VOV4.Jarai - Bŏng glăi hăng nua kơmok đĭ lu, ră anai, lu sang anô̆ mơnuih ngă đang hmua hăng anom mă bruă hrom ƀơi tơring čar Gialai hmâo pơđăm mă kơmok pruai mơng hơdôm djah gơnam mă mơng đang hmua, kiăng pruai kơ phun pla. Hơdră ngă anai brơi ƀuh bôh tơhnal dua mơta lom hrŏ trun prăk blơi kơmok jrao, hrom hăng anun ngă klă kơ lŏn hăng klă kơ phun pla dong.

Truh mông anai, Anom mă bruă hrom sĭ mơdrô hăng bơwih ƀong Nam Yang (să Nam Yang, tơring glông Đăk Đoa, tơring čar Gialai) phrâo pơđăm giong 200 khô̆i kơmok djah djâu mơng eh rơmô, kơđuh kơ phê, kam hăng djah mơng sang măi pơkră gơnam mă mơng đang hmua. Ơi Nguyễn Tấn Công, Khua Khul wai lăng anom mă bruă hrom brơi thâo, hăng rơbêh kơ 200 ektar đang tiu hăng kơ phê, rim thun anom kiăng mă yua năng ai ñu 60 tơn kơmok jrao. Tơdah yap tui nua kơmok ră anai hă, prăk blơi kơmok đĭ rơbêh kơ 1 klai prăk. Kiăng plai ƀiă prăk mă yua, mơng akô̆ thun truh ră anai, anom mă bruă hrom hmâo lăi pơthâo hăng sa čô mơnuih juăt bruă nao pơtô brơi pơđăm kơmok djah djâu hmâo akô̆ tlôn, klă mơng hơdôm gơnam hmâo hơđăp:

“Hlâo adih, ƀing gơmơi hmâo ngă laih, samơ̆ ngă hăng sang anô̆ mơnuih ngă đang hmua. Samơ̆ lăng glăi ƀuh lĕ tơlơi kiăng yua hăng djah djâu hmâo mă mơng đang hmua rơbêh bai, rơgêh dong anun thun anai thun blung a anom mă bruă hrom ngă tui bruă pơđăm djah djâu djơ̆ hloh kiăng pok pơhai prong kơ neh wa. Sui thun lĕ, ƀing ta ngă bơbuă kơ phun pla mrô kơmok mă mơng djah djâu, eh hlô rông, pơjing lŏn hlai. Biă ñu ƀing ta rông glăi djuai ngă rai djah djâu kơ lŏn, pơjing pran kơdŏng arong hlăt, klan mô̆t amăng lŏn, ƀu kiăng hluai tui kơ jrao pơgang phun pla na nao ôh.”

Sang anô̆ amai Trúc ƀơi tơring glông Mang Yang mă yua kơmok eh rơmô kơ phun pla

Ƀu djơ̆ kơnong kơ hơdôm bôh anom mă bruă hrom ôh mơ̆, lu sang anô̆ mơnuih ngă đang hmua ƀơi Gialai ăt juăt laih hăng bruă pơđăm kơmok djah djâu kiăng bơwih brơi kơ phun pla, hrŏ trun kơmok jrao, pơkrem prăk yua kơ bruă đang hmua. Amai Hoàng Thị Trúc (43 thun, ƀơi plơi Brếp, să Đăk Jrăng, tơring glông Mang Yang) brơi thâo, gơnang kơ mă yua kơmok eh rơmô pơđăm, sang anô̆ ñu pơkrem hmâo năng ai ñu 50 klăk prăk kơmok jrao rim thun:

 “Ră anai kơmok jrao blơi nua pơmă biă, anun sang pô hmâo kơmok eh hlô djah djâu lĕ pơkĕ hrom pruai, ba glăi bôh tŭ yua biă. Hla kơ phê mơtah, lŏn hlai hloh, klă hloh bơhmu hăng mă yua sa kơmok eh hlô. Sang gơmơi, adơi ayong, amĭ ama leng kơ yua kơmok djah djâu pioh pruai kơ phun kơ phê.”

