Tơdơi kơ rơbêh 1 thun tơring čar Dak Lăk pok pơhai tum pơƀut tơlơi pơhing kơ kual ngă kơphê, kiăng djơ̆ hăng tơlơi pơkă pơgăn ngă rơngiă glai rưng mơ̆ng Khul pơlir hơbit kual Mi Kô̆ (EU), hơmâo laih rơbêh 25.000 čô mơnuih ngă hmua ƀơi 8 boh tơring glông, plơi prong gum ngă, amăng anun hơmâo tơring glông Krông Năng, Čư̆ Mgar, Buôn Đôn, Ea H’leo, Krông Ana, Čư̆ Kuin, plơi prong Buôn Hồ hăng plơi prong Buôn Ma Thuột. Đơ đam lŏn ngă kơphê hơmâo djŏp tơlơi pơhing, hơmâo anăn laih anun hơmâo pơsit brơi năng ai ñu 27.000 ha, gơnam pơhrui glăi giăm 90.000 tơn. Blan 4/2024, Simexco Dak Lăk jing anom bơwih ƀong blung a ƀơi rŏng lŏnh tơnah hơmâo mă hră pơsit 4C-EUDR djơ̆ hăng rơnoh pơkă mơ̆ng EUDR. Anom bơwih ƀong anai ăt pơkra app EUDR lăp djơ̆ hăng tơlơi pơkă phrâo mơ̆ng EU. Tui hăng ơi Lê Huy Đức, Khua phun anom bơwih ƀong Simexco Dak Lăk, bruă tañ ngă tui tơlơi pơkă mơ̆ng EU jing tơlơi gêh gal mơ̆ng kơphê Dak Lăk ƀơi anih sĭ mơdrô:“Hăng pran jua ngă bruă klă mơ̆ng mơnuih ngă hmua Việt Nam ăt kah hăng hơdôm tơlơi pơtruh hơđong kjăp mơ̆ng Việt Nam, jing truh ră anai mah aka ƀu ngă tui ôh samơ̆ sa, dua anom bruă hna uă kơphê gơñu ăt tŭ ư blơi, hơmâo apah prăk dong kiăng pơtrut hơdôm anom bruă anai pơlir hơbit ngă hrŏm đah mơ̆ng đĭ kyar laih anun wai pơgang kjăp hloh tui hơnong pơkă huăi rơngiă glai mơ̆ng kual Mi Kô̆”.

Tơlơi pơkă pơgăn ngă rơngiă glai hăng ngă răm rai glai rưng EUDR dưi mă yua amăng blan 1/2026. Tơlơi pơkă anai bơdjơ̆ nao sit nik hăng bruă ngă kơphê - sa amăng hơdôm mơta gơnam yôm phun ba sĭ pơ čar rơngiao, hơmâo amăng 40% truh kơ 50% mrô gơnam ba sĭ mơ̆ng Việt Nam pơ EU. Tui hăng ơi Trịnh Đức Minh, Khua khul mơnuih ngă kơphê Buôn Ma Thuột, hăng tơring čar Dak Lăk, tơring čar hmư̆ hing hloh bruă pla kơphê mơ̆ng lŏn ia ta, hăng rơbêh 200.000 ha, bruă tañ ngă tui tơlơi pơkă anai, brơi ƀuh tơlơi hơdeč hmar mơ̆ng gong gai tơring čar Dak Lăk hăng hơdôm anom bơwih ƀong, djru bruă ngă kơphê - gơnam ba sĭ pơ čar rơngiao lu hloh mơ̆ng tơring čar Dak Lăk hơmâo arăng kơnang hloh, hmư̆ hing hloh, hơmâo nua pơmă hloh ƀơi jar kmar:“Ngă tui tơlơi pơkă EUDR amra pơđĭ tui nua gơnam, gơnam hơmâo ba sĭ lu hloh pơ kual Mi Kô̆. Tal dua dong, pơplih hiam anŏ hmư̆ hing kơphê Việt Nam. Tơlơi kiăng mơ̆ng EU tơnap biă mă samơ̆ ƀing ta dưi ngă mơn, ba sĭ gơnam lu biă pơ kual Mi Kô̆ jing tơlơi hmư̆ hing mơ̆ng ƀing ta klă biă”.

Tui hăng ơi Nguyễn Hoài Dương, Khua gơnong bruă hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan Dak Lăk, sa amăng hơdôm hơdră pơsir phun akha mơ̆ng Dak Lăk đah mơ̆ng dưi ngă tui tơlơi pơkă EUDR jing bruă akŏ pơjing glông măi djă pioh mrô glai hăng kual pla kơphê djŏp, tơpă sit hăng rơđah rơđông. Dak Lăk glăk jing tơring čar nao hlâo mơ̆ng lŏn ia amăng bruă ngui tơlơi pơkă EUDR laih anun hơmâo ngă tui năng ai 50% mrô đang kơphê laih. Tơring čar kiăng truh pơ blan 1/2026, hơmâo ƀiă biă ñu 70% đơ đam đang kơphê hơmâo pơsit anih pla. Kiăng dưi ngă tơlơi anai, Dak lăk glăk akŏ pơjing glông djă pioh mrô hăng ĕp ƀuh anăn, anih pla, mă yua boh thâo mrô hăng pơčrâo pơƀuh anih pla mơ̆ng ataih, pơtô pơjuăt hăng ngă hrŏm kơnuk kơna - mơnuih ƀôn sang...anăp nao akŏ pơjing sa “anih pơkra gơnam hơdjă” abih bang kơ bruă ngă kơphê Dak Lăk lăi hơjăn hăng Việt Nam lăi hrŏm. Ơi Nguyễn Hoài Dương lăi:“Gơnong bruă hmua hăng đĭ kyar ƀôn lan amra pơtŏng glăi boh than ngă tui tơlơi pơkă EUDR, mơ̆ng anun ba tơbiă hơdră ngă bruă tŭ yua ăt kah hăng pơđĭ kyar ngă kơphê hơđong kjăp. Mah Khul pơlir hơbit kual Mi Kô̆ pơhrư̆i 1 thun dong ƀơ̆i mơ̆ng ngă tui samơ̆ ăt hơmâo lu bruă kiăng ngă, ăt kiăng ngă hlâo, kiăng gêh gal hloh amăng bruă ba sĭ kơphê pơ kual Mi Kô̆”.

Hăng tơlơi gơgrong ba jơlan nao hlâo, mă yua hơdră ngă hmua pla pơjing hơđong, ngă hrŏm kjăp tui, lăi pơthâo nao rai boh thâo ngă hmua plah wah kơnuk kơna hăng mơnuih ƀôn sang, Dak Lăk glăk pơsit nao hlâo amăng bruă ngă kơphê hơđong tui hơnong pơkă mơ̆ng EU. Anai ƀu kơnong jing phun tơhnal pơtrut đĭ kyar bơwih ƀong mơtah đôč ôh mơ̆ ăt djru pơgang ba ia yua hăng anih hơdip jum dar, biă ñu amăng hrơi mông EU pok pơhai tơlơi phiăn rŏng lŏn tơnah kơ đĭ kyar hơđong kjăp. Tơlơi truh kih mơ̆ng Dak Lăk amra pơtrut pran jua kiăng hơdôm kual ngă kơphê pơkŏn mơ̆ng Việt Nam kiăp tui anăp nao ngă hmua hơđong kjăp.