Amăng mông bơkơtuai “Bruă hơkrŭ blan 8 hăng hrơi pơdŏng Lŏn ia lơ 2/9 – Anô̆ yôm rơnuk hăng pran gơgrong mơ̆ng ñu”, ơi Nguyễn Trọng Nghĩa, Khua Grŭp pơtô bruă Ping gah hăng pơtô ba mơnuih ƀôn sang Ping gah dêh čar lok glăi: hlâo kơ bơyan puih thun 1945, lŏn ia ta amăng tơlơi arăng kơtư̆ juă git gai kơtang tit mơ̆ng ƀing ayăt Prang. Gơñu hmâo pơjing sang mơnă lu hloh kơ sang hră, tơpă tơngan kơtư̆ juă ƀing khăp kơ lŏn ia; tơlơi hơdip, tơlơi dưi pô, tơlơi dưi rơkâo anô̆ yâo mơ-ak - hơdôm nua yôm phăn mơ̆ng ană mơnuih hmâo arăng kơtư̆ juă. Thun 1940, phát xít Japan luh nao kual Đông Dương, mơnuih ƀôn sang Việt Nam tơblut amăng tơlơi tơnap, hmâo arăng kơtư̆ juă kơtang đut hlah, Kơtang hloh lĕ tơlơi rơpa glar rơnuč thun 1944, akô̆ thun 1945 hmâo ngă laih rơbêh kơ 2 klăk čô mơnuih djai yua.

Amăng hơdôm hrơi blan anun, pran tơgŭ hơkrŭ ăt akă ƀu hơđuh tơbiă mơn amăng pran jua djuai ania. Mơ̆ng hrơi pơphun hmâo mơ̆ng thun 1930, Ping gah Cộng sản Việt Nam hmâo gir run, gơgrong kơjăp git gai mơnuih ƀôn sang gơgrong kơdŏng glăi ayăt, laih anun pơdŏng rah khul apăn bruă kơđi čar pơjing rah khul ling tơhan, pơjing puih kơđông ngă hơkrŭ, thâo tañ hăng pơphun khul mơnuih ƀôn sang, pơkă lăng hlâo amra čơkă mă djop pơplih mơ̆ng rơnuk anun.

Blan 8 thun 1945, lơm bruă blah ngă ƀơi rŏng lŏn tơnah tal 2 giăm pơđut, phát xít Japan yơr tơngan ƀing gŏp, tơhnal ha rơbâo thun hmâo sa wot. Kơnong amăng 15 hrơi, gah yŭ khăn gru hơkrŭ mơ̆ng Ping gah hăng Wa Hồ, abih bang djuai ania ha amăng plĕ kual tơgŭ hơkrŭ truh kih, blah prai gong gai hơđăp mă glăi gong gai amăng tơngan pô mơnuih ƀôn sang. Lơ 2/9/1945, ƀơi Tơdrŏn lăk Ba Đình gru grua, Khua mir sir Hồ Chí Minh pơ ala kơ Gong gai phrâo pơđok Tơlơi lăi pơtŏng rơngai, lăi pơtŏng ƀơi anăp mơnuih ƀôn sang dêh čar hăng abih bang rŏng lŏn tơnah lăi pơthâo akô̆ pơjing lŏn ia Việt Nam tơpă, ră anai lĕ lŏn ia djop mơnuih dưm kơnar Việt Nam.

Ƀu kơnong kơ hmâo nua yôm hăng bôh tŭ yua prong hăng bruă hơkrŭ Việt Nam, bruă hơkrŭ blan 8 truh kih dô̆ jing tơlơi yôm phăn mơ̆ng bruă pơphun tlaih rơngai djuai ania ƀơi rŏng lŏn tơnah amăng rơnuk thun 20. Ơi Nguyễn Trọng Nghĩa, Khua Grŭp pơtô bruă Ping gah hăng pơtô ba mơnuih ƀôn sang Ping gah dêh čar lăi rơđah:

"Bruă hơkrŭ blan 8 ăt pioh glăi mơ̆n hơdôm tơlơi kiăng lăng nao gru grua yôm phăn kơ bruă pơdŏng hăng pơgang lŏn ia Việt Nam mơnuih mơnam dưm kơnar, gah bruă git gai mơ̆ng Ping gah Cộng sản hăng mơ̆ng Khua mir sir Hồ Chí Minh. Truh kih mơ̆ng bruă hơkrŭ Việt Nam kơ thâo anô̆ gal, ngă tui pran kơtang gum hrŏm hơbit abih bang djuai ania hăng pran đăo kơnang kơtang tit, dơlăm amăng mơnuih ƀôn sang; kah hăng Khua mir sir Hồ Chí Minh hmâo pơtă pơtăn: “Rơhuông adai ƀu hmâo hơget yôm hloh mơnuih ƀôn sang/amăng rŏng lŏn tơnah ƀu hmâo hơget kơtang hloh khul gum hrŏm hơbit mơ̆ng mơnuih ƀôn sang”. 

