Thâo kơjăp tơlơi Wa Hồ pơtô, hơdôm thun rơgao, ping gah K’ Boer, Khua git gai Ping gah plơi B’Dơr, să Lộc An, tơring glông Bảo Lâm (Lâm Đồng) hmâo pơphun klă laih bruă mă ba jơlan hlâo, ngă gru hlâo, khin pơmin, khin ngă, khin gơgrong ba bruă mă, djru pơdŏng plơi pla pơđĭ kyar hăng jing gru rơđah, kual mơnuih ƀôn sang dô̆ ngă gru mơng tơring čar Lâm Đồng.

Mut ping gah mơng 26 thun, ngă Khua git gai Ping gah plơi mơng 30 thun hăng mơng anun truh ră anai K’Boer git gai ping gah plơi B’Dơr, să Lộc An, tơring glông Bảo Lâm (Lâm Đồng) ăt giăm mơnuih ƀôn sang, lăng ba mơnuih ƀôn sang mơn. Ñu hrom hăng ƀing gŏp amăng Khul Ping gah hăng neh wa amăng plơi pơplih klă hơdră phun pla, hlô rông, pơđĭ kyar bơwih ƀong, pơdŏng tơlơi hơdip mơda tâ̆o yâu.

Tui hăng ơi K’Đèo, sa mơnuih hmâo arăng hmư̆ tui lu ƀơi plơi B’Dơr, truh ră anai tơlơi hơdip mơda tâ̆o yâu pran jua mơng mơnuih ƀôn sang amăng plơi dưi pơđĭ tui rơđah biă. Hơdôm tơlơi pơkôl, pơkă pơdŏng tơlơi hơdip phrâo, kual mơnuih ƀôn sang dô̆ ngă gru dưi hmâo plơi pla tŭ ư hrom anăp nao hăng gum hrom pơdŏng klă. Ơi K’Đèo lăi lĕ, pơplih anai hmâo tơlơi pơgôp pran jua klă biă mơng ơi K’ Boer – Khua git gai Ping gah plơi:

 “Lăng ƀuh tơlơi bơngač mơng tơlơi pơđĭ kyar plơi pla mơ-ak biă. Ăt gơnang kơ tơlơi lăng ba črâo ba mơng gưl să, biă ñu lĕ Khua git gai Ping gah plơi ơi K’Boer, hlăk ai tui anun samơ̆ hmâo bôh thâo klă tui anun... ƀing gơmơi dŏng yua biă”.

Hăng ƀing ping gah amăng plơi, ơi K’Boer ăt lĕ khua git gai ping gah hur har pran jua na nao amăng bruă mă hăng hmâo lu tơlơi pơčeh phrâo. Yă Ka Thủy, sa čô mơnuih ping gah amăng plơi brơi thâo, amăng hơdôm mông jơnum ping gah, ơi K’Boer juăt jak hmâo dong mơnuih apăn bruă, plơi pla, tha plơi mơnuih hmâo arăng hmư̆ tui lu amăng plơi pla kiăng gum hrom, lăi pơthâo tơlơi pơhing, črông lô bruă pơsir hơdôm bruă mă kiăng ječ, mơng anun dưi pơjing tơlơi tŭ ư hrom prong hăng mă yua ngă tui ba glăi bôh tơhnal sit nik. Rơđah biă ñu, khom yap truh bruă pơsur mơnuih ƀôn sang pĕ pha lŏn, gum hrom hrơi bruă, prăk kak kông ngăn hrom hăng Kơnuk kơna pơdŏng pơkra giong rơbêh kơ 20km jơlan amăng krah plơi pla, rơbêh kơ 15km jơlan amăng hmua.

 “Khua git gai Ping gah K’Boer lĕ mơnuih ping gah ba jơlan hlâo na nao, amra bưp mơnuih ƀôn sang pioh lăi pơhing, pơsur brơi mơnuih ƀôn sang thâo hluh. Gum hrom gum pơhiăp lu tơlơi pơhiăp pioh pơdŏng pơjing, ngă brơi ping gah plơi pơđĭ kyar”.

