Jua pơhiăp Việt Nam-Anŏ pơtruh brơi gru grua hiam djop plơi pla
Thứ bảy, 07:21, 06/09/2025 H Xíu/Siu H'Mai-Nay Jek pơblang hăng pôr H Xíu/Siu H'Mai-Nay Jek pơblang hăng pôr
VOV.Jarai-Rơgao mơ̆ng anai krep 80 thun, tơdơi kơ Việt Nam dưi rơngai lŏn ia, lơ̆m 11 mông 30 mơnit yang hrơi dơ̆ng, lơ 7/9/1945, jơlan hơdră pơtui jua pơhiăp blung a mơ̆ng Gong phun jua pơhiăp Việt Nam tơ-ua đĭ, djă kơđŏm gru hiam akŏ pơdong Gong phun jua pơhiăp dêh čar. 80 thun pơđĭ kyar hrŏm hăng lŏn ia, jua pơhiăp Việt Nam hơmâo bang hyu tơlơi pơhiăp pôr truh pơ djop plơi pla ala ƀôn amăng kual Dap Kơdư. Ƀu kơnong ba pơthâo jơlan hơdră, tơlơi pơtrun mơ̆ng Ping gah hăng kơnuk kơna, djop jơlan hơdră mơ̆ng Gong phun jua pơhiăp Việt Nam pôr amăng brô̆ jing kah hăng tơdrông tua ƀudah hrĕ pơtruh brơi gru grua hiam ƀơi djop plơi pla, kiăng ană plơi hmư̆ tŭ mă rơnoh yom phara amăng ƀôn lan.

Hơdôm hrơi mơak hơdor glăi Hrơi akŏ pơdong kơnuk kơna lŏn ia, jua pơhiăp mơ̆ng Gong phun jua pơhiăp Việt Nam hmư̆ kơdok kơdor ba mơtam, hăng tơlơi pôr pơ-ư ang, mut tơma hrŏm hrơi mông dik dăk mơak klă ƀrô 80 thun ngă yang Thun rơngai lŏn ia. Ƀơi kual Dap Kơdư, hrŏm hăng lu jơlan hơdră pôr tơlơi pơhing mơ̆ng dêh čar pơyiong đĭ, mơnuih ƀôn sang ăt mơak hrŏm lơ̆m hmư̆ jua pơhiăp hăng tơlơi pơhiăp djuai ania pôr amăng brô̆, hơmâo wơ̆t tơlơi adoh đưm, tơlơi akhan, hri, jua čing hơgor, đing ayăp, gông brô̆ ting ning ik ăk mơak klă, kiăng pơthâo tơlơi čang rơmang nao pơ anăp dĭ da gla kơñ. Mơnuih kơhnăk adoh suang Nghệ sĩ Nhân dân Y Săn Aliŏ, Ƀuôn Niêng, să Êa Ñuôl, tơring čar Dak Lak lăi:

“Hlâo adih sit hyu pơ anai, nao pơ adih ƀudah hyu pơdah tơlơi adoh suang ataih mơ̆ng sang anŏ, kâo juăt djă ba brô̆ radio anet pioh hmư̆ jua pơhiăp pok amăng ƀăng FM, mơak biă, kâo hmư̆ na nao đôč. Ră anai, rơnuk phrâo hơmâo lu mơta, hmư̆ radio tui plang internet, mă yua wifi, jai kraih gêh găl hloh. Ƀu kơnong jua pơhiăp tơlơi Êđê ôh, tơlơi Bơnông, Jarai, tơlơi Angle, tơlơi Prang kâo lêng kơ hmư̆ soh. Yua kâo lĕ mơnuih adoh suang juăt hyu pơdah kơ arăng lăng, sit hmư̆ brô̆, boh nik ñu črăn hơdră tơlơi adoh, kâo hmư̆ lu hơdră, er tơlơi adoh, ayun suang hăng hrăm tui anŏ hiam klă, hơdră phrâo amăng črăn hơdră tơlơi adoh lơ̆m dêh čar ta pô”.