Truh kih mơ̆ng bruă ngă hơkrŭ blan 8 jing phun akha bơngač rơđah amăng gru grua pơdŏng lŏn ia hăng wai lăng lŏn ia mơ̆ng djuai ania, pok tơbiă rơnuk pơhrâo amăng gru grua pơđĭ kyar lŏn ia ta – rơnuk mơ̆ng sa lŏn ia Việt Nam rơngai hăng hmâo tơlơi dưi pơsit pô. Mơnuih ƀôn sang Việt Nam mơ̆ng pô ngă hlun dang jing mơnuih ngă pô lŏn ia, ngă pô bưng bôt mơ̆ng pô.

Hrŏm hăng bruă pơtŏng sit anô̆ gơgrong mơ̆ng bruă ngă hơkrŭ blan 8 hăng hrơi pơdŏng Lŏn ia lơ 2/9, Nai tha prin nai prin tha Phạm Hồng Tung, Khua hơđăp Sang hră pơtô bruă kơsem min dêh čar Việt Nam hăng kơsem min bôh thâo phrâo pơđĭ kyar (Sang hră gưl dlông lŏn ia ƀơi Hà Nội) lăi lĕ, lok glăi gru grua anai, ƀing ta jai hơkrŭ đĭ pran đăo kơnang hăng rŭ đĭ tơlơi čang rơmang pơđĭ kyar lŏn ia pơdrŏng asah, yâo mơ-ak – yua kơ sa Việt Nam prong kơtang, pơđĭ kyar:

“Dua bôh than prong hloh mơ̆ng bruă hơkrŭ anai lĕ rơngai djuai ania hăng kơnuk kơna tơpă djơ̆ phiăn – jing phun gơgrong bruă kơđi čar, pran jua hăng bôh thâo đưm kơ abih bang bruă mă gru grua prong prin mơ̆ng djuai ania ta amăng bruă gơgrong sông kơtang kơdŏng glăi ayăt sua mă lŏn ia, ăt kah hăng amăng bruă pơplih phrâo hăng mut hrŏm jar kơmar. Yak mut rơnuk pơđĭ kyar phrâo, hơdôm bôh than phun anun ăt dô̆ jing anih kơnang, jing pran gơgrong hăng pran pơhưč đut tơhnal kơ bruă pơđĭ kyar tañ hăng kơjăp mơ̆ng lŏn ia”.

Bruă hơkrŭ blan 8 hmâo pơtŏng sit hơdôm tơlơi kiăng lăng nao prong, anun lĕ: Tơlơi git gai mơ̆ng Ping gah jing bôh than pơsit djop truh kih; Jơlan gah bruă Mác – Lênin; tơlơi pơmin Hồ Chí Minh, khăn gru rơngai djuai ania hăng kơnuk kơna djop mơnuih dưm kơnar jing bơngač rơđah črâo jơlan truh pơgi kơdih anai; Mơnuih ƀôn sang jing pran kơtang hloh mơ̆ng ngă hơkrŭ; Kơnuk kơna khăp kơ lŏn ia lĕ pran kơtang pran jua ƀu pơđut; Gum hrŏm hơbit djuai ania lĕ bôh than truh kih mơ̆ng ngă hơkrŭ Việt Nam; Pơdŏng Ping gah klă hiam kơjăp kơtang lĕ phun akha kơ tơlơi pơđĭ kyar mơ̆ng lŏn ia.

Kơ-iăng Khua dêh čar ơi Nguyễn Hòa Bình lăi rơđah: Yap mơ̆ng hrơi Hơkrŭ blan 8 thun 1945, gru grua Việt Nam glăk dưi tô̆ tui dong bơngač rơđah.

“Anai ƀu kơnong kơ tal pioh ƀing ta lăng glăi ôh mơ̆ ñu dô̆ jing tal pioh pơtŏng sit hăng ngă tui hơdôm nua yôm gơgrong mơ̆ng sa gru grua bơngač rơđah. 80 thun bruă rơngai – dưi pô – yâo mơ-ak mơ̆ng Việt Nam hmâo jing laih jơlan nao gru grua ư-ang, bă kơ pran pơ-ư. Jơlan gah anăp khă hmâo sa rơwang tơlơi lông, samơ̆ hăng pran jua hăng pran gơgrong mơ̆ng 80 thun rơgao, djuai ania ta sit ñu amra truh kih djop tơlơi tơnap, tô̆ tui yak anăp nao kơtang amăng jơlan pơdŏng lŏn ia rơnuk rơnua, rơngai, tơpă, pơdrŏng asah, pơđĭ kyar, thâo rơgơi, yâo mơ-ak”./.