VOV4.Jarai- Hăng tơlơi gơgrong bruă pơtruh nao rai Ping gah, gong gai kơnuk kơna hăng mơnuih [on sang, hơdôm thun rơgao, pô arăng đăo gơnang amăng mơnuih [on sang djuai ania [iă [ơi Daklak pơtrut đ^ pran jua, gơgrong bruă hyu iâu pơthưr ană plơi gum hro\m man pơdong plơi pla phrâo. Dong mơng anun, djru pơplih phrâo plơi pla [ơi anai.

Thun anai, `u 71 thun laih, samơ\ ơi Y Krai Cil, djuai ania Mnông, [ơi [uôn Jiê Yuk, să Dak Phơi, tơring glông Lăk, Daklak ăt hơmâo tơlơi pơmin rơđah rơđông, mă bruă hơdec\ hmar mơn.

{u kơnong jing kơnuih hiam amăng bruă pơđ^ kyar bơwih [ong huă đôc\ ôh, ơi Y Krai ngă rah tha plơi, laih anun ngă bruă hyu pơtô pơblang rơgơi bruă amăng bruă iâu pơthưr sang ano\, plơi pla gum hro\m djru ba bruă man pơdong plơi pla phrâo.

{ơi [uôn Jiê Yuk hơmâo truh 94% djuai ania [iă, tơlơi hơdip [ing gơ`u ăt do\ lu tơlơi tơnap biă, yua anun bruă pơc\ruh, djru prăk man pơdong plơi pla phrâo jing tơnap biă mă.

C|i iâu pơthưr mơnuih [on sang, tha plơi Y krai ngă gru ba jơlan hlâo hăng bruă pơyơr lo\n sang pioh c\uk pơkra, laih anun  iâu pơthưr ană tơc\ô gum hrơi mă bruă pơkra jơlan bêtông amăng plơi.

~u brơi rơbêh 100 met kare lo\n yơh, hrong drôm h^ hơdôm pluh phun kơphê, phă lui war sang c\i pok prong jơlan, djru prăk man pơkra dong.

Bruă ngă mơng `u jing ană plơi [uh yơh, dong mơng anun arăng dong yua, ngă tui. Yua anun, jơlan amăng plơi ră anai jing jơlan bê tông prong rơhaih, agaih biă.

‘’Ta ngă hlâo kah ană plơi `u ngă tui, ta ngă hlâo kiăng ană plơi kiăo tui ta bơwih [ong huă pơđ^ kyar hloh.

Ta pơtô pơblang kơ ană plơi le\ ta yơh pô ngă hlâo, ta ngă kah ană plơi mơng ngă tui. Tui hăng ră anai, man pơdong plơi pla phrâo, c\uk pơkra lo\n, djru pran jua hăng hrơi mă bruă.

Hlâo adih, plơi pla [ơi anai tơnap biă, ră anai hơmâo apui lơtrik, jơlan, sang hră, anom ia jrao, hơmâo sang jơnum plơi pla kiăng rim wơt jơnum plơi ta iâu pơthưr pơtô pơblang hơdôm tơlơi tui anun’’.

Bơ hăng tha plơi Y Hơ Êban, djuai ania Ê Đê, [ơi [uôn Knia 4, să Ea {ar, tơring glông Buôn Đôn, man pơdong plơi pla phrâo [u kơnong pơđ^ kyar bơwih [ong huă, hơdông kjăp tơlơi hơdip đôc\ ôh mơ\ kho\m djă bong gru grua hiam mơng djuai ania ta.

~u pơtô pơblang, iâu pơthưr ană bă gum hro\m atông c\ing hăng pe\ gong brô|, djă pioh lui ring c\ing yôm. Amăng giăm 15 thun rơgao, hơmâo rơbêh 100 c\ô hlăk ai [uôn Knia hơmâo `u pơtô ba.

Lu mơnuih amăng mrô anun pe\ gong atông brô| rơguăt tơngan laih, gum hyu pơ[uh pơdah brơi tuai lăng [ơi hơdôm anih c\uă ngui.

Lăi nao kơ bruă iâu pơthưr ană plơi gum hro\m man pơdong plơi pla phrâo, tui hăng tha plơi Y Hơ, kiăng ană plơi đăo gơnang hăng hla tui, rơngiao mơng bruă ngă gru ba jơlan hlâo le\ lơm hyu jak iâu kho\m pơhiăp rơgơi, gir.

