Hur har, thâo pơčeh phrâo, gir run mă bruă, anai lĕ bruă ngă mơ̆ ayong Y Vinh, djuai ania M’Nông ƀơi ƀon Sa Pa (să Thuận An, tơring glông Dak Mil, tơring čar Dak Nông) dưi hrưn đĭ pơdrông asah. Y Vinh bơră ruai glăi, tơdơi kơ hrăm giong gơnong bruă cao đẳng man pơdong, ñu ƀu dŏ glăi mă bruă pơ plơi prong ôh, mơ̆ glăi pơ plơi pla tŏ tui ngă rơbêh 1 ektar đang kơphê. Lơ̆m rơhông bruă pơ đang hmua ñu hyu man pơkra hơdôm ring bruă arăng apah. Truh bơyan pĕ kơphê, ñu đing nao pĕ pơhrui hăng mă bruă ƀơi anih amu pơkrô kơphê sang anŏ. Y Vinh brơi thâo:

“Tơdah kâo kơnong ngă kơphê đôč, pơhrui glăi ƀu lu đơi ôh. Yua ră anai kmơk, ia jrao đĭ, bơ kơphê đa bơyan mơboh đa ƀŭ. Yua anun kâo khŏm hyu ĕp lu bruă kiăng kơ hơmâo prăk tuh pơ alin ngă đang hmua, hyu mă bruă arăng apah kiăng tuh pơ alin pla kơphê, hăng hyu ĕp lu bruă pơkŏn dong. Kah hăng thun laih rơgao kâo nao man pơdong na nao, truh rơnuč thun ƀu hơmâo kiăo tui dong tah kiăng đing nao bruă pĕ pơhrui. Tơdơi kơ giong abih kâo pơwŏt glăi bruă hyu man pơdong”.

Tui ayong Y Arôn, Kơ-iăng khua khul hlăk ai să Thuận An, hlăk ai amăng ƀon lan hur har pran jua, thâo pơčeh phrâo amăng bơwih ƀong huă. Hluai tui hơdôm tơlơi gal lŏn mơnai hăng kual lŏn pla kơphê hăng pơjeh kơphê phrâo blung a, ƀing hlăk ai lêng kơ ba jơlan hlâo amăng bruă mă yua boh thâo amăng ngă đang hmua, anăp nao hơdôm hơbô̆ bruă phrâo anun plĕ pơkra pơjing kơphê, pla kơphê pơjeh phrâo, kơphê jơman. Hlăk ai ăt gir run amăng hơdôm bruă djru mơnuih mơnam, djă pioh gru grua. Grup čing hơgor, adôh suang mơng hlăk ai să Thuận An juăt nao adôh suang amăng hơdôm tal pơplông, ngui ngor amăng tơring čar, tơring glông. Ayong Arôn brơi thâo:

“Anai lĕ ngă tui pran hur har gơgrong mơng hlăk ai, ƀing gơñu lĕ ƀing mơnuih ba jơlan hlâo hăng črâo ba mơnuih ƀon sang mă yua boh thâo phrâo. Ƀing gơñu thâo mă yua boh thâo măi mok amăng ngă đang hmua ƀơi rĭm boh sang anŏ, đa hơmâo mơnuih pla pơplah tiu, kơphê, đa hơmâo mơnuih pla anah kyâo, pok anih uă kơphê…hơmâo lu bruă mă brơi ƀing hlăk ai amăng să. Hrŏm hăng anun ƀing hlăk ai ăt hur har amăng bruă gum djru mơnuih mơnam, anun lĕ hyu rơmet pơagaih jum dar plơi, pla bơnga, pla kyâo rok jơlan glông, mut hrŏm amăng hơdôm bruă ƀơi să, plơi pla pơphun kiăng man pơdong plơi pla phrâo tui kru hle”.

Să Thuận An hơmâo 10 boh plơi pla, hăng rơbêh 3.000 boh sang anŏ, giăm 12.000 akŏ mơnuih; amăng anun giăm 1/3 mrô mơnuih lĕ djuai ania ƀiă. Hăng pran gơgrong gum tơngan hrŏm mơng neh met wa djop djuai ania, mơng thun 2018, să hơmâo tŭ yap ngă pơgiong 19 hơnong pơkă man pơdong plơi pla phrâo. Anai lĕ să giăm guai blung a amăng tơring čar Dak Nông dưi ngă pơgiong jơlan hơdră anai. Ơi Trần Khắc Dũng, Khua Jơnum min mơnuih ƀon sang să Thuận An brơi thâo, tơlơi gal prong hloh amăng ƀon lan lĕ kual pla kơphê hơmâo tơring čar Dak Nông tŭ yap lĕ kual pla pơjing mă yua boh thâo phrâo, hơmâo pơjeh kơphê hrĕ ƀơi ƀon lan hơmâo Ding jum ngă hmua hăng pơđĭ kyar ƀon lan brơi pla pơjing. Ră anai să glăk pơtô pơblang djru brơi mơnuih ƀon sang pla kơphê hiam hơdjă, pơlir hơbit pơkra pơjing kơphê tui jơlan gah sĭ mơdrô pơ tač rơngiao.

Truh abih thun 2022, pơhrui rĭm akŏ mơnuih amăng să Thuận An dưm dưm 53 klăk prăk; mrô sang anŏ ƀun rin amăng đơ đam să dŏ kơnong 1,35%; tơlơi hơdip mơda, pran jua mơng mơnuih ƀon sang jai hrơi pơplih phrâo. Samơ̆, tui ơi Trần Khắc Dũng, ăt dŏ lu tơnap tap  kiăng kơ găn rơgao, mơng anun să Thuận An kah dưi ngă pơgiong hơdôm hơnong pơkă plơi pla phrâo tui kru hle.

“Sa boh să giăm guai hơmâo 30% mrô mơnuih djuai ania ƀiă, 90% mrô sang anŏ ngă đang hmua, yua anun tơlơi hơdip kơ mơnuih ƀon sang ăt dŏ lu tơnap tap. Hăng ră anai 2 boh plơi mơnuih djuai ania ƀiă ƀu dŏ tŭ mă hơdôm hơdră djru tui hlâo anun, tơlơi anai ngă neh met wa ăt hning rơngŏt mơn, pơhmutu lĕ djru kơ hră pơhlôm nua ia jrao, pơđĭ kyar ngă hmua kual čư̆ siăng… Mah tui anun, tui tơlơi pơtrun mơng Ping gah hăng akŏ bruă mơng Jơnum min mơnuih ƀon sang să, thun 2023, ƀing gơmơi amra gir run ngă pơgiong hơnong pơkă plơi pla phrâo tui kru hle”.

Tŭ mă klă hơdôm tơlơi gal mơng ayuh hyiăng lŏn mơnai, hăng pran mut hrŏm mơng djop djuai ania ƀiă, Thuận An glăk gir run hăng pran hur har anăp nao pơjing să plơi pla phrâo tui kru hle ƀơi kual giăm guai tơring čar Dak Nông./.