VOV4.Jarai-Jơnum ngui mơak pơdă boh sầu riêng Krông Pač tal 1 thun 2022 phrâo pơđut laih, čih pioh boh tŭ yua mơ̆ng anom bruă ngă hmua phrâo ƀơi tơring čar Dak Lak. Hrom hăng anun, hơdôm mrô ba nao tơlơi mơak lăp pơ-ư pơ-ang mơ̆n, kah hăng pơhưč tuai nao ĕp lăng hơmâo truh 40 rơbâo wơ̆t, čih pioh hơmâo 24 kơčăo bruă tuh pơ alin, rơnoh prăk abih tih truh  11 rơbâo klai, lơ̆m nao pơ anih jơnum ngui pơdah boh sầu riêng mơ̆ng tơring čar Dak Lak, djop mơnuih ăt ƀuh ƀu ƀiă ôh tơlơi kơtrâ̆o yua kơ anih sĭ mơdrô boh troh (boh čroh), gơnam tam sĭ mơdrô hăng hơdră pla pơjing boh sầu riêng ră anai lêng kơ dŏ lu anŏ kơƀah.

Kiăng tañ hơmâo akŏ bruă pơsir hĭ tơlơi dŏ kơƀah anun pioh kơ boh sầu riêng tơring čar Dak Lak tañ mơneč mă anŏ gêh găl akŏ pơdong rah kjăp atur ngă bruă lơ̆m pơhno hăng jar kmar amăng bruă sĭ mơdrô boh sầu riêng jai hrơi kơtang tui.

Kông ty sa ding kơna Long Thành Lạng Sơn hơmâo sa čơgăn pơdă gơnam sĭ mơdrô ƀơi anih Jơnum ngui pơdă boh sầu riêng tal sa hăng sa boh sang bruă blơi boh sầu riêng ƀơi tơring kual Phước An, hrom hăng anih anom pơkra ming ƀơi tơring čar Tiền Giang, anih pla boh sầu riêng prong hloh amăng dêh čar. Khua kông ty, yă Đường Kim Thi lăng yôm biă mă tơlơi gêh găl mơ̆ng tơring glông Krông Pač hăng tơring čar Dak Lak amăng bruă pla boh sầu riêng, yua kơ lŏn drơ̆t mriah bazab prong, huăi ia dăo ƀudah ia bring hram ngă mơsĭn. Boh sầu riêng Dak Lak tơsă kaih hloh pơkă hăng kual pơkŏn yua kơ hnong pơhno.

Boh sầu riêng ăt hlăk dŏ tơguan pioh sĭ mơdrô djơ̆ jơlan phun

Khă tui anun, tui hăng yă Thi, anŏ gêh găl mơ̆ng boh sầu riêng hlăk ngă hơdư̆ hĭ yua kơ ĕp anih ba sĭ mơdrô. Thun anai, jing thun lu tơlơi čang rơmang hloh kơ bruă sĭ mơdrô lơ̆m hră mơ-it pơkôl kơ bruă sem lăng kman boh troh kơplah wah Việt Nam hăng Khač dưi kĭ pơkôl, samơ̆ truh mông anai, tơlơi čang rơmang anun aka ƀu ƀuh tŭ yua sit nik ôh. Sĭ mơdrô jơlan phun aka ƀu truh nao rai, hơdôm rơdêh pơgiăng boh sầu riêng dŏ lu tơlơi tơnap tap biă mă  ƀơi jơlan pơgiăng ba nao sĭ mơdrô hăng dêh čar tač rơngiao.

“Aka ƀu bao nao sĭ mơdrô boh sầu riêng djơ̆ jơlan phun ôh. Anun lĕ sa tơlơi khom kơsem min, ƀu hơmâo sang bruă mơdrô pơpă khin ngă ôh. Kah hăng sa wơ̆t hrơi tơjuh hăng anai pơ dêh čar Lao hơjan hlim, jơlan nao rai tơnap, dơlut, đôm rơdêh hăng lŏn tơhlŏm. Nao pơ dêh čar Kur lĕ Kur ƀu brơi gơnam sĭ mơdrô ta nao ôh, anun khom glăi đôč. Kah hăng kông ty gơmơi dŏ 30 boh kôngtainer hlăk pơgiăng nao, aka thâo nao dơ̆ pă ôh. Dŏ tơguan ăt dŏ čang rơmang đôč hrơi pơgi dưi nao. Rĭm boh rơdêh kơnong dưi bong glăi amăng 12-15 hrơi. Tơdah ƀu dưi nao ôh lĕ khom pơwơ̆t glăi pok dưm amăng măi pơrơ-ot jing pler kah dưi lui sui ƀiă, tơdah lui hnun răm abih”.

Pơkă hăng tơlơi tơnap kơ anih hyu ba sĭ mơdrô amăng hơdră ĕp anih blơi, tơlơi dŏ kơƀah amăng bruă pla pơjing truh hyu blơi mơ̆ng đang ăt bơbeč prong kơ bruă pơkra ming pioh sĭ mơdrô. Ƀuh rơđah, Krông Pač lĕ kual pla boh sầu riêng prong hloh, ăt jing kual pla boh sầu riêng amuñ bơbeč djơ̆ mơ̆n ƀơi Dak Lak. Thun 2018, hơdôm rơbâo phun boh sầu riêng hlăk thun boh djai rơrŭ yua kman ƀong akha kyâo phun sầu riêng tơdơi kơ kơthel mrô 12 thun 2017 ngă. Laih anun thun anai, lu đang boh sầu riêng pơ tơring glông hrŏ hĭ ha mơkrah hnong boh.

