“Ƀing gơmơi, Gong gai dêh čar Phrâo pơjing mơ̆ng lŏn ia Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, pơpŭ lăi pơtŏng hăng rŏng lŏn tơnah lĕ: Lŏn ia Việt Nam hmâo tơlơi dưi tŭ mă tơlơi dưi pô hăng rơngai, hăng bôh nik ñu hmâo jing laih sa dêh čar dưi pô, rơngai. Abih bang djuai ania Việt Nam pơsit ba abih bang pran jua hăng khul mơnuih, tơlơi hơdip hăng kông ngăn pioh djă pioh kơjăp tơlơi dưi pô, rơngai anun”. 

Ƀơi Tơdrŏn lăk Ba Đình gru grua lơ 2/9/1945, gah yŭ khăn gru mriah bôh pơtŭ kơñĭ por phơphur, Khua mir sir Hồ Chí Minh pơđok tơlơi pơtŏng rơngai anăn lŏn ia Việt Nam dân chủ cộng hòa. Anai lĕ tơlơi lăi pơthâo pơtŏng sit hăng rŏng lŏn tơnah lĕ gru grua lŏn ia Việt Nam hmâo gru grua phrâo, yak mut rơnuk rơngai, dưi pô. Nai tha prin Mạch Quang Thắng, mă bruă ƀơi Sang hră pơtô bruă kơđi čar Hồ Chí Minh dêh čar ta lăi pơblang:

“Hrŏm hăng hră lăi pơtŏng rơngai lĕ khăn gru mriah bôh pơtŭ kơñĭ lăng ƀuh mông yôm phăn mơ̆ng Lŏn ia ƀing ta: sa Kơnuk kơna Việt Nam phrâo hmâo, sa hơdră bruă kơđi čar phrâo hmâo, sa tơlơi pơplih sit nik kơ djuai ania Việt Nam mơ̆ng sa djuai ania ngă hlun mơnă jing sa djuai ania dưi pô. Amăng 80 thun anai, khăn gru pơdah kơ bruă kơđi čar, kơ tơlơi ư-ang mơ̆ng djuai ania, pơdah tơlơi yôm phăn dưi pô lŏn ia djuai ania”.

Tơlơi lăi pơtŏng jing gru pok phun, samơ̆ pơgang tơlơi rơngai jing sa črăn jơlan ataih. Mơ̆ng thun 1945 truh thun 1975, djuai ania Việt Nam hmâo găn rơgao dua bruă blah ayăt Prang hăng kơdŏng ayăt Mi.

Amăng asăp apui blah ngă, khăn gru lŏn ia jing bơngač rơđah ba jơlan, jing anih gơnang pioh hmâo pran kơtang kơ ƀing tơhan hăng mơnuih ƀôn sang đơ đam dêh čar pơgang tơlơi rơngai mơ̆ng lŏn ia. Mơ̆ng gru rup khăn gru “Pơsit truh kih” ƀơi bơbung amăng luh git gai mơ̆ng Khua tơhan Đờ Cát lơ 7/5/1954 truh khăn gru tơtlaih rơngai ƀơi bơbung Ding Độc Lập lơ 30/4/1975 leng kơ lăi nao sa tơlơi lĕ djuai ania Việt Nam ƀu kup akô̆ ƀơi anăp hơdôm tơlơi tơnap, tơlơi lông hơpă ôh. Tơnap tap jai prong, tơlơi lông jai dlông thơ truh kih jai prong. Ơi Nguyễn Văn Tập, ling tơhan rơdêh sar 390 klă bah amăng war dinh Độc Lập đưm hlâo mưn ƀuh:

“Hăng sa čô mơnuih lăng ƀuh blung a khua grŭp tơhan Bùi Quang Thận hlă khăn gru tlaih rơngai ƀơi bơbung dinh Độc Lập, khăn gru truh kih mơ̆ng djuai ania Việt Nam, kâo ƀuh ol kơdol pran jua, ư-ang biă. Khăn gru djă jă lu tơlơi pơsăn drơi pơtuh drah pơčah asar mơ̆ng hơdôm rơnuk, jing tơlơi truh kih mơ̆ng sa tơlơi đăo kơnang kơjăp mut jơlan Ping gah, Wa Hồ hmâo ruah yua kơ tơlơi rơngai, yua kơ tơlơi dưi pô, yua kơ tơlơi trơi pơđao, yâo mơ-ak mơ̆ng mơnuih ƀôn sang”.

Lŏn ia tơdơi kơ hrơi tlaih rơngai, pơlir hơbit, čư̆ siăng čroh hnoh pơƀut jing ha sa glăi dŏng đĭ dong hơdôm tơlơi lông, tơlơi tơnap. Samơ̆ hăng tơlơi pơmin pơplih phrâo mơ̆ng Jơnum tal 6 thun 1986, Việt Nam hmâo ha tal tơtlaih mơ̆ng ƀun rin, pok bah amăng mut hrŏm, yak rơgao tơlơi tơnap, anăp nao gah anăp.