‘’Kâo hơmâo nao c\uă lăng, hrăm tui mơng lu anih, arăng man pơdong plơi pla phrâo hơmâo lu tơlơi tu\ yua, kâo lăng klă biă yua anun, lơm glăi pơ plơi pla, lơm jơnum plơi jing kâo pơtô pơblang glăi kơ ană plơi pơhmư\ kơ hơdôm tơlơi ta [uh.

Kâo pơmin, hu\i rơnuk tơdơi [u djă pioh dong tah, yua anun kâo gir pơtô kơ rơnuk ană tơc\ô mô yâo thâo ayup đing tut, đing năm, atông c\ing kram, c\ing pơkra hăng ia kông.

Amăng plơi anai ăt hơmâo lu mơn [ing hlăk ai, tom đah rơkơi, đah kơmơi gum hrăm. Tui hăng pran jua kâo, tui anun jing mơ-ak biă mă yơh’’.

Ơi Y Dec HĐơk, Khoa Jơnum min djo\p djuai ania mơnuih mơnam Việt Nam tơring ]ar Daklak pơsit, pô hơmâo arăng đăo gơnang amăng plơi pla jing mơnuih ngă phun mă bruă amăng grup phăt kơđi, iâu pơthưr [ing đăo ngă djơ\ hăng tơlơi phiăn.

{ơi hơdôm boh plơi pla, pô arăng đăo gơnang pơtrut đ^ klă biă tơlơi gơgrong bruă iâu pơthưr ană plơi djuai ania [iă gum pơđ^ bơwih [ong huă – mơnuih mơnam, thâo pơkrem prăk kăk, hro\ trun mrô [un rin, djă bong kjăp hăng pơđ^ kyar gru hiam djuai ania [iă [ơi hơdôm boh plơi pla.

Rim thun, Jơnum min djo\p djuai ania djo\p gưl juăt pơsit glăim pel e\p bruă mă mơng [ing mơnuih hơmâo arăng đăo gơnang, hmư\ hing hyu djo\p anih amăng plơi pla.

‘’Pô [ing ta đăo gơnang ngă klă bruă laih, juăt djă hră pơ-ar hyu iâu pơthưr ană plơi pla, amăng plơi, amăng să, mă tơlơi gơgrong bruă, tơlơi rơgơi mơng [ing gơ`u c\i pơtô pơblang kơ mơnuih aka thâo hluh, biă mă `u le\ amăng bruă pơkơdong glăi ma tuý, pơgang [ing ngă soh, laih anun rơnuk rơnua [ơi jơlan glông.

Tơlơi gơgrong bruă mơng pô ta đăo gơnang ră anai le\ [ing ta jao bruă kơ [ing gơ`u dơ\ hơpă [ing gơ`u mă bruă rơgơi, hmư\ hing hyu dơ\ anun mơn, anai jing mơnuih djru bruă phun kơ Ping gah, Kơnuk kơna.

Tui hăng Anom wai lăng djuai ania tơring ]ar Daklak, amăng 7 thun rơgao, tar [ar tơring ]ar hơmâo rơbêh 7.000 c\ô mơnuih hơmâo hră pơsit pô arăng đăo gơnang amăng kual djuai ania [iă.

Rim thun, Anom wai lăng djuai ania tơring ]ar ngă hro\m hăng gơnong bruă, anom bruă pok pơhai ngă hơdôm jơlan hơdră kơ mơnuih arăng đăo gơnang tui tơlơi phiăn.

Anai le\ tơlơi pơ alum pran jua prong biă mă, kiăng [ing gơ`u pơtrut đ^ hloh dong tơlơi gơgrong bruă, gir hyu pơtô pơblang, iâu pơthưr ană plơi gum hro\m pơplih phrâo [ô| adung mơta plơi pla.

Hăng pran jua ba jơlan hlâo laih anun rơguăt bruă, tơlơi đăo gơnang mơng pô, [ing gơ`u jing pô djru pơlir hơbit nao rai mơnuih [on sang gum hro\m djă bong rơnuk rơnua, pơđ^ kyar bơwih [ong huă, man pơdong plơi pla jai hrơi pơdrong sah, hiam klă.

                                                              Siu H’Mai: Pô c\ih hăng pôr