Mơ̆ng thun 1993, Gong phun jua pơhiăp Việt Nam akŏ pơdong Sang bruă Gong phun jua pơhiăp Việt Nam ƀơi kual Dap Kơdư, čih pơkra, dăp hơdră pơtui jua pơhiăp pơyiong đĭ mơ̆ng sang bruă pơtui jua pơhiăp dêh čar hăng djop mơta tơlơi pơhiăp djuai ƀiă. Ră anai, hlăk hơmâo 6 mơta tơlơi pơhiăp djuai ƀiă anun lĕ: Êđê, Jarai, Bahnar, Sedang, K’Ho  hăng Bơnông.Anai jing hĭ kah hăng mơnong ƀong bơngăt jua ƀu thâo kơƀah ôh, juăt hĭ laih yơh, djru kơ ană plơi pla, mơnuih ƀôn sang hmư̆ brô̆ hơmâo tơlơi thâo hrăm tui hơgĕt amăng brô̆ pôr, pơtô ba, lăi pơthâo hơbô̆ bruă ngă hmua phrâo, tơlơi bơwih ƀong huă đĭ kyar, laih dơ̆ng hmư̆ tơlơi adoh đưm, pơtưh nao rai, tơlơi akhan, hri djop mơta gru grua hiam djuai ania ta pô. Amai H'Thêl, dŏ ƀơi ƀon Sar Pa, să Thuận An, tơring čar Lâm Đồng brơi thâo:

“Sang anŏ gơmơi juăt hmư̆ Radio mơ̆ng sui thun laih, amĭ ama kâo juăt hmư̆ anun gơmơi ăt juăt hmư̆ hrŏm mơ̆n. Ră anai ĕp lăng amăng telephôn hmư̆ gêh găl biă mă, nao pơpă dưi pok telephôn hmư̆, ĕp lăng facebook, kâo hor biă mă hmư̆ tơlơi akhan đưm hăng tơlơi Bơnông, hmư̆ brô̆ kâo thâo lu tơlơi hloh, lu mơta anŏ phrâo amăng tơlơi hơdip mơda, biă mă ñu hăng tơlơi pơhiăp djuai ania pô dơ̆ng. Kâo čang rơmang tơlơi pơhiăp djuai ania Bơnông pôr amăng brô̆ Gong phun jua pơhiăp Việt Nam hơmâo lu črăn hơdră hiam mơak hloh pơtô brơi kơ neh met ană plơi pla hmư̆ brô̆ hăng hrŏm hơbit djă pioh hơdôm gru grua hiam djuai ania pô”.

Jing sa boh anom bruă pôr tơlơi pơhing mơ̆ng dêh čar pơdong ƀơi kual, hrŏm hăng bruă tơlơi pơhing, lăi pơthâo tơlơi čih ră ruai djop bruă mă amăng tơlơi hơdip mơda bơwih ƀong huă, kơđi čar, mơnuih mơnam hăng lu tơlơi pơhing phrâo pok pơtui lu mơta boh thâo ia rơgơi rơnuk anai, VOV Dap Kơdư dŏ gir run hyu ĕp djă pioh jua čing hơgor, tơlơi adoh đưm, gông brô̆, ting ning, đing ayup, tơlơi akhan, hri; kơsem min boh thâo ia rơgơi pioh bơwih brơi bruă pơtui jua pơhiăp djuai ƀiă kiăng mơak pơhưč lu mơnuih pơđing hmư̆ hloh.Yua kơ anun, djop jơlan hơdră pơtui jua pơhiăp mơ̆ng Gong phun jua pơhiăp Việt Nam hmư̆ jĕ giăm, lăi pơthâo jua pơhiăp amăng pran jua ană plơi pla, ƀôn lan, kiăng râo pơdưh tơlơi pơmin, pran jua thâo khăp djă pioh gru ama grua amĭ, rơnoh yom amăng gru hiam tơlơi hơdip đưm djuai ania pô.Mơnuih kơhnăk pơčeh tơlơi adoh Y Phôn ksor, dŏ ƀơi phường Ƀuôn Ma Thuôt, tơring čar Dak Lak lăi:

“Lơ̆m hmư̆ Gong phun jua pơhiăp Việt Nam ƀơi kual Dap Kơdư, kâo ƀuh bruă hyu ĕp, djă pioh, čih glăi, hrip jua pơhiăp tơlơi pơtưh ƀing mơnuih kơhnăk adoh đưm djop plơi pla kiăng biă mă yơh, anun jing bơngăt jua, aliăng kơ tơlơi adoh suang, gru grua hiam djuai ania, tơdah lui hĭ rơngiă gru grua hiam đưm djuai ania ta pô amra kơƀah biă mă yơh kơ ta”.

