Mơnuih ping gah Đặng Dậu Quý tơkeng thun 1983 ƀơi să Čư̆ Suê, tơring glông Čư̆ Mgar, hmâo ha tal hrăm giong gưl dlông laih anun mut mă bruă ƀơi sang prăk pơ̆ Daklak hăng rơnoh prăk blan lu. Tui anun mơn, tơlơi giăm hmâo 10 thun, lăng ƀuh bruă pô mă ƀu lăp djơ̆, ñu pơdơi bruă kiăng ngă tui bruă pô hor ngă đang hmua. Hmâo hơđăp 1,6 ektar lŏn amĭ ama pơpha brơi, hrom hăng prăk djă pioh lom mă bruă ƀơi sang prăk, ñu khin hơtai pla glăi abih bang 80 ƀĕ phun kơ phê pơ ala glăi kơ phun kơ phê tha, čan dong mơng sang prăk pla plah nao 300 ƀĕ gong tiu hăng giăm truh 100 ƀĕ phun bôh sầu riêng.

Tal blung a, yua kơ ƀu hmâo lu tơlơi găn rơgao, hơdôm phun sầu riêng, tiu djai ba truh lup lăp. Ƀu tah hơtai, ñu čan dong prăk mơng sang anô̆, gơyut gơyâu pla pơ ala nao hơdôm phun pla hlâo djai hĭ anun; hrăm dong tơlơi găn rơgao mơng ƀing juăt bruă đang hmua mă yua pla tui hơdră hơdjă kơjăp. Mă tŭ mơng hơdôm tơlơi lui ruh, ƀơƀrư̆ ñu dưi ngă laih hăng đang phun pla lu mơta ba glăi bôh tŭ yua lu. Truh kih hăng đang phun pla, ñu khin hơtai pơhư prong dong đang pơdjuai phun pla. Kơnong amăng thun 2022 phrâo rơgao, đang phun pla lu mơta hrom hăng bruă sĭ anah phun pla hmâo pơhrui glăi rơbêh kơ 600 klăk prăk. Ayong Đặng Dậu Quý lăi pơthâo:

 “Hăng sa čô mơnuih ping gah, kâo thâo bruă gơgrong mơng pô lĕ khom ngă gru ba jơlan hlâo amăng pơđĭ kyar bơwih ƀong, hăng hmâo tơlơi pơđĭ kyar klă anun kah mơng dưi djru sang anô̆ hăng djru mơnuih pơkon. Kah hăng thun phrâo rơgao, kâo pơhrui hmâo 6 tơn sầu riêng sĭ ăt hmâo mơn rơbêh kơ 300 klăk prăk; 2 tơn tiu dong pơhrui hmâo 120 klăk prăk hăng yap tom đang pơdjuai anah, kơ phê ăt hmâo mơn rơbêh kơ 100 klăk prăk. Rơngiao kơ prăk mă yua bơwih kơ đang pla, sang anô̆ pơhrui glăi kơmlai rơbêh kơ kơ 300 klăk prăk”.

 Mơnuih ping gah Võ Văn Hoàng 64 thun, ƀơi să Ea Tu, plơi prong Buôn Ma Thuột hăng pran jua thâo gir run, triăng mă bruă laih anun thâo khăp păp dong. Tơkeng rai ƀơi tơring čar Quảng Ngãi, tơdơi kơ anun amĭ ama nao pơ̆ Daklak pơdŏng pưk sang đang hmua mơng hlâo kơ hrơi tlaih rơngai lŏn ia 1975. Lom bơwih ƀong huă, găn rơgao thâo hơdôm tơlơi tơnap hăng lu tơlơi lui ruh kah mơng truh kih. Ră anai, tơdơi kơ lu thun bơwih ƀong, ñu hmâo 5 ektar đang pla sầu riêng plah nao sa dua phun bôh troh kah hăng măng cụt, kam, kuit, bôh kruăi dung... Abih bang pơhrui mơng đang pla rim thun năng ai ñu 4 klai prăk, rơngiao kơ prăk mă yua bơwih kơ đang pla ñu pơhrui glăi hmâo kơmlai rơbêh kơ 2 klai prăk. Hmâo tơlơi gal bơwih ƀong ñu amra djru lu sang anô̆ tơnap tap pơkon gah ngăn drăp, anăh phun pla, kơmok pruai hăng hơđong tơlơi hơdip mơnuih mơnam ăt kah hăng pơdŏng plơi pla phrâo ƀơi plơi pla. Ơi Võ Văn Hoàng lăi pơthâo:

