VOV4.Jarai - Hơdôm thun giăm anai, añăm, bơnga, boh troh hơmâo pơsit lĕ tơlơi gêh gal prong mơng tơring čar Gia Lai amăng bruă pơđĭ kyar ngă hmua. Tơring čar ăt glăk amăng ƀrư̆ ngă tui Akŏ bruă pơđĭ kyar ngă añăm, bơnga, boh troh truh thun 2030, anăp nao truh thun 2040 kiăng amăng ƀrư̆ pơđĭ tui anŏ yôm mơng añăm, bơnga, boh troh. Mơng anun pơđĭ tui nua prăk amăng sa blah lŏn ngă hmua, akŏ pơjing hơbô̆ bruă tuai čuă ngui lăng đang hmua, djru brơi lu mơnuih hơmâo bruă mă. Kiăng dưi ngă klă, anom bruă ngă hmua hăng hơdôm boh tơring glông glăk pơtrut pơđĭ kyar lŏn ngă hmua hăng mrô gơnam pla, biă ñu pơtruh nao rai pơkra gơnam kiăo tui nua ngă bruă.

Tuh pơ plai blung a či pla tơmun dưa lưới rơngiă hơdôm klăk prăk ƀơ̆i jing tơlơi khin ngă mơng ayong Nguyễn Đình Thanh, dŏ ƀơi plơi Hồ Nước, tơring kual Čư̆ Sê, tơring glông Čư̆ Sê, tơring čar Gia Lai. Kiăng dưi hơmâo đang pla tơmun dưa lưới prong 1000m2 sang anŏ ñu mă yua 260 klăk prăk blơi pơjeh tơmun Japan, pơkra sang klum jal, hơmâo đing pruih ia mă hơjăn. Prăk blơi gơnam rơngiă lu biă samơ̆ prăk pơhrui hơmâo lu mơn. Yap lăng sa sao tơmun dưa lưới hơmâo 3 tơn, rim thun dưi pla 4 wơ̆t. Hăng nua ñu mơng 40 truh 60 rơbâo prăk/1kg, tơdơi kơ pĕ, sang anŏ ayong Thanh hơmâo prăk lui mơn.

“Kâo ƀu hơmâo đang hmua đơi ôh, kơphê lĕ tha mơn, ƀu thâo ngă hơget kiăng hơmâo prăk. Pla tơmun dưa lưới lĕ kâo hmư̆ hing sui laih, samơ̆ aka ƀu dưi ngă. Phrâo anai, kâo pla thư lăng 1 sao, hơmâo tơlơi djru ba mơng anom bruă ngă hmua tơring glông, lăng djơ̆ biă mơn hăng ayuh hyiăng lŏn adai ƀơi anai”.

Ƀơi tơring glông Đăk Pơ, tơring čar Gia Lai, lu anom bơwih ƀong hơmâo ngă hrŏm hăng mơnuih ngă hmua pla lu djuai añăm pơtăm hơmâo nua pơmă, ba sĭ kơ lu tơring čar, plơi prong. Hmư̆ hing, Anom ngă ƀong hrŏm Nông nghiệp hăng Dịch vụ An Trường Phát (tơring glông Đăk Pơ) hơmâo pơtruh nao rai hăng hơdôm rơtuh boh sang anŏ pla añăm ƀơi 2 boh să Cư An, Tân An. Rơđah rơbiă ñu, Anom ngă ƀong hrŏm kĭ hră sĭ 17 djuai añăm pơtăm, boh troh kơ 7 anom bơwih ƀong amăng tơring čar hăng tơring čar pơkŏn, hăng mrô 30 tơn amăng sa blan. Hrŏm hăng anun, Anom ngă ƀong hrŏm črâo brơi neh met wa pơplih glăi hơdră ngă hmua, pơđĭ tui anih pla añăm boh troh dưi pioh sui, ngă aset ƀiă añăm ƀong hla. Yă Nguyễn Tuyết Hoa, Khua wai lăng anom ngă ƀong hrŏm Nông nghiệp hăng Dịch vụ An Trường Phát, tơring glông Đăk Pơ, tơring čar Gia Lai brơi thâo:

“Anom ngă ƀong hrŏm An Trường Phát ngă hrŏm pla añăm pơtăm hăng neh met wa, anih blơi kiăng hơdôm pă lĕ ba sĭ hơdôm anun. Yua hnun yơh Anom ngă ƀong hrŏm čang rơmang ngă hiư̆m pă gơnang kơ gong gai, anom bruă pôr pơhing hăng hơdôm anom bruă ngă hmua djru ba hiư̆m pă kiăng hơdôm anih kiăng blơi añăm pơtăm boh troh kĭ hră blơi gơnam, blơi nua hơđong, gơnam pơkra hơmâo hơđong mơn kơ neh met wa, tui anun kah mơng hơđong tơlơi hơdip”.

Ơi Nguyễn Trường - Khua Jơnum min mơnuih ƀon sang tơring glông Đăk Pơ, anih pla añăm, boh troh prong ƀơi tơring čar Gia Lai brơi thâo: Đăk Pơ ră anai hơmâo rơbêh 6000 ektar lŏn pla añăm. Tơring glông glăk akŏ pơjing anăn “Añăm Đăk Pơ”. Tơdah dưi, anai lĕ tơlơi dưi kiăng tơring glông pok prong, akŏ pơdong kual pla añăm rơguăt bruă ăt kah hăng kiăng ba sĭ gơnam kơ djŏp anih amăng dêh čar hăng ƀơi jar kmar.

