VOV4.Jarai - Pơđ^ kyar pơtruh nao rai kơplah wah anom bơwih [ong hăng sang ano\ ngă hmua kiăo tui hơbô| bruă ngă [ong hro\m c\i pơphun pơkra gơnam, ba s^ gơnam mơng hmua le\ hơdră bruă hơmâo tơring ]ar Kon Tum pơphun ngă mơng thun 2018. Thun blan rơgao, Gơnong bruă ngă hmua hăng pơđ^ kyar plơi pla tơring ]ar Kon Tum ngă hro\m hăng Jơnum min mơnuih [on sang hơdôm boh tơring glông, plơi prong kơsem min, ruah mă hơdôm mơta gơnam yôm phun, klă hloh mơng tơring ]ar pioh ngă tui tơlơi pơtrun anai.

Truh mông anai, [ơi tơring ]ar Kon Tum hơmâo ako\ pơdong 23 anih pơtruh nao rai pơkra gơnam, ba s^ gơnam [ơi 2 mơta bruă anun le\ tơju\ pla hăng rông hlô. Hơdră pơtruh nao rai le\ hơdôm anom ngă [ong hro\m pơkra gơnam mơng hmua pơke\ hro\m hăng hơdôm anom bruă, mơnuih mơnam brơi măi mok, dram gơnam, pơphun pơkra gơnam, pơhrui gơnam, pơkra gơnam pioh ba s^. Abih bang bruă mơng pơkra, rông phun pla, pe\ pơhrui djă pioh gơnam kiăng hiam lêng hơmâo ngă hăng wai lăng kơjăp, pơhlôm hơmâo gơnam klă, nua pơmă. Yua hnun, anom bơwih [ong pơđ^ kyar, mơnuih [on sang hơđong pran jua ngă bruă, pơtruh nao rai jai hrơi kơjăp.

Hmư\ hing le\ anih pơtruh nao rai pơkra hăng ba s^ kơphê c\e hơdjă kơplah wah Anom ngă [ong hro\m pơkra kơphê c\e plơi Bê Rê (să Đăk Choong, tơring glông Đăk Glei) hăng Anom ngă [ong hro\m Ngă hmua hăng Bơwih brơi bruă s^ mơdrô gơnam mơng hmua hăng boh thâo phrâo Bắc Tây Nguyên Farm (să Đăk Hring, tơring glông Đăk Hà) prong rơbêh 100 ha. Anom ngă [ong hro\m Bắc Tây Nguyên Farm pơtô brơi hơdră pe\ pơhrui kơphê tơsă hăng blơi kơphê tơsă rơbêh 98% hơmâo nua pơmă hloh nua s^ abih bang le\ 500 prăk/kg; ding kơna mơng Anom ngă [ong hro\m gơgrong bruă pơkra gơnam djơ\ tui boh thâo phrâo kiăng ba s^ kơphê pơhlôm hơdjă.

Kiăng dưi ako\ pơjing hăng pơđ^ kyar anăn kơphê Đăk Hà, thun blan rơgao tơring glông Đăk Hà, tơring ]ar Kon Tum hơmâo djru ako\ pơjing anih pơke\ hro\m pơkra gơnam hăng ba s^ kơphê vối hơdjă tui hơnong pơkă 4C, UTZ. Ră anai, tar [ar tơring glông Đăk Hà hơmâo 750 ektar kơphê [ơi hơdôm boh să Đăk Mar, Hà Mòn, Đăk Ngọc, Đăk Hring, Đăk Long hăng tơring kual Đăk Hà pơtruh nao rai pơkra gơnam hơdjă tui hơdră mơng VietGap, pruih ia đuăi mă hơjăn kah hăng ia hơjan, blơi pơmă hloh pơhmu hăng nua pơkă [ơi anih s^ mơdrô. Hơdôm anom bơwih [ong, anom ngă [ong hro\m pơtruh nao rai hăng grup sang ano\, anom ngă [ong hro\m pơphun pơkra gơnam, pe\ pơhrui, pơhlôm gơnam hiam, pơkra gơnam hơdjă. Yua hnun, gơnam mơ\ hơdôm anom ngă [ong hro\m, sang bơwih [ong pơkra gơnam hăng ba s^ pơ anih s^ mơdrô lêng klă soh, hơmâo lu mơnuih kiăng blơi, prăk pơhrui lu mơn kơ pô pơkra gơnam hăng mơnuih ngă hmua.