“Hăng sa čô mơnuih ping gah ƀơi plơi pla lĕ kâo khom ngă gru hlâo amăng bơwih ƀong pơđĭ kyar bơwih ƀong, mơng anun neh wa gơñu ngă tui. Kâo thâo hơdră ngă đang hmua hơget lĕ lăi pơthâo kơ neh wa đôč, gum hrom pơđĭ kyar. Hơdôm thun ngă đang pơdjuai anăh pla, ƀuh hơdôm bôh sang anô̆ hơpă tơnap tap lĕ kâo djru, samg anô̆ tơnap tap ƀiă lĕ sĭ đôm, bơ̆ hơdôm bôh sang anô̆ tơnap tap đơi thơ hlong brơi hlao; kơnong hăng hơdôm bôh sang anô̆ tơnap tap kơ sang dô̆ mơ̆ pơkra sang dô̆ khăp păp, hơdor tơngiă lĕ kâo amra djru rim sang mơng 5-10 klăk prăk, tui hluai kơ tơlơi hơdip mơda. Kâo ăt gum hơgôp mơn pơkra jơlan nao rai, dŭ pơgiăng neh wa thôn 3 pơkra abih hơdôm ară jơlan amăng plơi pla”.

 Yă Lại Thị Loan – Khul mơnuih ngă đang hmua tơring čar Daklak pơsit, lu mơnuih ping gah pơdah bruă mă ba jơlan hlâo ngă gru amăng bơwih ƀong huă pơđĭ kyar bơwih ƀong. Mơnuih amăng khul kah hăng Đặng Dậu Quý ƀudah Võ Văn Hoàng leng kơ hơdôm mơnuih Ping gah ba jơlan hlâo, ană plơi kiăo tui tlôn soh, gơñu hmâo pơjing laih lar hyu kơtang bruă pơđĭ kyar bơwih ƀong hrŏ trun ƀun rin ƀơi plơi pla. Yă Lại Thị Loan lăi lĕ, kiăng bruă pơđĭ kyar bơwih ƀong hrŏ trun ƀun rin mơng khul jai hrơi jai prong kơtang hloh, mrô mơnuih ping gah amăng khul jai hrơi jai lu tui, pơ̆ anăp anai khul đing nao bruă pơlar mơnuih ping gah, pơjing phun than pioh jai hrơi jai hmâo lu hloh dong hơdôm gru ba jơlan hlâo mơnuih ping gah pơplih phrâo rơđah:

“Ƀing gơmơi đing nao biă bruă lăi pơthâo mơnuih amăng khul mơbruă kiăng pơmut brơi mut ping gah. Amăng hơdôm kơčăo bruă rơđah lĕ, hrom hăng hơdôm khul grŭp pơkon, ƀing gơmơi hmâo hơdôm kơčăo bruă rơđah rơđông kah hăng jao ƀing ping gah, khua khul djru ba hơdôm mơnuih amăng khul ngă đang hmua mơbruă kiăng pơhrăm brơi dong, djru gum, tơdah ƀuh djop tơlơi gal thơ pơmut brơi kiăng hơdôm mơnuih anai mut amăng khul ping gah”.

Ƀu djơ̆ kơnong kơ hơdeč amăng bruă bơwih ƀong rơgơi ôh, mơnuih ping gah kah hăng Đặng Dậu Quý ƀudah ơi Võ Văn Hoàng dô̆ lăi pơthâo klă, lăi pơthâo nao rai tơlơi găn rơgao, djru lu mơnuih amăng khul hmâo tơlơi tơnap gum hrom pơđĭ kyar bruă bơwih ƀong, pơđĭ tui prăk pơhrui glăi, hơđong tơlơi hơdip mơda; gum hơgôp klă pơdŏng plơi pla phrâo ƀơi tơring čar./.