Tơdơi kơ 80 thun pơđĭ kyar, Gong phun jua pơhiăp Việt Nam hơmâo ngă, jing hĭ anŏ dưi pơtruh nao rai, bang bơngač rơnoh hiam mơ̆ng gru grua djop plơi pla truh pơ dêh čar. Kơnong kơ sang bruă VOV Dap Kơdư lĕ, tơdơi kơ 32 thun hrơi akŏ pơdong truh ră anai, hơmâo pơtong laih mơ̆n bruă glăm ba, anŏ gơgrong yom djă pioh tơlơi pơhiăp, boh hră čih, gru ama grua amĭ djop djuai ƀiă. Kơ-iăng khua nai tha prin-nai prin tha Ƀuôn Krông H’Tuyết Nhung, Sang hră gưl prong Dap Kơdư-Đại học Tây Nguyên lăi:

“Tui hăng kâo thâo hluh, laih anun hăng sa čô mơnuih djuai ania Êđê, rơbêh 75% boh yom phun mơ̆ng VOV hơmâo ba glăi boh tŭ yua, pơdjơ̆ nao klă tơlơi thâo hluh mơ̆ng mơnuih ƀôn sang, biă mă ñu hơdôm tơlơi pơdjơ̆ nao amăng tơlơi hơdip mơda rim hrơi, amăng anun djă pioh pơđĭ tui gru grua hiam pô ƀơi kual lŏn. Kơnang kơ bruă pôr pơthâo, pơtô lăi hăng jua pơhiăp djuai ania amĭ ƀă yă pơjing phun kơ ta, truh pơ bruă VOV dăp akŏ tơlơi pôr, mơnuih ƀôn sang hmư̆ brô̆ thâo hluh anŏ tŭ yua yom amăng tơlơi hơdip ƀing ta amăng bruă tŭ mă jơlan hơdră, tơlơi pơtrun mơ̆ng kơnuk kơna”.

Tui hăng ơi Nguyễn Đình Trung, Khua git gai ping gah tơring čar Dak Lak, 6 jơlan hơdră pơtui jua pơhiăp djuai ƀiă hlăk pơtui ră anai jing anŏ gêh găl prong kơ hơjăn VOV Dap Kơdư. Lu jơlan hơdră pôr amăng brô̆ ăt pơblih pơđĭ tui phrâo, kơtưn pơtô ba jơlan hơdră tơlơi phiăn kơnuk kơna pioh kơ djuai ƀiă, kah hăng jơlan hơdră dêh čar pok pơhai brơi ngă tui hăng hlăk dŏ ngă tui amăng djop tơring čar. Mơ̆ng anun pơtrut pơsur mơnuih ƀôn sang thâo gum pơgôp djuai ania, djă pioh laih anun pơlar tui gru grua hiam mơ̆ng đưm, djru man pơdong plơi pla phrâo hăng tơring čar kiăng pơdrong sah hing ang.

“Hrŏm hăng amăng dêh čar, tơring čar Dak Lak hlăk yak nao amăng čăl pơđĭ kyar phrâo. Kâo čang rơmang biă mă khul grup mơnuih mă bruă amăng sang bruă pơtui jua pơhiăp Việt Nam ƀơi kual Dap Kơdư, ăt hrăm lu, thâo hruaih, djă kơjăp pran jua tơlơi pơmin hiam, kơjăp bruă kơđi čar, ba yua abih tơlơi thâo mơ̆ng pô, bơwih brơi kơ sang bruă pôr jua pơhiăp yom, phun mơ̆ng Ping gah, kơnuk kơna, pơgôp hrŏm lu hloh man pơdong, pơđĭ kyar tơring čar Dak Lak hăng amăng kual”.

80 thun laih rơgao, jua pơhiăp Việt Nam hơmâo pôr pơtruh djop plơi pla amănglŏn ia, djă pioh hăng bang bơngač gru grua hiam djop djuai ania kual Dap Kơdư. Yak nao amăng čăl rơnuk phrâo, Gong phun jua pơhiăp ăt pơtong rơđah anom bruă ba gru hlâo, kơsung nao pơ anăp, ba rah boh pơhiăp tơlơi pơhing sit nik, laih dơ̆ng gum hrŏm mơnuih ƀôn sang djop djuai ania amăng bruă djă pioh răk lui tơlơi pơhiăp, boh hră čih, gru grua hiam pơđĭ kyar hơđong kơjăp.

 

H Xíu/Siu H'Mai-Nay Jek pơblang hăng pôr

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC