VOV4.Jarai - Hơdôm kual pla sầu riêng ƀơi tơring čar Daklak glăk prăp lui bơyan pĕ pơhrui. Anai lĕ hơdôm hrơi Tơlơi pơtrun pơkă hmâo ba tơbiă pel ĕp bôh sầu riêng sĭ kơ dêh čar Khač dưi kĭ pơkôl, pok jơlan kơ djuai bôh anai dưi sĭ kơ dêh čar tač rơngiao. Ƀơi tơring glông Krông Pač, anih hmâo lu anom sĭ mơdrô pơhrui blơi, sĭ bôh sầu riêng ba jơlan hlâo mơng tơring čar Daklak, hmâo ƀuh laih tơlơi mơ-ak ƀơi anăp tơlơi gal anai.

Khă akă truh bơyan pĕ pơhrui phun mơn sa mơ̆ đang sầu riêng rơbêh kơ 2 aktar mơng sang anô̆ amai Lê Thị Thanh Thúy ƀơi Buôn Dung, să Ea Yông, tơring glông Krông Pač, tơring čar Daklak rim hrơi hmâo mơnuih hyu tơña blơi. Amai Thúy brơi thâo: nua sầu riêng glăk đĭ nua rim hrơi, hăng ƀơi rơnoh nua giăm truh 50 rơbâo prăk sa kg, lu hloh dua wot bơhmu hăng bơyan thun hlâo. Rơnoh nua anai hmâo pơ ala glăi laih mrô bôh hrŏ trun yua kơ hơjan ƀu djơ̆ bơyan lơm phun sầu riêng glăk bluh bơnga. Amai Thúy čang rơmang bruă dưi sĭ kơ dêh čar tač rơngiao amra djru nua sầu riêng đĭ dong:

“Ră anai Kơnuk kơna hmâo kĭ pơkôl laih lĕ sang anô̆ kâo mơ-ak biă, neh wa ngă đang hmua mơ-ak biă. Thun hlâo hmâo lu sang sĭ hmâo 20 rơbâo prăk, 22, hmâo mơnuih sĭ đa 25 rơbâo prăk sa kg mơ̆, thun anai nua ñu lu hloh dua wot laih. Hmâo nua tui anai, mơnuih ƀôn sang ƀing gơmơi gir run yua prăk blơi kơmok pruai hơdjă, kiăng dưi sĭ kơ dêh čar tač rơngiao. Bơ̆ sui hăng anai, sit sĭ ƀing hyu blơi, gơñu sĭ kơ hlơi ƀing gơmơi ƀu thâo ôh, nua sĭ lĕ ƀu hơđong dơng”.

Sầu riêng lĕ phun pla ba glăi lu prăk kơ mơnuih ƀôn sang Daklak

Ƀu djơ̆ kơnong kơ mơnuih pla sầu riêng, anom bơwih ƀong sĭ mơdrô pơhrui blơi, pơkra sĭ kơ dêh čar tač rơngiao bôh sầu riêng ăt mơ-ak mơn lơm Tơlơi pơtrun pơkă hmâo kĭ pơkôl. Tui hăng ơi Lê Anh Trung, Khua gơgrong bruă kual pla sầu riêng Sang bruă pơčruh prăk hrom bơwih ƀong blơi sĭ gơnam kơ dêh čar tač rơngiao Dũng Thái Sơn, ƀơi să Ea Kênh, tơring glông Krông Pač, tơring čar Daklak: Anai lĕ tơhnal pioh kơ hơdôm bôh anom bơwih ƀong sĭ sầu riêng kơ dêh čar tač rơngiao. Yua hlâo kơ hmâo Tơlơi pơtrun pơkă, khă anom bơwih ƀong hmâo pơlir laih hăng ngă hră pơsit mrô kual pla, samơ̆ bôh sầu riêng ăt kơnong kơ sĭ mă ƀiă đôč, khom găn rơgao lu mơnuih ngă nua đĭ lu:

“Dong mơng thun 2020, ƀing gơmơi ăt hmâo pơlir laih pơdŏng kual pla hăng 33 mrô kual pla kơ 1.160 ektar lŏn. Hrom hăng anun ƀing gơmơi hmâo 9 bôh anom anung gơnam hăng lŏn kual pioh mă bruă giăm truh 60.000m2, amra djop brơi anih dưm gơnam pơhrui blơi hăng mrô 200.000 tơn rim thun. Truh mông anai, ƀing gơmơi hmâo pơlir laih hăng 20 bôh anom mă bruă hrom hăng rơnoh rơbêh kơ 6.000 ektar. Amăng anun, bruă ngă giong hră pơ-ar gah kual lŏn pla kiăng pơsit mrô kual lĕ ƀing gơmơi hmâo ngă giong laih hră pơ-ar rơbêh kơ 2.500 ektar”.