Ơi Nguyễn Mạnh Điệp – Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Đăk Jrăng, tơring glông Mang Yang, tơring čar Gialai brơi thâo, hăng să ngă đang hmua lu, să hmâo giăm truh 18.000 ektar phun pla djop mơta hăng pŭ hlô hơdôm rơbâo drơi. Anai lĕ hơdôm tơlơi gal pioh neh wa dưi pơkra kơmok djah djâu. Lu thun hăng anai, Gơnong bruă đang hmua hmâo pok lu anih pơtô brơi, pơsur mơnuih ngă đang hmua pơkra mă kơmok djah djâu mơng đang hmua hmâo hơđăp lom rông hlô, tơjŭ pla. Bôh nik brơi ƀuh, kơmok djah djâu ba glăi bôh tŭ yua lu mơta mơ̆, prăk mă yua ngă 1 tơn ră anai akă truh 2 klăk prăk, rơgêh kơnong kơ dưm dưm hăng 1/10 bơhmu hăng kơmok jrao:

“Hơdôm bôh sang hmâo mơng 5 truh kơ 7 drơi rơmô, neh wa biă ñu djuai ania ƀiă thâo laih mă yua kơmok eh hlô, kơđuh kơ phê, kam, hmâo mơnuih nao jah mă dong rok dưm nao kiăng pơkra kơmok, hrŏ trun mă yua kơmok jrao. Bing gơmơi hmâo mă laih tơlơi pơtrun pơsit, hơdôm anih pơhrăm mơng khul ngă đang hmua. 8 bôh plơi ƀơi să hmâo mă yua laih hơdră anai, pơkra mă bơwih brơi kơ phun pla amăng đang sang pô. Phrâo tom adih anai ƀing gơmơi hmâo pơkiăo nao laih mơnuih juăt bruă đang hmua ƀơi anăp gum hrom hơdră ngă đang hmua lĕ, lu ñu phun pla bluh đĭ hiam, ba glăi bôh tŭ yua biă.”

Kơmok pơđăm mă djru mơnuih ngă hmua plai ƀiă yua prăk blơi kơmok hăng klă kơ lŏn dong

Ơi Lê Tấn Hùng – Kơ-iăng Khua Anom bruă đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan tơring glông Đăk Đoa, tơring čar Gialai brơi thâo, mơng akô̆ thun 2021 truh ră anai, nua lu gơnam mă yua kơ đang hmua kah hăng kơmok, jrao pơgang phun pla hăng ia jâu ia xăng leng kơ đĭ nua lu. Kiăng plai ƀiă bơdjơ̆ mơng nua gơnam mă yua đĭ lu, ngă hơđong prăk mă yua kơ bruă đang hmua lĕ, khom hmâo jơlan gah ngă tui hơdră hơdjă, kơjăp hăng phun pla. Amăng anun, mơnuih ƀôn sang kiăng đing nao pruih ia pơkrem, pla rok, hơbơi ngu di amăng đang kiăng lŏn hlai hăng djă pioh pơsah kơ lŏn. Hăng kơmok pruai, ơi Hùng pơtă neh wa đing nao mă yua kơmok djah djâu kiăng plai ƀiă prăk yua pioh blơi:

 “Hơdôm hrơi rơgao, tơring čar hăng ƀirô juăt bruă gưl tơring glông hmâo hră pơtô brơi na nao, lăi pơhing, pơsur mơnuih ƀôn sang hơdư̆ đut hlah bruă tuh pơplai blơi kơmok jrao, đing nao pơkra kơmok djah djâu; mă yua hơdôm djah djâu hmâo amăng đang hmua, hơdôm djah mă mơng phun pla, pioh pơđăm tŭ, hơdư̆ bruă yua prăk blơi kơmok, pơđĭ tui bôh tơhnal kơ mơnuih ƀôn sang.”

Pơplih plih hơdră ngă đang hmua tui hơdră hơdjă amra djru mơnuih ngă đang hmua plai ƀiă rơngiă prăk kơ bruă đang hmua amăng hơdôm hrơi nua gơnam blơi yua kơ đang hmua đĭ lu kah hăng ră anai. Pơkra mă kơmok mơng djah phun pla, eh hlô mơ̆ mơnuih ngă đang hmua Gialai glăk pok pơhai ngă tui brơi ƀuh ba glăi bôh tŭ yua amăng hơdôm hrơi nua kơmok đĭ lu ră anai. Hrom hăng anun hơdră ngă anai ăt djru neh wa pơplih mơn lŏn pla hăng pơhlôm kơjăp kơ đang hmua phun pla./.

Nguyễn Thảo: Čih – Siu H’ Prăk: Pơblang