Ƀhet tơngia lĕ sa amăng hơdôm tơlơi ngă yang yôm phăn mơng mơnuih djuai ania ƀiă ƀơi kual Dap kơdư. Anai lĕ tơlơi yak nao kơđŏm glăi anŏ pơplih amăng tơlơi hơdip kiăng mơng anun yang rơbang, sang anŏ hăng ană plơi pla čơkă tŭ mă sa čô ding kơna phrâo, sa čô mơnuih phrâo rai pơ plơi pla. Nai prin tha Bùi Ngọc Quang, Kơ-iăng khua sang djă pioh gru grua djuai ania Việt Nam brơi thâo:
“Djop djuai ania ƀơi kual Dap kơdư lêng kơ pơphun ngă yang ƀhet tơngia soh. Tơdơi kơ čơđai tơkeng rai, arăng pơmĭn aka truh 1 thun čơđai aka ƀu thâo hiăp, anai lĕ arăng lăng kar hăng arŏng rŏt đôč, mơ̆ kiăng jing sa čô mơnuih, pô čơđai anai kiăng tŭ mă gru grua mơng plơi pla. Hăng mơnuih djuai ania ƀơi kual Dap kơdư, rĭm čô mơnuih, sang anŏ hăng ană plơi pla lêng pơlir hơbit kjăp, ƀu dưi pơčlah ôh. Yua anun hrơi ngă yang ƀhet tơngia mah lăng pơphun brơi 1 čô čơđai amăng sang anŏ samơ̆ kar hăng abih plơi pla mơn. Yua mơng anai pơ anăp pô čơđai anai jing sa čô mơnuih hơdip hrŏm amăng plơi pla”.
Kiăng kơ pơphun hrơi ngă yang ƀhet tơngia, mơng hrơi tơkeng rai, sang anŏ hơmâo prap lui gơnam tam pioh pơyơr đĭ yang rơbang, ơi yă anun lĕ: mơnŭ, un, boh troh, ƀañ kĕo…. sang anŏ hơpă hơmâo hmăi prap lui rơmô, kơbao. Rơngiao kơ bruă prap lui gơnam pơyơr đĭ ơi yă anun lĕ mơnŭ, un, boh troh, ƀañ…ăt hơmâo wŏt gong drai sang anŏ amra pơdong amăng sang. Gong drai amăng hrơi ngă yang ƀhet tơngia lĕ gong drai hơmâo pơkra hăng kram, arăng čơlah than hăng kač rup ƀơi gong drai. Ơi Đinh Pờ Ly, Khua grup djuai ania Bahnar ƀơi plơi gru grua, tuai čuă ngui djop djuai ania Việt Nam brơi thâo:
“Gong drai pơdong arăng iâu lĕ gong drai pra yang yua anun anet đôč. Gong drai pơdong giăm pra yang kiăng tañ ƀuh, amuñ hơdor. Rơkâo yang rơbang, ơi yă glăi ngă yang hrŏm hăng sang anŏ”.
Lơm prap lui djop gơnam sang anŏ amra jak iâu mơnuih nao ngă yang. Tui hluai djuai ania mơ̆ pô ngă yang anun lĕ pơjâo ƀudah ƀing amĭ ama čơđai. Tui tơlơi juăt pơjâo nao pơphun ngă yang amra jak iâu yang rơbang, ơi yă glăi lăng.
Hrơi ngă yang ƀhet tơngia juăt pơphun amăng yang hrơi tlam samơ̆ mơng mơguah, pơjâo hăng kơnung djuai hơmâo jak iâu nao huă asơi amăng yang hrơi dong. Tơdơi anun amra ngă yang ƀhet tơngia brơi čơđai. Ƀhet tơngia gah hơnuă hlâo, laih anun gah ieo. Pơjâo amra yua đing djrao glông giăm 30 cm luh dua bơnah. Tơdơi anun dưm ƀơi tơngia čơđai, laih anun bluh rơnang ƀơi tơngia čơđai hăng iâu lăi rơkâo tơlơi hiam klă hloh brơi pô čơđai anai.
Ƀing mơnuih amra bluh tơngia čơđai hơmâo pô pơjâo, laih anun amĭ ama, rơnuč lĕ kơnong djuai hăng neh met wa jum dar. Tơdah čơđai đah kơmơi rơkâo prong đĭ amra hiam bơnai, thâo tơnă asơi hơbai añăm, hăng čơđai đah rơkơi lĕ thâo lua pơnah, thâo wai pơgang plơi pla. Nai prin tha Bùi Ngọc Quang, kơ-iăng Khua sang djă pioh gru grua djuai ania Việt Nam brơi thâo dong:
“Mơnuih djuai ania ƀơi kual Dap kơdư ruah hrơi hiam kiăng pơphun ƀhet tơngia brơi čơđai. Pô ngă yang amra lăi pơthâo brơi yang rơbang hrơi anai sang anŏ, plơi pla amra ngă yang ƀhet tơngia brơi čơđai. Pô pơjâo lĕ mơnuih bluh tơngia hăng iâu lăi blung a kiăo tui anun amĭ ama čơđai hăng kơnung djuai pơhiăp hrŏm. Rĭm čô mơnuih hơmâo sa tơlơi pơhiăp kiăng čơđai jing sa čô mơnuih amăng plơi pla hăng hiăp bit hrŏm čơđai hơdôm tơlơi hiam klă hloh, lăi glăi hơdôm tơlơi găn rơgao amăng tơlơi hơdip, bruă mă, gru grua …brơi kơ pô čơđai anai”.
Tơdơi kơ hơdôm tơlơi pơpŭ hiam klă brơi čơđai, pơjâo amra pik ia tơpai ƀơi mơbah, ƀơi thơi čơđai. Anai ăt lĕ mông ngă yang pơđut hĭ hăng abih bang amra dŏ glăi mơñum ƀong, ngui adôh suang hrŏm. Ƀing mơnuih hơmâo jak iâu dưi djă pioh gơnam pơpŭ brơi, pơpŭ brơi hơget thơ ăt tui hluai mơn kiăng ngui mơ-ak hrŏm hăng pô sang.
Tui tơlơi pơmĭn mơng djop djuai ania kual Dap kơdư, tơlơi thâo thăi kơ ană mơnuih pioh ƀơi tơngia. Rĭm čô mơnuih lơm tơkeng rai lêng kơ ngă yang ƀhet tơngia kiăng jao glăi tơlơi thâo thăi. Giăm 1 wŏt hrơi tơjuh tơdơi kơ ngă yang ƀhet tơngia, amĭ pô čơđai anai amra pi ba hyu ngui pơ sang kơnung djuai kiăng mă gơnam pơpŭ. Hơdôm gơnam arăng brơi anun lĕ čong, ñŭ ƀudah mloi, hrĕ mrai…ăt ƀu djơ̆ gơnam yôm ôh samơ̆ anai lĕ gơnam pioh pơpŭ đôč, hăng tơlơi čang rơmang ƀing čơđai amra suaih pral, tơdơi anai hơmâo tơlơi hơdip trơi pơđai, yâo mơ-ak.
Viết bình luận