Mơ̆ng sa dêh čar bơwih ƀong sô hơđăp, Việt Nam hmâo hrưn đĭ pô jing sa amăng hơdôm bôh dêh čar bơwih ƀong hur har hăng pơđĭ kyar tañ mơ̆ng kual hăng rŏng lŏn tơnah, hăng rơnoh prong GDP đĭ hloh kơ rơnoh pơkă hăng pơhrui glăi sa akô̆ mơnuih đĭ lăp yap ba. Việt Nam hmâo pok prong laih tơlơi rô nao rai pơtom hiăp hăng 193 bôh dêh čar hăng kual lŏn, jing sa ding kơna klă mơ̆ng rơbêh kơ 70 khul grŭp amăng kual hăng jar kơmar. Tơlơi hơdip mơda gơnam tam hăng pran jua mơnuih ƀôn sang ƀu pơdơi pơđĭ dlông, mrô sang anô̆ ƀun rin hrŏ trun lăp yap ba.

Kơ-iăng nai tha prin, nai prin tha Trần Đình Thiên, Khua hơđăp Anom kơsem min bruă bơwih ƀong Việt Nam lăi lĕ: Khăn gru mriah bôh pơtŭ kơñĭ ƀơi jar kơmar pơdah pran kơtang hăng pran gơgrong mơ̆ng djuai ania Việt Nam.

“Hơdôm tơlơi pơplih kơ bruă kơđi čar, mơnuih mơnam, hơdôm tơlơi pơplih kơ bruă bơwih ƀong pơjing rai pran phrâo, amra đăo kơnang lĕ Việt Nam hmâo kiăo tui laih hăng bruă bơkơtưn hăng ană mnuih pơsir hơdôm tơlơi pơđĭ kyar mơ̆ng pô. Lŏn ia anai jai hmâo tơlơi lông prong lĕ jai truh kih prong”.

80 thun găh yŭ khăn gru mriah bôh pơtŭ kơñĭ lĕ 80 thun hăng hơdôm tơlơi gir run pơplih phrâo ƀu pơdơi pioh ngă brơi lŏn ia amăng ƀrư̆ yak pơđĭ kyar kơtang hloh, pơdrŏng asah. Găh yŭ tơlơi git gai mơ̆ng Ping gah, djuai ania Việt Nam hmâo pơjing rai laih hơdôm bôh than prong amăng gru grua hăng ră anai glăk kơjăp yak mut rơnuk phrâo pơđĭ kyar phrâo mơ̆ng lŏn ia. Khua git gai Ping gah dêh čar ơi Tô Lâm lăi rơđah:

“Rơnuk phrâo, rơnuk hrư̆n đĭ pô mơ̆ng djuai ania Việt Nam, anun lĕ rơnuk pơđĭ kyar, rơnuk pơdrŏng kơtang găh yŭ tơlơi git gai mơ̆ng Ping gah Cộng sản, pơdŏng truh kih Việt Nam djop mơnuih dưm kơnar, mơnuih ƀôn sang pơdrŏng, lŏn ia kơtang, mơnuih mơnam ngă pô, dưm kơnar, thâo rơgơi, dưi yak nao dưm kơnar hăng hơdôm bôh dêh čar ƀơi djop kual rŏng lŏn tơnah. Anai jing tơlơi čang rơmang mơ̆ng djuai ania, tơlơi dô̆ čang mơ̆ng Wa Hồ lơm dô̆ hơdip hăng tơhnal ba tơbiă mơ̆ng ƀing ta khom anăp nao".

Khom dưi hmâo bôh tơhnal prong, ngă brơi lŏn ia jai pơđĭ kyar hloh, ră anai, Ping gah hăng Kơnuk kơna pơsit pran jua ngă tui bruă hơkrŭ rơbô̆t glông jơlan mă bruă čar. Mơ̆ng lơ 1/7/2025, abih bang glông bruă gong gai plơi pla tui hơdră 2 gưl hmâo ngă tui laih. Anai lĕ sa bruă ngă hơkrŭ prong pơplih phrâo wai lăng lŏn ia.

80 thun yap mơ̆ng hrơi pơdŏng lŏn ia, tơlơi čang rơmang pơdŏng lŏn ia hur har amăng pran jua pơdah đĭ kơtang. Tơlơi pơtrun pơsit Jơnum tal 13 mơ̆ng Ping gah ba tơbiă truh kơ thun 2045 – ƀrô djơ̆ 100 thun hrơi pơdŏng lŏn ia - Việt Nam jing lŏn ia pơđĭ kyar pơhrui glăi prak lu, kơjăp kơtang hăng yâo mơ-ak.

Mơ̆ng tơlơi lăi pơtŏng rơngai thun 1945 truh pơgi kơdih anai kơjăp kơtang 2045, găh yŭ khăn gru mriah bôh pơtŭ kơñĭ gum hrŏm hơbit hăng čang rơmang, djuai ania Việt Nam anăp nao pơgi kơdih anai, hăng tơlơi đăo kơnang dơlăm kơ Ping gah, kơ drơi pô hăng bưng bô̆t bơngač rơđah mơ̆ng sa lŏn ia Việt Nam amăng rơnuk pơđĭ kyar phrâo./.