VOV4.Jarai - Ră anai, hơbơi plum lĕ sa amăng hơdôm gơnam gah đang hmua sĭ kơ dêh čar tač rơngiao rim thun rơbêh kơ 1 klai dolar Mi mơng dêh čar ta. Khă hnun hai, tơhnal gal đĭ nua mơng hơbơi plum anai ăt dô̆ lu đôč. Kiăng ĕp jơlan pơđĭ nua hơbơi plum, phrâo tom adih anai, ƀơi plơi prong Pleiku, Ding jum đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan dêh čar gum hrom hăng Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Gialai pơphun jơnum kơ tơlơi hăng jơlan gah pơsit pơlar phun hơbơi plum ƀơi Việt Nam.

Ră anai, dêh čar ta hmâo rơbêh kơ 528.000 ektar đang hơbơi plum, pla biă ñu ƀơi kual čư̆ siăng Pơngŏ, Pơngŏ Tŏng Krah dêh čar, kual Ia rơsĭ Dơnung Tŏng Krah dêh čar, kual Dăp Kơdư hăng kual Ngŏ Dơnung dêh čar. Lŏn pla lu biă ñu ƀơi 5 kual phun anun lĕ: kual čư̆ siăng Pơngŏ dêh čar, Pơngŏ Tŏng Krah dêh čar, kual Ia rơsĭ Dơnung Tŏng Krah dêh čar, kual Dăp Kơdư hăng kual Ngŏ Dơnung dêh čar. Amăng anun Dăp Kơdư hmâo kual lŏn prong hloh đơ đam dêh čar ta 172,5 rơbâo ektar, dưm dưm hăng 32,7% kual lŏn pla hơbơi plum amăng đơ đam dêh čar, lu biă ñu ƀơi hơdôm bôh tơring čar Gialai (81.000 ektar), Daklak (45.000 ektar), Kontum (48,8 ektar). Thun 2021, mrô hơbơi plum đơ đam dêh čar giăm truh 10,7 klăk tơn, amăng anun hmâo 2,9 klăk tơn dưi sĭ kơ dêh čar tač rơngiao, prăk pơhrui glăi giăm truh 1 klai 200 klăk dolar Mi. Dêh čar ta ră anai lĕ dêh čar hmâo mrô hơbơi plum lu dŏng tal 3 hăng dăp tal 2 gah prăk pơhrui glăi mơng hơbơi plum sĭ kơ dêh čar tač rơngiao.

Khă hnun hai, ră anai, bruă pla pơkra hơbơi plum ƀơi dêh čar ta dô̆ lu tơlơi akă dưi ngă kah hăng: pơlir hơbit ƀu kơjăp, hơdră pơkra ƀơi rơnoh găp hơnong ñu, biă ñu lĕ pơkra mă ƀiă, ƀiă hơbơi plum pơkra klă hloh; hơdôm măi mok pơsir djah mơng sang măi akă djơ̆ hăng bôh tơhnal prong gah pơgang anih anom dô̆; bruă pơkra hơbơi plum găn rơgao lu mơta, prăk mă yua logistic lu. Yă Bùi Thị Quy – Khua wai lăng prăk Sang bruă bơwih ƀong mơnuih ƀôn sang sĭ mơdrô pơkra gơnam mă mơng đang hmua, đang kyâu – jơlan Vạn Phát (tơring glông Krông Pa, tơring čar Gialai) brơi thâo:

“Ră anai, tơlơi tơnap hloh lĕ ƀing gơmơi hluai tui 95% kơ anih anom sĭ mơdrô mơng Khač, lom truh bơyan lĕ nua ƀiă, tơnap biă pơđĭ kyar bơwih ƀong. Ră anai lĕ tơlơi kiăng klă laih, pioh dưi sĭ kơ kual Mi Kô̆. Ƀing gơmơi čang rơmang lĕ, jơlan tô nao rai lĕ Ding jum đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan dêh čar hăng Ding jum sĭ mơdrô pơhư prong jơlan anai kiăng ƀing gơmơi dưi gum hrom”.

