VOV4.Jarai - Hơdôm thun giăm anai, mơnuih ngă hmua ƀơi Lâm Hà, tơring čar Lâm Đồng hơmâo pơplih phrâo djuai phun pla, hlô rông, mă yua boh thâo phrâo amăng bruă rông gơnam djơ̆ hăng ayuh hyiăng lŏn tơnah ƀơi plơi pla. Sa, dua djuai phun hlô ngă djuai hơmâo ba pla, rông hơmâo prăk biă. Amăng anun bruă rông bip asar Grimaud mơng sang anŏ ayong Nguyễn Ngọc Tri plơi Liên Hòa, să Phi Tô lĕ tơlơi ƀing ta pơhmu nao.

Ayong Nguyễn Ngọc Tri, dŏ ƀơi plơi Liên Hòa, să Phi Tô, tơring glông Lâm Hà, tơring čar Lâm Đồng mơng đưm laih juăt pla kơphê, pla añăm hla rok đôč. Ayong Tri khin mă prăk pơkra sang mơnil pla phun hăng mih, tơmun ia. Samơ̆, pla hăng hai ăt tơnap mơn, ayong Tri hrăm tui sa, dua boh sang anŏ amăng plơi, mă sang mơnil pioh rông bip kô̆ Grimaud, djuai bip asar lu. Blan 2/2021, ñu pơphun rông bip tal blung a, kơnong kơ 50 hrơi đôč, sang anŏ ayong Tri hơmâo laih prăk sĭ bip.

 Ayong Nguyễn Ngọc Tri brơi thâo, djuai bip Grimaud lĕ djuai bip hơmâo mơng dêh čar Prang, juăt dŏ hơdip amăng sang mơnil, hơmâo gôm klă, ƀu brơi angin hơjan mut nao ƀơi anih bip dŏ ôh. Ayong Tri blơi 6.500 drơi bip pioh rông, arăng sĭ 12 rơbâo lơ̆m sa drơi, rông pơklaih lui amăng sang mơnil. Bip Grimaud rông amuñ, ayong Tri brơi bip ƀong, mơñum ia mơng măi čem gơnam, hơmâo atông mơñum ia, rông huăi glêh đơi ôh. Kơnong kơ 50 hrơi, lơ̆m ha drơi bip Grimaud hơmâo 3,5 truh 4kg. Nua ñu hơmâo mơng 37 truh 38 rơbâo prăk/kg, djơ̆ anŏ ñu pơmă truh 55-60 rơbâo prăk/kg, mơnuih rông kah hĭ abih prăk čem rông dŏ glăi prăk ƀong lơi ƀu ƀiă ôh. Bip Grimaud tañ prong, rơmă ƀiă đôč, hơmâo asar lu yua hnun arăng amuaih blơi ƀong biă.

Ayong Nguyễn Ngọc Tri pơsit: “Djuai bip kô̆ anai rông amăng ƀiă hrơi đôč, tañ prong, arăng amuaih blơi biă, sĭ tañ kloh mơn. Nua bip ƀơi ñu rơgêh, ƀơi ñu pơmă samơ̆ lăng nao lăng rai prăk sĭ bip ăt hơđong mơn”. Tui hăng ayong Tri, rông bip kiăng lăng kơ anih rông, ta pruai hơkam ƀơi atur kiăng anih bip dŏ thu, agaih. Gơnam čem ăt kiăng ruah klă mơn. Biă ñu, ayong Tri brơi thâo kiăng blơi djuai bip pơ anih juăt sĭ mơdrô, klă hloh ƀing ta blơi mơng kông ti prong, anăm blơi ôh djuai bip arăng sĭ ča čot. Tui hăng ñu, djuai yơh dưi pơsit ta rông bip ƀong hă ƀŭ. Ayong Tri ăt brơi thâo dong mơn, yua djuai bip rông amăng ƀiă hrơi yua hnun amuñ mơn pơgang klin, hui đôč mơng rơngiă prăk yua klin ngă.

Prăk pơhrui hơđong mơng bip Grimaud, ayong Nguyễn Ngọc Tri glăk pơtruh nao rai hăng hơdôm boh sang anŏ amăng plơi hơmâo hơđăp sang mơnil pioh rông bip. Ayong Nguyễn Văn Toàn, ding kơna amăng plơi Liên Hoà ăt ngă hrŏm mơn. Ayong Toàn lăi, ñu rông hnưr blung a hơmâo 7 rơbâo djuai bip pioh rông. Tơdơi kơ 50 hrơi, sĭ abih pŭ bip, ñu kih rơmet, ngă agaih anih rông, pơdơi hơdôm brơi lĕ rông phrâo dong. Lơ̆m ha thun, ayong Toàn dưi rông 7, 8 wơ̆t. Ayong Toàn lăi, prăk sĭ bip amra hơmâo lơi mơng 4-5 rơbâo prăk/kg. Anai lĕ prăk ƀu ƀiă ôh, biă ñu rông bip anai ñu prong, rông amăng ƀiă hrơi đôč. Ayong Toàn ăt brơi thâo dong, eh bip amăng drông ăt dưi pioh pruai hmua mơn. Ayong Toàn pioh pruai amăng đang hmua ƀudah jek amăng kơsăk sĭ kơ pô hlơi thơ kiăng blơi pruai pơdai.

Tar ƀar plơi Liên Hoà, să Phi Tô, Lâm Hà ră anai hơmâo rơbêh 10 boh sang anŏ glăk rông bip kô̆ asar lu Grimaud. Neh met wa pơtô nao rai bruă rông, anih blơi, anih sĭ bip. Rim wơ̆t rông, neh met wa hơmâo năng ai 15 rơbâo drơi ană bip. Juăt ñu hơdôm boh sang amra lăi pơthâo glăi hrơi mông rông prưh bip đah mơng huăi djơ̆ hrŏm, kiăng bip huăi lu đơi, hŭi arăng ƀu anăm blơi. Arăng juăt rông pơhrua tui, tal bip mơng sang anai abih kah sang pơkŏn mơng rông dong, tui anun kah sĭ mơng tañ kloh. Anai lĕ hơdră ngă bruă djơ̆ biă mơng plơi Liên Hoà, să Phi Tô, Lâm Hà, plih hĭ pla añăm, bơnga amăng sang nơnil hơdai rông bip dong, tui anun hơmâo prăk hơđong hloh kơ mơnuih ƀon sang dŏ pơ ataih.

Mơng bruă hyu hơduah tơña, mơnuih ƀon sang ƀơi sa, dua plơi pla pơkŏn amăng kaul Dap Kơdư hăng Bình Phước ăt rông bip asar lu Grimaud mơn. Hơdôm anih kah hăng tơring glông Tân Phú, tơring čar Bình Phước, ană plơi rông bip gah yŭ kyâo kơsu klă biă. Bruă rông bip asar Grimaud hăng kơdư jing djơ̆ lăp hăng ayuh hyiăng lŏn adai ră anai, amăng mông ƀu hơmâo bruă ngă lĕ lăng bip, pơđĭ tui prăk hăng pơđĭ kyar hơđong. Hơbô̆ bruă rông anai dưi pok prong samơ̆ lơ̆m ngă lĕ kiăng hơmâo prăk tuh pơ plai, hơmâo anih, thâo rông, biă ñu lĕ sem lăng tŏng ten anih blơi, anăm rông lu đơi ƀu pơmin kơjăp ngă trun nua, hơmâo klin klon dong.

Siu H’Mai: Poblang