Lu hơdră mơ̆ng kơnuk kơna djru pơblih amăng kual mơnuih djuai ƀiă hăng čư̆ siăng
Thứ hai, 15:11, 26/12/2022 VOV /Nay Jek pơblang VOV /Nay Jek pơblang
VOV4.Jarai-Amăng rĭm črăn ră ruai gru phun dêh čar, jơlan hơdră pioh kơ djuai ƀiă mơ̆ng Việt Nam dưi pơhrua tui na nao, pơblih phrâo, ngă pơgiong kiăng djơ̆ lăp hăng tơlơi hơmâo rĭm hrơi hăng anŏ pơđĭ kyar ƀơi lŏn ia.

 

 

Boh nik ñu, amăng rơnuk pơblih phrâo, lu tơlơi pơtrun, bruă kiăng ngă phun pơsir tơlơi djuai ƀiă ăt dưi pơtong rơđah hăng pơhrua nao pơđĭ tui djop pran kơtang pơtrut pơđĭ kyar bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam amăng kual djuai ƀiă dŏ hăng kual čư̆ siăng. Ta dưi lăi, jơlan hơdră pioh kơ djuai ƀiă mơ̆ng Ping gah ta dưi pơtô tong ten hăng pok pơhai ngă tui sa hnong amăng rơbêh 90 thun rơgao tui hăng bruă kiăng ngă: bơkơnar, gum pơgôp, djru nao rai hăng pran jua pơpŭ tơdruă, gum djru nao rai, anăp nao tơhnal pơkă akŏ pơdong Khul gum pơgôp djop djuai ania.

Hơdôm thun rơgao, Ping gah, Kơnuk kơna Lŏn ia hăng dêh čar hơmâo kơtưn gah bruă git gai, pơčrâo trun hăng pơđĭ tui tơlơi thâo hluh, gơgrong ba mơ̆ng djop gưl ping gah, anom bruă ping gah djru hrom bruă djuai ania, boh nik ñu amăng kual mơnuih ƀôn sang djuai ania dŏ hăng ƀơi kual čư̆ siăng amăng tơlơi pơhing phrâo. Yap truh ră anai, hơmâo 118 jơlan hơdră mơ̆ng kơnuk kơna hlăk dŏ ngă tui pok pơhai amăng kual djuai ƀiă hăng čư̆ siăng, amăng anun 54 jơlan hơdră djru kơ hơjăn mơnuih djuai ƀiă, kual mơnuih djuai ƀiă hăng čư̆ siăng; 64 jơlan hơdră hrom hơmâo tơlơi đing nao kơ mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă. Lu hơdră kah hăng Hơdră 135, Hơdră dêh čar pơkă kơ bruă pơđĭ kyar bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam amăng kuakl mơnuih djuai ƀiă hăng čư̆ siăng; kơ bruă pơhrŏ ƀun rin hơđong kjăp; man pơdong plơi pla phrâo; ăt kah hăng hơdôm hơdră tơhnal pơtrun kơ bruă ia jrao, gru grua, bruă mơnuih mơnam; djop jơlan hơdră djru sang dŏ, lŏn ngă hmua, ia yua, brơi čan prăk kơmlai ƀiă pioh ngă hmua, hrăm bruă, pơsir bruă mă….djru ba măi mok, gơnam yua mă bruă, kmơ̆k hơbâo pruai, pơjeh phun pla, djuai hlô mơnong rông; jao lŏn, jao glai wai lăng; pơtô bruă ngă hmua, pla kyâo dưi đing nao soh.

Yua kơ anun, tơlơi bơwih ƀong huă mơnuih mơnam kual djuai ƀiă hăng čư̆ siăng hơmâo lu tơlơi pơblih klă hiam. Khua ding jum, Anom bruă Jơnum min djuai ania ơi Hầu A Lềnh brơi thâo:

“Bruă mă gah djuai ania hăng jơlan hơdră djuai ania lĕ ƀu djơ̆ lăi tơnap tap ôh, dŏ jing jơlan hơdră mơ̆ng dêh čar pơsir brơi tơlơi bơwih ƀong huă, tơlơi mơ̆ mơnuih ƀôn sang kiăng, yua kơ anun tơlơi gơgrong, glăm ba mơ̆ng ƀing ta lĕ ngă bruă hơgĕt lĕ ăt kiăng kơ mơnuih ƀôn sang, anai yơh bruă glăm ba mơ̆ng ƀing ta khom ngă. Laih dơ̆ng bruă hơduah ĕp bruă mă kơ mơnuih ƀôn sang,ĕp anŏ gêh găl kơ gơñu pơđĭ kyar pok pơhai tŭ yua jơlan hơdră, bruă mă djuai ania amăng rơnuk phrâo”.