Djuai hơbơi plum KM94 hmâo hơbơi lu hloh

Gialai lĕ anih anom ră anai hmâo lŏn pla hơbơi plum prong hloh đơ đam dêh čar, ăt hmâo laih hơdôm jơlan gah pơsit pơđĭ kyar rơđah rơđông pioh kơ phun hơbơi plum ƀơi tơring čar. Pơhiăp amăng mông jơnum, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Gialai – Kpă Thuyên brơi thâo, tui jơlan gah pơsit dăp glăi bruă ngă đang hmua tơring čar rơwang mơng thun 2021 – 2025 amra ƀu pơhư prong hăng amăng ƀrư̆ hrŏ trun lŏn pla hơbơi plum mơng 81 rơbâo ektar ră anai trun dô̆ 65 rơbâo ektar. Hrom hăng anun đing nao pơtô ba, djru mơnuih ngă đang hmua mă yua hơdôm bruă ngă đang tui hơdră phrâo, ruah mă hơdôm djuai plum hiam klă huăi hmâo gơnam pơčrăm kiăng hmâo lu hơbơi ƀơi sa kual lŏn pla.

Amăng mông jơnum, Kơ-iăng Khua ding jum Lê Quốc Doanh brơi thâo, pơ̆ anăp anai, hơdôm bôh anom mơng Ding jum đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan dêh čar amra kơtưn kơsem min hơdôm djuai hơbơi plum phrâo hmâo lu hơbơi, klă hiam, dưi pơgăn glăi kơman klan môt. Kơ-iăng Khua ding jum rơkâo hơdôm anih anom hăng anom bơwih ƀong kơtưn pơphun bruă bơwih ƀong huă tui jơlan gah hrŏ trun prăk mă yua, đĭ mrô gơnam pơhrui glăi hăng klă hiam dong; pơplih phrâo hơdră phrâo, pơtrut kơtang bruă pơkra hơbơi plum, pơgang anih anom dô̆ hăng pơlir hơbit bruă bơwih ƀong huă kơjăp:

“Tơlơi yôm phăn hloh lĕ tơlơi pơlir hơbit, pơphun glăi bruă bơwih ƀong huă. Ră anai, sang măi ƀơi anun, samơ̆ ƀu kơjăp ôh bruă pơlir hơbit hăng djru mơnuih ƀôn sang kual pla hơbơi plum. Pơ̆ anăp anai, bruă mă mơng Khul hơbơi plum Việt Nam hăng hơdôm bôh anom bơwih ƀong khom pơtrut kơtang hloh dong, khom gum tơngan hrom hăng neh wa mơng bruă lăi pơthâo, pơtô brơi bôh thâo pla, pơlir hơbit mơng phun amăng bruă pla pơkra, laih anun pơhrui blơi hiưm ñu kiăng ba glăi bôh tŭ yua djơ̆ kơplah wah sang măi, plơi pla hăng neh wa ngă đang hmua”.

Kơ-iăng Khua ding jum Lê Quốc Doanh pơhiăp amăng mông jơnum

Pơsit jơlan gah pơđĭ kyar bơwih ƀong kơjăp, ba glăi bôh tŭ yua, đing nao pla hơbơi plum ƀơi hơdôm kual hmâo anô̆ gal gah kual lŏn năng ai ñu 500 rơbâo ektar, pơjing hơdôm kual pla hơbơi plum prong pơkĕ hăng hơdôm bôh sang măi, Anom bơwih ƀong pơkra hơbơi plum; kơtưn tuh pơplai hmâo akô̆ tlôn hơdră phrâo amăng pla hăng pơkra; pơplih phrâo bruă pơkra hơbơi plum; anih anom sĭ mơdrô; pơphun glăi bruă pla pơkra, pơtrut kơtang pơlir hơbit pơkĕ hăng kual pla hăng sang măi pơkra. Pơtrut pơsur hơdôm bôh sang măi pơlir hơbit hăng hơdôm bôh anom bơwih ƀong, hơdôm bôh sang anô̆ pla hơbơi plum tui hơdră pơlir hơbit kơjăp, mă yua jơlan gah bôh thâo pơkra hơbơi plum klă hloh, pơjing rai lu gơnam hmâo nua hloh kiăng amăng ƀrư̆ pơđĭ tui bôh tơhnal pla pơkra, prăk pơhrui glăi kơ mơnuih ngă đang hmua pla hơbơi plum./.

VOV Tây Nguyên: Čih – Siu H’ Prăk: Pơblang