôt ră anai hlăk rông 6000 sing (sêng) hruh hni hơdom mriă. Ñu lăi, rĭm thun ia hni, ia hơdom mriă gơñu hơmâo pơhrui hơdôm pă sĭ mơdrô abih hơdôm anun hăng rơnoh prăk hơđong lĕ 40 rơbâo prăk sa kg. Rơnoh sĭ mơdrô anai, pô rông hơdom mriă hơmâo kơmlai laih mơ̆n pơkă hăng prăk tuh pơ alin mơ̆ng blung a. Samơ̆, dơ̆ng mơ̆ng blan 11/2021 Ding jum sĭ mơdrô dêh čar Mi ( DOC) pôr amra mă jia lu yua lăi nua ia hni dêh čar ta rơgêh đơi anun amra mă jia truh 412%, ngă kơ lu boh kông ty sang sĭ mơdrô ia hni, hơdom mriă hyu blơi ƀiă đôč:

“Pơ anăp anai nua 15 rơbâo prăk hai hơdôm kông ty ăt ƀu blơi lơi. Ƀu dưi ba sĭ mơdrô nao pơ tač rơngiao ôh, kông ty arăng dưi ba sĭ kah arăng blơi ia hni ta. Ră anai, ta tuh pơ alin rông laih, hiư̆m thâo lui hĭ soh sel. Gơmơi tuh pơ alin rông hơdom mriă mơ̆ng blung a truh hrơi dưi mă ia hni, hơdom mriă lĕ abih 1 klăk prăk sa hruh sing hni. Ră anai, truh bơyan mă ia hni ăt khom pơhrui mă đôč samơ̆ sĭ mơdrô ƀu hơmâo anih blơi hai ăt khom djet mă ia hni”.

Hăng tơlơi gêh găl ayuh hyiăng, lŏn mơnai glai klô bruă rông hni hơdom mriă ƀơi Dak Lak hơmâo ia hni hiam

jơman laih anun sĭ mơdrô tŭ yua

Hrom mơnuih rông hni, hơdom mriă, hơdôm boh sang bruă sĭ mơdrô pơ dêh čar tač rơngiao ăt dŏ sư̆ rơbư̆ mơ̆n bơngơ̆t yua ƀu hơmâo anih či ba nao sĭ ia hni, kơđoh hơdom mriă. Ơi Lê Thanh Vân, Khua phun kông ty pơčruh ngăn rông hơdom mriă Dak Lak brơi thâo: hăng anŏ gêh găl ayuh hyiăng bơyan adai lŏn tơnah, lu djuai phun bơnga, boh troh hni hăng hơdom mriă nao hrip mă čơnuh bơnga kiăng pơjing rai ia hni, kơđoh hơdom mriă.

Biă mă ñu, hăng tơlơi thâo tom găn rơgao lu thun rông hơdom mriă Dak Lak hơmâo pơhrui mă ia hni hăng hơdom mriă hiam jơman hloh. Bruă arăng pơđĭ rơnoh mă jia yua jăm lăi ta sĭ rơgêh đơi, pơkă hăng djuai ania hni dêh čar India lĕ, amra lup leč biă mă, bơbeč djơ̆ ƀơi anăp hăng sui pơ anăp hăng mơnuih ngă bruă rông hơdom mriă ƀơi Dak Lak. Ơi Lê Thanh Vân brơi thâo:

“Dak Lak hăng anŏ gêh găl hơmâo lu phun kyâo boh troh čuh bơnga prong. Dua lĕ, tơlơi phiăn, bruă ngă rông hni, hơdom mriă tom găn rơgao sui truh 50 thun laih. Klâo lĕ, lu sang bruă sĭ mơdrô pơprong, hyu blơi ia hni ba nao sĭ mơdrô pơ dêh čar tač rơngiao lêng kơ blơi ia hni hăng hơdom mriă mơ̆ng Dak Lak soh. Abih bang tơlơi anun hơmâo djop sit mơ̆n ƀing ta hơmâo ia hni kơđoh hơdom mriă lu yơh hŏ. Yua dah săl sĭ rơgêh anun pơđĭ rơnoh mă jia tui anun, kơnong Dak Lak ăt răm ƀăm yua kơtang biă mă”.