Sầu riêng prăp lui sĭ kơ dêh čar tač rơngiao

Tui hăng mrô jŭ yap, Daklak ră anai hmâo giăm truh 17.000 ektar đang sầu riêng, amăng anun 15.000 ektar rơwang hmâo bôh, abih bang mrô 14.000 tơn. Hơnong ñu rim thun hmâo truh 70% mrô sầu riêng Daklak sĭ kơ dêh čar Khač tui jơlan anet. Amăng anun, tơring glông Krông Pač lĕ sa amăng hơdôm bôh tơring glông hmâo lŏn pla sầu riêng prong hloh hăng rơbêh kơ 4.000 ektar, mrô ñu thun hlâo năng ai ñu 50.000 tơn. Yă Ngô Thị Minh Trinh, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Krông Pač brơi thâo: Anăn sầu riêng Krông Pač dưi pơgang ba laih. Tơring glông amra mă yua tơhnal gal pok prong mơng bruă gơnam anai dưi sĭ kơ dêh čar tač rơngiao:

“Lơm Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Krông Pač dưi hmâo Anom wai lăng bôh thâo ia rơgơi pơsit brơi anăn sầu riêng khul grŭp. Tơring glông hmâo lăi pơhing hăng mơnuih ƀôn sang pơtrut kơtang kiăng pơđĭ tui mrô sầu riêng, kiăng lơm sĭ kơ dêh čar tač rơngiao khom pơhlôm tơhnal kiăng mơng bơnah blơi. Hăng amăng hơdôm hrơi rơgao, tơring glông ăt hmâo kơtưn klă mơn bruă pơkă tơhnal kah hăng Vietgap kiăng, laih anun pơtô brơi neh wa hơdră pla hơdjă. Hrom hăng anun, tơring glông rơkâo dong mrô kual pla, ră anai tơring glông hmâo pơsit brơi laih 1.040 ektar mrô kual pla hăng ƀing gơmơi ăt hmâo ba tơbiă mơn pơsit brơi năng ai ñu 1.000 ektar dong”.

Ơi Vũ Văn Côn, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan tơring čar Daklak brơi thâo: Khă pioh sĭ kơ dêh čar Khač, sầu riêng Việt Nam khom djơ̆ tui tơlơi pơkă pơhlôm mơn gơnam ƀong huă, ƀu hmâo lu rơgao hơnong pơkă jrao pơgang phun pla ôh, anun gơnam djơ̆ tui tơlơi pơkă. Tơlơi pơhing kơ bruă sĭ kơ hlơi khom djop anăn păn anom bơwih ƀong sĭ mơdrô, mrô kual pla, anih anom anung gơnam. Rơngiao kơ anun, lơm ngă đang hmua, anom bơwih ƀong, mơnuih ƀôn sang khom ngă djơ̆ tơlơi čih djă pioh, hră pơ-ar pla pơkra ăt kah hăng hơdôm jơlan hơdră lăng tui pơhlôm klă gơnam ƀong huă hlâo kơ pơhrui blơi mơ̆ bơnah Khač ba tơbiă. Tơlơi sầu riêng Việt Nam dưi sĭ kơ dêh čar Khač hmâo bôh yôm phăn hăng kual pla sầu riêng mơng tơring čar. Ơi Vũ Văn Côn lăi:

“Hlâo adih ƀu dưi sĭ, ră anai dưi sĭ kơ dêh čar tač rơngiao, yua anun tơdah sầu riêng djop tơhnal pơkă amra dưi sĭ abih ƀiă biă mă ñu 70% mrô amra dưi sĭ kơ Khač yua kơ dô̆ hmâo tom hơdôm tơlơi pơkă pơkon dong, samơ̆ rơđah rơđông mrô gơnam sĭ kơ Khač amra dưi đĭ lu lăp yap ba hăng nua amra đĭ tui mơn”./.

            Tuấn Anh: Čih – Siu H’ Prăk: Pơblang