Yă Phạm Thị Hương, dŏ pơ plơi thôn 19/5, să Êa Yông, tơring glông Krông Pač hơmâo rơbêh 1 ha đang boh sầu riêng giăm jơlan prong 26. Thun hlâo ñu pĕ hơmâo 26 tơn, samơ̆ thun anai kơnong dŏ 10 tơn. Yă Hương brơi thâo, adai ayuh hyiăng pơblih na nao, samơ̆ gơñu kơƀah tơlơi thâo kiăo tui anŏ pơblih anun. Ƀơi tơring glông hơmâo lu sang anŏ sĭ mơdrô boh sầu riêng, samơ̆ sang anŏ ñu ƀu apah ƀing thâo bruă ôh yua rơnoh apah pơmă đơi.

"Aka ƀu thâo boh sầu riêng boh hơdôm pă ôh gơñu mă pơkă hnong sa kg boh lĕ sa rơbâo prăk apah. Kah hăng hmua gơmơi, boh 20 tơn tơdah nao hrăm mơ̆ng gơñu lĕ, gơñu mă 20 klăk prăk. Tơdah ƀu hơmâo 20 tơn kơnong 10 tơn, 5 tơn lĕ gơñu ăt mă sa kg sa rơbâo prăk mơ̆n. Yua tui anun, klă ƀiă lui, sang anŏ gơmơi ngă mă pô, hơdôm hơmâo hơdôm ƀong, hơmâo ƀiă ƀong ƀiă".

Đang boh čroh mơ̆ng yă Phạm Thị Hương, plơi 19/5 mơboh kơnong

ha mơkrah pơkă hăng thun hlâo

Truh ră anai, anom bruă pla boh sầu riêng Krông Pač găn rơgao rơbêh 20 thun laih akŏ pơjing, pơđĭ rơnoh truh rơbâo klai. Samơ̆, aka ƀu hơmâo hơdră pla pơjing djơ̆ rơ-ua tơpă hnong hiam hăng hơmâo anăn boh čroh đang hmua djơ̆ găl kơ rĭm črăn amăng thun kyâo boh čroh jing đĭ, blan bơnga hăng blan pơkă boh sầu riêng. Ơi Nguyễn Trung, Kơ-iăng Khua sa boh anom bruă pơkra kmơ̆k pruai hăng pơtô hơdră phrâo ia rơgơi ngă hmua pơ Bình Dương, hơmâo sang bruă ƀơi Krông Pač brơi thâo, hăng boh sầu riêng, pơđok tong ten hơdră pơtô, sem tơlơi pơtô amăng video lĕ aka djop ôh, khom hrăm tui ƀơi anăp mơta amăng bruă mă rĭm hrơi.

Kual pla boh sầu riêng Krông Pač hơmâo mơnuih ngă hmua rơgơi, samơ̆ gơ̆p amruañ tui đôč, lu mơnuih ƀu kah pơpha brơi ôh tơlơi thâo, anun ngă bruă tŭ kơ hơmâo ăt bưp tơlơi răm ƀăm truh.

“Khom hrăm mơ̆ng bruă mơnuih ngă hmua. Mơnuih ngă hmua khom thâo rơgơi, mơnuih ngă hmua kah hăng jing ƀing kỹ sư, tơdah hrăm truh anih lĕ thạc sĩ, nai prin tha ăt mơ̆ng mơnuih ngă hmua mơ̆n. Samơ̆ mơnuih ngă hmua lĕ ƀu pơtô brơi ôh, kơnong ngă mă hơjăn pô. Mă yua ia jrao hlăt ia jrao rơ̆k hek juai lui hĭ hruh kơdung anăn ia jrao, kiăng hơjăn đôč thâo. Yua kơ anun, tơnap tap biă mă”.

Tui hăng Gơnong bruă ngă hmua hăng pơđĭ kyar plơi pla tơring čar Dak Lak đơ đam boh sầu riêng tơring čar hơmâo 15 rơbâo ha, rơbêh 10% amăng mrô mơnuih hơmâo anăn pơčrâo anih pla pơjing laih anun dưi ngă brơi mrô gru kơnăl thâo krăn tong ten, hlăk dŏ tơguan gah dêh čar Khač sem lăng hăng tŭ ư ba sĭ mơdrô jơlan phun nao pơ dêh čar Khač. Bruă kaih ngă brơi mrô gru kơnăl anih pla pơjing hăng aka ƀu hơmâo rơdêh pơpă ôh pơgiăng nao jơlan phun, bơ jơlan nao sĭ mơdrô lĕ prong samơ̆ lu tơlơi gun hăng khom pơhno kơtang.

Hrom hăng sĭ mơdrô pơhno kơtang mơ̆ng bruă pla pơjing lơ̆m đơ đam pla boh sầu riêng ăt đĭ tui lu pơ hơdôm dêh čar amăng kual Ngŏ dơnung ASIA, kah hăng Kur, Lao, Thai Lan hăng Malaysia. Anom bruă pla boh sầu riêng Krông Pač ƀudah Dak Lak hnun mơ̆n hăng amăng kual Dap Kơdư ta hai kiăng tañ laih anun gir run pơsir hĭ anŏ aka ƀu găl amăng bruă pla pơjing sĭ mơdrô, hnun kah dưi tŭ mă anŏ gêh găl hăng hnong pơhno tơpă ba glăi boh tŭ yua sit nik.

 VOV Tây Nguyên

Nay Jek: Pơblang