Pơtruh nao rai pơkra kơphê vối tui tơlơi pơkă ngă hmua hơdjă mơng tơring glông Đăk Hà.

Hro\m hăng kơphê, hơdôm thun giăm anai, bruă pơtruh nao rai blơi tơbâo kơplah wah Kông ti pơc\ruh ngăn pơkra sik Kon Tum hăng sa, dua anom ngă [ong hro\m [ơi plơi prong Kon Tum, tơring glông Đăk Tô hơmâo bơni biă. Tui anun, mơnuih ngă hmua mơng anom ngă [ong hro\m hơmâo Kông ti djru prăk pơkra lo\n, pơtô brơi k^ thuâ|t ngă hmua, brơi djuai phun pla, măi mok hăng blơi gơnam kiăo tui prăk pơhlôm nua le\ 830 prăk/kg. Tơlơi anai djru mơnuih ngă hmua hơđong pran jua ngă bruă, huăi bơngơ\t djơ\ bơyan mơ\ nua rơgêh, ba glăi prăk hơđong kơ mơnuih pla, anom bơ wih [ong huă sư\ rơbư\ e\p gơnam c\i blơi.

Ơi Lê Văn Bắc – Khua anom ngă [ong hro\m ngă hmua – bơwih brơi Ngọc Tụ brơi thâo: Anom ngă [ong hro\m hơmâo 17 ektar gum pla tơbâo hro\m mơng thun 2018 truh ră anai. Hlâo adoh, đang anai kơnong pla hơbơi plum đôc\, rim thun hơmâo năng ai `u 25 truh 30 klăk prăk/ektar, samơ\ mơng hrơi pla tơbâo hơmâo pơhrui glăi mơng 40 truh kơ 50 klăk prăk/ektar. Mơta pơko\n dong, mơng bruă pơtruh nao rai, mơnuih [on sang hơmâo hơdră ngă hmua phrâo, bơwih [ong hro\m, gơgrong bruă hro\m, pơpha nao rai tơlơi hơmâo.

Tơlơi hmư\ hing hloh amăng bruă ako\ pơdong hăng pơđ^ kyar anih pơtruh nao rai pơkra gơnam, s^ gơnam amăng thun blan rơgao [ơi tơring ]ar Kon Tum le\ hro\m hăng pơtrut pơđ^ kyar phun pla sui thun kah hăng kơphê, tơbâo, hơdôm plơi pla lăng nao mơn djop djuai phun hmư\ hing, kơnong [ơi anih đôc\ hơmâo. Tơlơi anai [u kơnong djru pơjing rai lu gơnam tam mơng tơring ]ar đôc\ ôh mơ\ ăt ngă plai [iă bưp tơlơi [u klă, huac\ gơnam yua anih s^ mơdrô [u hơđong, laih anun pơđ^ tui nua gơnam mơng hmua.

Kiăng pơtrut pơđ^ kyar bruă pơtruh nao rai pơđ^ nua gơnam amăng bruă ngă hmua, ră anai, tơring ]ar Kon Tum glăk gir ngă pơhưc\ tuh pơ alin amăng bruă ngă hmua, biă `u le\ ngă hmua hơdjă, ngă hmua mă yua boh thâo phrâo; pơtrut mă yua boh thâo phrâo amăng bruă ngă hmua, pơđ^ ano\ klă mơng gơnam, pơlir hăng pơjing anăn gơnam hmư\ hing kiăng dưi pơhnô [ơi anih s^ mơdrô; dăp glăi hơdôm anom ngă [ong hro\m, grup ngă [ong hro\m kiăng pơtruh nao rai hăng hơdôm anom bơwih [ong ako\ pơjing anih pơtruh nao rai pơkra gơnam, hơmâo anih ba s^ gơnam tam.

Ta dưi lăi tui anai, hơdôm tơlơi dưi ngă amăng bruă ako\ pơjing hăng pơđ^ kyar pơtruh nao rai ngă hmua, ba s^ gơnam amăng hrơi blan rơgao le\ tơhnal phun, pơtrut đ^ bruă ngă hmua hăng hơdôm plơi pla amăng tơring ]ar dưi pok prong hloh bruă pơtruh nao rai kiăng pơkra rai gơnam hơdjă, anăp nap pơkra gơnam tui rơnuk phrâo ba glăi prăk lu hloh.

Siu H’Mai: Pơblang