Khul pơlir hơbit đah kơmơi să Đăk Dục, tơring glông Ngọc Hồi, tơring čar Kon Tum hmâo 9 Grŭp hăng rơbêh kơ 900 čô mơnuih. Rơgao rơbêh kơ 7 thun ngă Khua Khul pơlir hơbit đah kơmơi să, amai Y Chon brơi thâo, kiăng mơnuih amăng khul 98% mrô adơi amai lĕ djuai ania Jeh – Triêng gum hrom klă bruă Khul, drơi pô ñu khom ngă gru hlâo, ba jơlan hlâo amăng abih bang bruă mă, bruă jao mơ̆ng Khul ăt kah hăng bruă kơđi čar, mơnuih mơnam mơ̆ng plơi pla. Hrom hăng anun nao rim plơi pla, jê̆ giăm thâo rơđah tơlơi hơdip mơda, pran jua čang rơmang mơng rim adơi amai.

Ƀơi anăp gơnam mă mơ̆ng sang hmua tơnap sĭ hyu, thun 2019 amai Y Chon pơsur adơi amai pơdŏng Anom mă bruă hrom Dục Nông hăng 7 čô mơnuih, na nao pơjing buă mă brơi 45 čô mơnuih amăng khul adơi anai hmâo dong prăk pơhrui glăi mơ̆ng 80 truh kơ 100 klăk prăk sa thun. Ăt mơ̆ng tơlơi pơmin anai “Grup pơlir hơbit rông un brung” dưi pơjing bruă mă ngă hơđong kơ hơdôm pluh čô mơnuih amăng khul. Amai Y Chon pơtŏng sit, anai lĕ hơdôm hơdră pok phun bruă mă truh kih mơ̆ng adơi amai amăng khul ƀơi să:

 “Ră anai ƀing gơmơi hmâo laih hơdôm gơnam pioh ba hyu sĭ. Ƀing gơmơi ƀu djơ̆ kơnong kơ sĭ un pioh pơkra añăm ƀudah un pioh rông đôč ôh mơ̆, ƀing gơmơi pơplih añăm mơnong un anun jing añăm un phang hăng dlông pra hăng ƀing gơmơi hmâo ruah laih gơnam anai pioh pơplông gơnam OCOP gưl tơring čar hăng hmâo mă 3 asar bôh pơtŭ. Truh ră anai gơnam mơ̆ng ƀing gơmơi dưi hmâo lu mơnuih blơi yua, biă ñu amăng hơdôm tal Tết gơnam mơ̆ng ƀing gơmơi ƀu djop kơ anih anom pioh sĭ mơdrô”.

Mơng pô ba gru hlâo Y Chon, hơdôm hơdră yua kơ Khul pơlir hơbit đah kơmơi să Đăk Dục pơdŏng, kah hăng “Ngă tui Wa Hồ”, “Jơlan bơnga”, “Pơnăng war mơtah”, Pơplih djah jing prăk”... ba glăi bôh tơhnal sit nik djru pơplih tơlơi pơmin, bruă mă mơ̆ng mơnuih ƀôn sang ƀơi guai dêh čar. Hluai tui hơdră “Đah kơmơi gum tơngan hrom Ling tơhan pơgang guai dêh čar pơgang pô rơnuk rơnua guai dêh čar nao hrom hăng pơgang kông ngăn, rơhuông adai lŏn mơnai”, amai Y Chon lăi pơhing klă, pơsur mơnuih amăng khul hăng mơnuih ƀôn sang pơđĭ tui tơlơi pơmin amăng bruă gum hrom pơgang giăm truh 8km jơlan guai dêh čar giăm hăng dêh čar Lao hăng hơđong plơi pla:

 “Drơi pô lĕ pô apăn akô̆ Khul ăt lĕ pô tơkeng rai hăng brô̆ prong ƀơi kual guai dêh čar, kâo thâo hluh rơđah hiưm ñu dưi pơgang guai dêh čar. Kâo lăi pơhing, pơsur adơi amai ƀu ngă tui hơdôm tơlơi sat mơ̆ng ƀing sat. Ƀing gơmơi ăt na nao mơn gum hrom hăng Puih kơđông pơgang guai dêh čar Dục Nông pioh ngă klă bruă lăi pơhing pơsur brơi ƀing adơi amai amăng khul amra tañ hmư̆ tui ƀing sat plư, laih anun neh wa mơnuih ƀôn sang hmâo kơnung djuai gah dêh čar Lao lĕ ƀing gơmơi ăt na nao mơn đing nao”.