“Gah hơdôm boh sang anŏ pla añăm, tơring glông git gai hơdôm anom apăn bruă ngă hrŏm hăng hơdôm boh să Tân An, Cư An lĕ kual pla añăm prong mơng tơring glông pơtô ba neh met wa pơƀut pơkra añăm ƀong boh, ƀong hơbơi, ƀong phun. Phrâo rơgao Jơnum min mơnuih ƀon sang tơring čar ăt akŏ pơdong grup mă bruă zalo kiăng hơmâo lu hơdră pơtrut pơđĭ kyar, pơtruh nao rai hăng anih blơi gơnam. Anai lĕ glông sĭ mơdrô klă biă, dưi ba añăm pơtăm ƀơi tơring glông kơ mơnuih kiăng blơi, hyu ĕp anih blơi brơi añăm mơng neh met wa”.

Ngă tui Hơdră pơđĭ kyar pla añăm pơtam, pla bơnga hăng boh troh amăng tơring čar Gia Lai truh thun 2030 laih anun lăng nao pơ anăp adih truh thun 2040, djop anom bruă ƀơi tơring čar hơmâo pơkra hơdră tong ten rơđah rơđong. Kơnong thun 2021 pla năng ai 34 rơbâo hektar đang añăm pơtam hăng boh troh djop mơta tui hơdră hơdjă rơgoh. Pô čih tơlơi pơhing hơmâo tơña ră ruai tom ơi Đoàn Ngọc Có, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă Đang hmua hăng pơđĭ kyar plơi pla Gia Lai lăi nao kơ tơlơi anai.

-Ơ ơi, phrâo anai, Gơnong bruă đang hmua hăng pơđĭ kyar plơi pla tơring čar hơmâo ngă hơdră pơđĭ kyar pla đang añăm, pla bơnga hăng boh troh amăng tơring čar. Tui anun, rơkâo kơ ih brơi thâo akŏ bruă anai, anom bruă ngă hmua tơring čar pơtum pok pơhai nao amăng bruă hơgĕt kiăng pơsit lăng ngă tui klă hloh akŏ bruă anai?

-Ơi Đoàn Ngọc Có: Kơnang kơ hră pơtrun tal X ping gah tơring čar lĕ, Gơnong bruă đang hmua hăng pơđĭ kyar plơi pla lăi pơthâo hăng Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar ngă hră pơkă hlâo akŏ bruă pơđĭ kyar pla añăm pơtam, pla bơnga hăng boh troh amăng tơring čar truh thun 2030 laih anun anăp nao truh pơ thun 2040. Gia Lai hơmâo tơlơi gêh găl ayuh hyiăng hăng lŏn mơnai glai klô klă hiam djơ̆ hăng bruă pơđĭ kyar pla añăm pơtam hơdjă hiam tŭ yua ăt kah hăng pla boh troh hnun mơ̆n.

Laih dơ̆ng pơhưč bruă tuh pơ alin djop mơta añăm pơtam rơgoh hiam kơ hơdôm sang măi pơkra ming gơnam sĭ mơdrô amăng tơring čar, pioh ba nao sĭ mơdrô pơ dêh čar tač rơngiao.

Kơnong thun 2021, amra pơđĭ kyar truh 34 rơbâo hektar đang añăm pơtam hiam hơdjă. Pla ngă tui djơ̆ tơlơi pơkă VietGap, Globalgap, pruai kmơ̆k hơdjă mơ̆ng djạ djâo pơkra glăi laih anun dưm đing pruih ia tơdjôh pơkrem ia, lir hơbit bruă pla añăm hơdjă rơgoh. Añăm pla ba sĭ mơdrô pơ kual Tong krah kah hăng pơ Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định. Hrom hăng anun, ăt ba nao sĭ mơdrô pơ ƀôn prong Hồ Chí Minh hăng Hà Nội laih anun sa črăn ba nao sĭ pơ dêh čar Khač hăng lu dêh čar pơkŏn amăng rŏng lŏn tơnah.

Kơ bơnga lĕ, Gia Lai amra pok prong truh rơnuč thun anai đơ đam pla 135 rơbâo hektar bơwih brơi kơ bruă sĭ bơnga ngă yang thun phrâo ƀong tết. Hăng boh troh lĕ pơ anăp anai, Gia Lai lăi pha hăng kual Dap Kơdư hnun mơ̆n khom jing anih phun pla boh troh hơdjă rơgoh, yua kơ ayuh hyiăng lŏn glai adai rơhuông prong, hiam klă hơdjă rơgoh, dưi pla lu mơta pơjeh boh troh jơman nua yôm.

-Ơ ơi kiăng dưi ngă tŭ yua akŏ bruă anai ih dưi mơ̆n lăi pơthâo hơdră či pok pơhai ƀơi tơring čar, amra dưi jŭ yap ngă tui hiư̆m pă bruă lir hơbit kiăng ngă tui gêh găl ?

-Ơi Đoàn Ngọc Có: Blung hlâo khom lăi lĕ anom bruă ngă hmua ngă hrom tong te hăng gong gai kơnuk kơna djop tơring glông plơi pla, pơtong glăi tong ten lŏn tơnah hăng anŏ gêh găl mơ̆ng ayuh hyiăng lŏn mơnai glai klô rĭm kơ kual.

Mơ̆ng anun, kiăng hơmâo akŏ bruă tong ten hloh či pla boh troh hơgĕt, añăm pơtam pơpă, bơnga hơgĕt mơ̆ng djơ̆, đah mơ̆ng ba glăi boh tŭ yua rơnoh yôm kơ bruă ngă hmua tañ hloh hăng pơđĭ kyar lu hloh pơkă hăng hlâo adih. Boh nik ñu, djru hrom pơtrut bruă pơđĭ kyar bơwih ƀong huă mơnuih mơnam amăng tơring čar.

-Hai, bơni kơ ih hŏ!

Siu H’Mai-Nay Jek: Pơblang