VOV4.Jarai-Rơgao thun blan bơblih pơhrua pla pơjeh ngă hrŏm mă yua boh thâo ia rơgơi phrâo, pla boh ñông, boh kuel hơđong kjăp, Anom bruă pơsur ngă hmua Lâm Đồng djru mơnuih ngă hmua ƀơi tơring glông Cát Tiên hơđong bruă pla hăng pĕ boh ñông lơ̆m 1 hektar mơ̆ng 1 tơn mơkrah truh 2 tơn sa thun.

Phun boh ñông ƀudah boh kuel ƀơi Lâm Đồng  pla mơ̆ng thun 1986, lu biă mă ñu ƀơi 3 boh tơring glông kah hăng Dă Huoai, Dă Teh, Cát Tiên. Hrŏm hăng djru ngă bơblih pơđĭ tui tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang, phun boh ñông ƀơi Lâm Đồng dŏ hơmâo anŏ tŭ yua ngă tơ-ui amăng kual lŏn hŏng rŏng kơdư kla, pơgang glai klô anih hơdip jum dar klă biă.

Samơ̆, hơdôm thun giăm anai, tơlơi mơ̆ ngă kơ lu đơ đam đang boh ñông pĕ boh sĭ mơdrô laih, bưp hĭ tơlơi tơnap tap yua boh ñông ƀu boh dơ̆ng tah phun tha laih, prăk tuh pơ alin, pơhrui glăi ƀu djop ôh tla hnưh laih anun boh pĕ ƀu djop kơ sang măi kơ-uă pơkra gơnam sĭ mơdrô amăng tơring čar.

Kiăng djru kơ mơnuih ngă hmua tŭ mă boh thâo ia rơgơi phrâo bơblih hĭ ƀơƀrư̆ đang phun boh ñông, Anom pơsur ngă hmua Lâm Đồng hơmâo pơkra hơdră hăng pok pơhai tŭ yua hơbô̆ bruă pla pơjeh phrâo 2 thun hăng anai hăng pla glăi đang boh ñông phrâo ƀơi Cát Tiên sui truh 8 blan rơgao. Rơđah biă ñu, hơbô̆ pla boh ñông hơđong kjăp amăng 2 thun hăng đơ đam 40 hektar laih anun brơi pla pơhrua 10 hektar ƀơi să Phước Cát hăng să Nam Ninh, abih bang 50 boh sang anŏ ngă hrŏm.

Dưi thâo, anai lĕ hơbô̆ bruă thun tal 2 djru kơ 40 boh sang anŏ pla boh ñông hơđong; thun blung a hơmâo 10 boh sang anŏ pla hrŏm. Lơ̆m sa boh sang anŏ pla boh ƀiă 1 hektar, pĕ boh lơ̆m sa hektar hơmâo 700 kg amăng 3 thun na nao mơtam, samơ̆ ƀu thâo bơblih pơtlep glăi than, pơjeh phrâo ôh. Laih dơ̆ng, hơmâo djop mơnuih hrăm ngă tui hơdră phrâo bơblih pơjeh pla phrâo anai yua kơ Anom pơsur bruă hmua Lâm Đồng pơtô, ngă hrŏm hăng anom bruă đang hmua tơring glông Cát Tiên pok anih pơtô brơi 40 boh sang anŏ bơblih hơbô̆ phrâo pla boh ñông yua kơ Anom pơsur ngă hmua Lâm Đồng mơ̆n pơtô glăi.

Blung hlâo ngă tui hơdră anai kah hăng brơi rơnăk rơgoh na nao đang boh ñông; trơ̆i than rơbêh, lah hĭ čơƀeng ƀu hiam; mă yua ia jrao rơ̆k lĕ khom djơ̆ hơdră 4 mơta tơlơi pơtrun; pruai kmơ̆k hnun mơ̆n khom djơ̆ tơlơi pơtô, hnong pơkă. Hăng 10 boh sang anŏ pla pơhrua 10 hektar arăng ruah brơi pơjeh hiam phrâo soh, pơjeh pơtlep than mơ̆ng djuai pơjeh ƀơi Lâm Đồng rah anah, kah hăng BO1, PN1, MH5/4, MH4/5; phun pơtlep mơ̆ng 3-4 blan; ba nao pla yap mơ̆ng hrơi pơtlep čơnuh lĕ djop 45 hrơi; phun ñu dlông mơ̆ng 20-25 cm; čăo dua tal hla; anŏ prong phun lĕ djop 8 mm; anŏ prong kơdung pla phun dŏ mơda lĕ 15x33 cm ƀudah 15x25 cm.