Hơdôm bruă mă ba glăi bôh tơhnal mơ̆ng Khul pơlir hơbit đah kơmơi să Đăk Dục glăk jai pơtŏng sit bruă mă, anih gơgrong mơ̆ng adơi amai amăng pơdŏng sang anô̆ trơi pơđao, yâo mơ-ak hăng gum hrom bruă mơnuih mơnam. Mơ̆ng mrô ngăn rơnoh rơbêh kơ 28 klai prăk Khul pơlir hơbit đah kơmơi să Đăk Dục gơgrong laih čan prăk Sang prăk gah hơdră bruă mơnuih mơnam, hrom hăng pơphun na nao bruă pơhrăm, pơtô glăi bôh thâo phrâo, pơtô bruă mă nao hrom hăng lăi pơthâo, pơjing bruă mă... giăm hmâo 590 bôh sang anô̆ mơ̆ng khul ƀơi să Đăk Dục hmâo pơplih laih prăk pơhrui glăi. Biă ñu hmâo 22 čô adơi amai amăng khul pô sang anô̆ ƀun rin dưi hmâo Khul gum djru pơtlaih mơ̆ng ƀun rin kơjăp. Yă Y Phương, Khua Khul pơlir hơbit đah kơmơi tơring čar Kon Tum pơsit yôm hơdôm tơlơi gum hơgôp mơng amai Y Chon pioh kơ bruă Khul ƀơi să guai dêh čar Đăk Dục, tơring glông Ngọc Hồi:

 “Amai Y Chon lĕ sa amăng hơdôm mơnuih apăn bruă Khul lĕ djuai ania ƀiă hur har pran jua, klă, khin pơmin, khin ngă. Ñu kơsem min na nao, hrăm tui, hơduah ĕp hră pơ-ar črâo ba mơng gưl dlông hăng hơneč mă tơlơi črâo ba mơ̆ng hơdôm gưl ping gah, gum hrom kơjăp hăng gong gai plơi pla hăng hơdôm gơnong bruă, khul grŭp mơ̆ng să thâo rơđah tơlơi mơ̆ng adơi amai gah khul pioh pok pơhai ngă tui bruă mơng Khul hăng ba glăi bôh tơhnal sit nik ngă pơhư̆č; dưi iâo tum pơƀut lu adơi amai gum hrom khul”.

Mơ̆ng pran jua pơsit, hur har, thâo gơgrong hăng bruă Khul mơ̆ng Y Chon, hơdôm bruă mă mơ̆ng Khul pơlir hơbit đah kơmơi să Đăk Dục jai hrơi ngă pơhưč lu adơi amai hăng mơnuih ƀôn sang amăng să gum hrom. Khul pơlir hơbit đah kơmơi să hmâo pơlar dong 210 čô mơnuih gum hrom hmâo 100% kơčăo bruă ba tơbiă; lăi pơthâo 16 čô mơnuih mơbruă kơ Ping gah pel ĕp, pơmut brơi mut ping gah... Drơi pô amai Y Chon na nao dưi hmâo Grŭp mă bruă Ping gah să Đăk Dục ƀơk hră bơni anăn Ping gah ngă giong prong bruă jao; dưi hmâo gong gai, khul grŭp hơdôm gưl ƀơk lu Ƀăng bơni, Hră bơni. Blan 6 phrâo rơgao amai Y Chon ư-ang lĕ sa amăng 5 čô mơnuih mơ̆ng tơring čar Kon Tum dưi nao pơ̆ plơi prong jưh jom Hà Nội nao pơhmư̆ Jơnum bơni, pơpŭ gru pơplih phrâo đơ đam dêh čar hơdor glăi 75 thun Hrơi Khua mir sir Hồ Chí Minh ba tơbiă Tơlơi iâo pơthưr bơkơtưn khăp kơ lŏn ia. Jơnum yua kơ Khul wai lăng bruă pơplông – apah pri dêh čar ta pơphun./.