Plơi B’Dơr hmâo rơbêh kơ 98% mrô mơnuih ƀôn sang lĕ djuai ania K’ho. Hlâo adih, rơngiao kơ bruă ngă đang hmua akă kơjăp, lu tơlơi pơmin, phiăn juăt sô hơđăp dô̆ djă pioh, tơlơi hơdip bơwih ƀong tơnap tap. Ră anai, tơlơi pơmin ngă đang hmua mơng mơnuih ƀôn sang hmâo laih tơlơi pơplih prong, ngă truh kih hăng hơdôm djuai pơjeh čè, kơ phê hmâo lu bôh, pla plah djop djuai phun bôh troh kah hăng ƀơr, sầu riêng... Gơnang kơ anun, pơhrui hmâo đam ƀơi sa lŏn pla hmâo hơnong ñu rơbêh kơ 150 klăk prăk sa ektar, sa thun, mrô sang anô̆ mơnuih ƀôn sang ƀun rin mơng 30% ră anai kơnong kơ dô̆ yŭ kơ 2%.

Tui hăng yă Trịnh Thị Vân, Kơ-iăng Khua git gai Ping gah să Lộc An, ơi K’Boer lĕ sa čô Khua git gai Ping gah plơi mơbruă amăng hrăm tui hăng ngă tui tơlơi pơmin, pran jua, kơnuih Hồ Chí Minh. Hăng sa čô Khua git gai Ping gah, drơi pô ñu gir run na nao jing anih phun gum hrom hơbit, ngă gru hlâo ngă tui hăng ngă giong djop bruă hmâo jao.

 “Ơi K’Boer lĕ ding kơna ping gah, Khua git gai Ping gah plơi B’Dơr, jing sa čô mơnuih hur har pran jua biă, khin pơmin, khin lăi, khin ngă hăng khin gơgrong ba bruă mă. Lăng yôm bruă git gai, črâo ba, neh wa amăng plơi ngă tui klă djop hơdră pơtrun, hơdră bruă mơng Ping gah, tơlơi phiăn mơng Kơnuk kơna hăng hơdôm tơlơi pơkă mơng plơi pla. Hơdip klă, đăo hiam”.

Plơi B’Dơr ră anai hmâo giăm truh 500 bôh sang anô̆, rơbêh kơ 2.000 čô mơnuih. Mơnuih ƀôn sang amăng plơi ngă tui klă hơdră pơtrun, jơlan gah mơng Ping gah, hơdră bruă, tơlơi phiăn mơng Kơnuk kơna, khin hơtai tuh pơplai pơđĭ kyar bơwih ƀong huă, gum tơngan hrom klă pơdŏng plơi pla phrâo. Thun 2021, plơi B’Dơr dưi tŭ yap lĕ Kual mơnuih ƀôn sang dô̆ klă mơng să Lộc An hăng ră anai lĕ plơi klă hloh hmâo lu hơdră ngă phrâo klă, bruă mă ba glăi bôh tơhnal mơng khul hăng rim mơnuih.

Ơi K’Boer, Khua git gai Ping gah plơi B’Dơr brơi thâo, hăng bruă gơgrong mơng drơi pô, ñu amra dô̆ gir run hrưn đĭ hloh dong, pơhrăm lu hloh dong kiăng tuh rơyuh pran jua, gum hơgôp kơ tơlơi pơđĭ kyar mơng plơi pla pô.

 “Kâo đing nao hloh kơ bruă bơwih ƀong, ngă hiưm hơpă plơi pô hrŏ trun sang anô̆ ƀun rin, đĭ mrô sang anô̆ pơdrong hăng đĭ kyar hloh. Tơlơi anun ƀing gơmơi khom čih pơkra tơlơi pơtrun pơsit lăp djơ̆ hăng tơlơi ngă tui sit mơng plơi pla”.

Hăng Tơlơi gir run amăng pơdŏng bruă kơđi čar ƀơi plơi pla, anom bruă, gum hơgôp abih pran jua pô kơ bruă pơđĭ kyar mơng djuai ania, ơi K’ Boer hmâo lu thun dưi čơkă mă hră bơni mơng Grŭp črâo ba Dăp Kơdư kơ bôh than prong amăng pơdŏng Ping gah. Ơi K’Boer dô̆ ư-ang hmâo Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Lâm Đồng ƀơk hră bơni yua kơ hmâo bôh than prong amăng hrăm hăng ngă tui tơlơi pơmin, pran jua, kơnuih Hồ Chí Minh rơwang 2016-2022./.