Hơdră klơi luh pioh pla pơhrua anŏ prong luh 50 cm dơlăm 50 cm; prong păng găn ăt 50 cm mơ̆n, ƀudah 60x60x60 anŏ prong pơđơr soh. Laih klơi luh, lŭk lŏn hăng mơ̆ng 10-20 kg kmơ̆k eh rơmô, djah djâo brŭ hăng mơkrah mrô anun kmơ̆k lân lŭk hrŏm. Laih lŭk kmơ̆k, dor lŏn lui hnun amăng 25 hrơi. Lơ̆m pla giong tơdah ƀu hơmâo hơjan lĕ, khom pruih mơ̆ng 20-30 lit lơ̆m sa luh pioh kơ akha čăt đĭ kiăng ñu brŭ hiă kah jing.

Tơdah phun pơpă djai khom pla glăi mơtam pơhrua hmao kru. Lơ̆m phun pla dŏ anet rơ̆k tơ̆k đĭ khom jik agaih. Amăng 2 thun blung a phun boh ñông dŏ mơda aka kơtang amuñ joh than biă mă, pla kyâo pơkŏn pơgang hŭi angin rơbŭ ngă joh ƀudah gut phun, pla phun cây muồng bơnga kơñĭ yua pia pioh pơgang angin. Khom jik rơ̆k rơgoh sa thun hơmâo 3-4 wơ̆t.

Boh ƀiă 3 thun blung a phun boh ñông pơtlep than aka prong, dưi mơ̆n pla phun pla pơkŏn ƀiă hrơi blan yap mơ̆ng phun mơ̆ng 1 -1,5m. Truh đang boh nông pơprong laih tơ-ui prong sa thun kơnong jik rơ̆k 1-2 wơ̆t, amăng bơyan hlim ƀudah rơnuč bơyan hơjan....

Hăng hơdră pla pơjing phrâo tui Anom pơsur ngă hmua Lâm Đồng pơtô glăi, 10 boh sang anŏ mơnuih ngă hmua pơ să Phước Cát  hăng să Nam Ninh, tơring glông Cát Tiên hơmâo pla pơhrua 10 hektar tơdơi kơ 8 blan đĭ hiam, phun dlông mơ̆ng 1-1,2 m, prong mơ̆ng 2-3 cm. Kơnong tơdơi kơ 5 blan pla lĕ hnong hơdip truh 98%. Biă mă ñu, hrom hăng thun blan anun, hơmâo 40 boh sang anŏ pla 40 hektar tui hơbô̆ phrâo mơ̆ng Anom pơsur ngă hmua Lâm Đồng pơtô glăi tŭ yua biă mă, phun pla hlăk bơnga laih anun boh adai laih…

Tui hăng anŏ pơtong glăi mơ̆ng anom pơsur bruă hmua Lâm Đồng lĕ: Hơbô̆ bruă pla ngă tui djơ̆ tơlơi pơtô, mơnuih ngă hmua hur har mơ̆n ngă hrŏm. Yua hơmâo hơdră pruih ia jrao hlăt, ia jrao rơ̆k djơ̆ hơdră, anun phun pla đĭ hiam, arong aruač, kman ngă sat lĕ plai ƀiă mơ̆n.

Ră anai, mơnuih ngă hmua ăt krăo lăng tong ten đang boh ñông phrâo pla laih anun ngă tui djơ̆ tơlơi pơtô. Mơ̆ng anun yơh, anom bruă ngă hmua Lâm Đồng ăt jŭ yap, brơi bơblih hơdôm đang boh ñông tha laih, pla phrâo pơhrua nao dơ̆ng, ĕp lăng anŏ gêh gal mơ̆ng ayuh hyiăng, djru kơ mơnuih ngă hmua pơhrui glăi hơđong, pơtrut bơwih ƀong huă sang anŏ tañ pơđĭ kyar.

Nay Jek: Pơblang