Rĭm thun rơnoh ia hni mơ̆ng tơring čar Dak Lak năng ai truh 28 rơbâo tơn. Anai lĕ, tơring čar hơmâo giăm 50% rơnoh ia hni ba sĭ mơdrô pơ dêh čar tač rơngiao mơ̆ng đơ đam dêh čar ta. Tơdah dêh čar Mi mă jia săl ta sĭ nua rơgêh đơi truh 412% mơtam lĕ, ia hni mơ̆ng Việt Nam amra bơbeč ƀơi anăp mơta mơtam, truh pơ djop sang anŏ rông hơdom mriă, rông hni, sang bruă sĭ mơdrô ia hni laih anun prăk duh jia ƀơi Dak Lak mơ̆ng bruă rông hni ăt hrŏ mơ̆n. Ră anai, tơring čar hơmâo ngă hră lăi pơthâo hăng rơkâo Khua dêh čar kơnuk kơna git gai djop ding jum, anom bruă khom hơmâo hơdră tañ pơsir tơlơi tơnap mơ̆ng anom bruă rông hni.

Mơnuih ngă bruă rông hni ƀơi Dak Lak truh bơyan pơhrui mă ia hni bơyan bơnga kơphê

Laih anun, dua boh anom bruă sĭ mơdrô yua anom bruă DOC dêh čar Mi brơi ĕp kơđi lĕ, Kông ty pơčruh ngăn rông hni Dak Lak hăng Kông ty pơčruh ngăn rông hni Ban Mê Thuôt hơmâo pơphun nao mă bruă, lăi pơthâo mrô rơnoh tơlơi pơhing kơ kông ty tơlơi phiăn dêh čar Mi, kiăng djru ĕp lăng hăng gah lui tơlơi pơtrun mơ̆ng anom bruă DOC, pơđĭ rơnoh mă jia săl ta sĭ mơdrô ia hni nua rơgêh đơi mơ̆ng Việt Nam.

Pơmin nao sui thun pơ anăp adih, anom bruă rông hni Việt Nam kiăng hơmâo hơdră pơsir hơđong kjăp: pơđĭ tui boh tŭ yua, pơphun ngă bruă lu mơta, pơjing rai gơnam sĭ mơdrô mơ̆ng ia hni, kơđoh hơdom mriă sĭ mơdrô kiăng huăi bưp tơlơi tơnap tap arăng ngă. Lơ̆m mông tơña Khua ding jum wai lăng sĭ mơdrô jơnum lok 9 Jơnum min apăn bruă pơ ala mơnuih ƀôn sang dêh čar phrâo anai, yă Lê Thị Thanh Xuân, Kơ-iăng Khua grup khua mua pơ ala mơnuih ƀôn sang dêh čar ƀơi tơring čar Dak Lak rơkâo tui anai.

“Pơdjơ̆ nao kơ bruă sĭ mơdrô ia hni, ƀing gơmơi ăt kiăng ding jum wai lăng sĭ mơdrô hơmâo hơdră rơđah hloh amăng bruă hơduah ĕp anih anom sĭ mơdrô phrâo pơhrua anih sĭ mơdrô hơđăp, tui hơdră pơblih bruă rông hni, pơkra ming gơnam sĭ mơ̆ng ia hni, kơđoh hơdom mriă kiăng djơ̆ găl hăng anih sĭ mơdrô pơ dêh čar Mi”.

Bruă dêh čar Mi kiăng mă jia pơđĭ rơnoh yua săl sĭ mơdrô ia hni rơgêh đơi, ngă bơbeč djơ̆ bruă sĭ mơdrô mơ̆ng anom bruă sĭ mơdrô ia hni hăng bruă bơwih ƀong huă mơ̆ng mơnuih ƀôn sang rông hơdom mriă. Anun ăt jing sa tơlơi lăi lui hlâo pioh kơ anom bruă rông hni Việt Nam lăi hrom laih anun tơring čar Dak Lak hnun mơ̆n, kiăng lăng glăi bruă ta ngă ĕp jơlan hơdră plơ̆ng gêh găl hloh hăng anih hơdip jum dar sĭ mơdrô lăp hăng lu dêh čar ƀơi rŏng lŏn tơnah ră anai.

        Hương Lý pô čih-Nay Jek: Pơblang