Truh ră anai, đơ đam dêh čar ta hơmâo 225 anih gưl tơring glông amăng 58 boh tơring čar, ƀôn prong dưi hơmâo khua dêh čar tŭ yap ngă djơ̆ tơhnal pơkă plơi pla phrâo, giăm 40% amăng mrô anih gưl tơring glông dưi tŭ yap amăng dêh čar. Kual mơnuih ƀôn sang djuai ania ƀiă dŏ hăng kual čư̆ siăng hơmâo laih 1.052 boh să, dưm dưm hăng 22% dưi ngă djơ̆ tơhnal pơkă plơi pla phrâo, amăng anun 106 boh să mơ̆ng anih yap tơnap tap hloh, gir run hrưn đĭ jing să plơi pla phrâo; hơmâo 27 boh tơring glông pơ kual mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă hăng čư̆ siăng, dưm dưm hăng 6% ngă djơ̆ tơhnal pơkă plơi pla phrâo. Rĭm thun mrô sang anŏ ƀun rin kual čư̆ siăng hrŏ mơ̆ng 2-3%, djop să, plơi pla tơnap tap hrŏ mơ̆ng 3-4%, hơdôm tơring glông hrŏ mơ̆ng 4-5%, hơmâo anih truh 5%. Mrô sang anŏ giăm ƀun rin, giăm ƀun rin amăng kual hrŏ trun 1,2%, hơmâo 22 boh tơring glông, 125 boh să, giăm 1.300 boh plơi tơbiă laih anăn mơ̆ng anih tơnap tap hloh.

Sa amăng hơdôm tơring čar hơmâo tơlơi pơblih kơtang hloh lĕ Sóc Trăng. Tui hăng ơi Phan Thanh Nhã, dŏ pơ să Vĩnh Tân, plơi prong Vĩnh Châu, djop jơlan hơdră djuai ania kah hăng Hơdră dêh čar pơtrun pơhrŏ ƀun rin, man pơdong plơi pla phrâo hơmâo ngă pơblih lu plơi pla pơ anại Gong gai kơnuk kơna djop gưl hur har ngă tui lu hơbô̆ bruă djơ̆ lăp, hơdră ngă klă, tŭ yua pioh pơtrut bruă mă pơkra ming sĭ mơdrô djru mơnuih ƀôn sang ƀun rin, sang anŏ mơnuih djuai ƀiă. Ơi Phan Thanh Nhã brơi thâo:

“Djop sang bruă, jơlan glông nao rai amăng plơi pla, hrĕ apui, sang hră, sang ia jrao, ring bruă bơwih brơi kơ ană plơi dưi đing nao tuh pơ alin lăp amăng kual mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă. Mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă dưi tŭ mă lu tơlơi gêh găl pơtum pơtrut bơwih ƀong huă sang anŏ, mơ̆ng anun mrô sang anŏ ƀun rin rim thun amăng să hrŏ na nao, hnong pơhrui glăi pơkă rĭm čô mơnuih sa thun đĭ tui”.

Bruă mă pơtô hră, pơđĭ tui boh tŭ yua thâo rơgơi, pơsir mrô mơnuih mă bruă amăng kual djuai ƀiă, dưi hơmâo Ping gah, kơnuk kơna đing nao. Ră anai, đơ đam dêh čar ta hơmâo 316 boh sang hră đôm lăng kơnuk kơna čem rông čơđai sang hră djuai ƀiă ƀơi 49 boh tơring čar, ƀôn prong hăng abih bang hơmâo 109.000 čô čơđai sang hră; djop jơlan hơdră pioh kơ bruă pơtô hrăm, pơtô bruă mă kơ mơnuih djuai ƀiă dưi pok pơhai klă. Mơ̆ng anun, 2016-2020, hơmâo rơbêh 800 rơbâo čô mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă dưi hrăm bruă, amăng anun 412 rơbâo čô mơnuih mă bruă amăng plơi pla lĕ mơnuih djuai ƀiă dưi djru prăk pơtô hrăm gah yŭ kơ 3 blan.

 Ơi Đào Trọng Độ, khua anom bruă pơtô bruă mă na nao, gah anom bruă phun pơtô bruă mă gah Ding jum bruă mă tơhan rơka hăng mơnuih mơnam brơi thâo, hăng boh tơhnal dưi ngă laih, tơhnal pơkă truh thun 2025, đơ đam dêh čar hơmâo 50% mrô mơnuih mă bruă jing djuai ƀiă hơmâo hrăm giong bruă soh:

“Ƀơi glông 3 mơta tơlơi 62 Tơlơi phiăn pơtô bruă mă hơmâo  pơkă brơi ƀing đah kơmơi djuai ƀiă hăng mơnuih mă bruă amăng kual plơi pla sit nao hrăm bruă arăng pok 3 blan pơyŭ, dưi djru prăk tui tơlơi pơtrun mơ̆ng Khua dêh čar. Bơ hăng pơtô hrăm bruă gưl ƀrô, nao hrăm pơtum lĕ hơmâo hơdră djru ba mơ̆n mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă hrăm bruă”.

Hrom hăng lu tơlơi pơblih, phrâo amăng bruă pơđĭ kyar bơwih ƀong huă, mơnuih mơnam kual djuai ƀiă hăng kual čư̆ siăng, tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang dŏ amăng plơi pla ăt pơblih tui mơ̆n. Lu tơlơi phiăn pơkă kơ gru grua hiam, gơnam yua mă bruă, djă pioh anih gru grua, gơnam gru grua đưm hiam klă dưi đing nao brơi pơpŭ hăng djă piọh Lu bruă mă ngui ngor ngă yang mơak, gru grua hiam dưi pơphun gưl dêh čar, pơlir hơbit lu kual, hơmâo djru hrom djă pioh hăng pơtrut tui rơnoh yôm gru grua hiam djop djuai ania. Sa amăng hơdôm jơlan hơdră anun lĕ, brơi djă pioh boh pơhiăp, boh hră phara hơjăn mơ̆ng djop djuai ania ƀiă.

 

VOV /Nay Jek pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC